Atmosferden karbondioksiti uzaklaştıran en büyük tesisin 2025 yılında Teksas’ta açılması planlanıyor. Stratos adı verilen bu tesis, dünya çapındaki doğrudan hava yakalama (DAC) kapasitesini 13 kat artıracak ve yıllık 500.000 tona kadar CO2 giderimi gerçekleştirebilecek.
İzlanda’nın Mammoth Tesisi geride kalacak
Mayıs 2024’te açılan ve şu anda dünyanın en büyük DAC tesisi olan İzlanda’daki Mammoth, yılda 36.000 ton CO2 giderme kapasitesine sahip. Ancak Stratos, bu kapasitenin çok ötesine geçerek DAC teknolojisinin ticari uygulanabilirliğini göstermeyi hedefliyor.
ABD’den büyük destek
ABD hükümeti, Enflasyon Azaltma Yasası kapsamında sunduğu teşviklerle sektöre önemli destek sağlıyor. Enerji Bakanlığı’nın 3,5 milyar dolarlık fonuyla dört yeni DAC merkezi de kurulacak. Bu destekler, havacılık gibi karbondan arındırılması zor sektörler için karbon yakalama teknolojisini yaygınlaştırmayı amaçlıyor.
Maliyetler ve zorluklar
Stratos’un karbon giderim maliyeti ton başına 400-500 dolar arasında değişiyor. Bu rakam, geliştiricilerin 2030’a kadar ulaşmayı hedeflediği 100-200 dolarlık maliyetin oldukça üzerinde. Tesisin yakaladığı CO2, yeraltında depolanacak ve karbon dengeleme kredileriyle gelir elde edilecek. Microsoft, Amazon ve TD Bank gibi şirketler bu kredileri satın almak için anlaşma yapmış durumda.
Yeni teknolojiler ve eleştiriler
Maliyetleri düşürmek için daha fazla yeniliğe ihtiyaç duyuluyor. Uzmanlar, elektrokimyasal doğrudan hava yakalama gibi enerji verimli yöntemlerin geliştirileceğini umuyor. Ancak Occidental Petroleum’un yakalanan CO2’yi petrol çıkarımında kullanma planı, iklim kampanyacılarından eleştiri alıyor. Bu yaklaşımın, fosil yakıt kullanımını uzatarak yeşil enerjiye geçişi yavaşlatabileceği endişesi dile getiriliyor.
Gelecek beklentileri
Uzmanlar, Stratos’un yatırımcılara güven sağlayarak daha küçük ölçekli projelerin gelişmesine yardımcı olacağını ve inovasyonun önünü açacağını belirtiyor. Bununla birlikte, DAC teknolojisinin uzun vadeli sürdürülebilirliği ve maliyet etkinliği konusunda hâlâ önemli soru işaretleri bulunuyor.
