Siklonlar, tropikal bölgelerde deniz üzerinde oluşan güçlü, dairesel fırtınalardır. Bu fırtınalar, oluştukları coğrafi bölgeye göre farklı adlarla anılır. Atlantik Okyanusu ve Kuzeydoğu Pasifik’te meydana gelen tropikal siklonlara kasırga (hurricane), Batı Pasifik’te oluşanlara ise tayfun (typhoon) denir. Her iki sistemin de yapısı ve doğası aynıdır; temel fark, oluştukları okyanus ve izledikleri güzergâhtır.
Kasırgalar ve tayfunlar nasıl oluşur?
Kasırgalar ve tayfunlar, genellikle deniz yüzeyi sıcaklığının 26,5°C’nin üzerine çıktığı tropikal bölgelerde gelişir. Bu sıcak deniz suyu, buharlaşma yoluyla havayı nemle doyurur ve yükselen nemli hava kütleleri fırtına sisteminin enerji kaynağını oluşturur. Atmosferdeki düşük basınç alanları, bu enerjiyi bir merkeze doğru çeker ve sonuçta dönme hareketi kazanan dev bir fırtına sistemi ortaya çıkar.
Ölçekler ve rüzgar hızları
Kasırgalar Saffir–Simpson ölçeği ile derecelendirilir. Bu ölçek beş kategoriye ayrılır ve Kategori 5 kasırga, saatte 253 kilometreden (157 mil) fazla sürekli rüzgar hızına sahip olan en güçlü sınıftır.
Pasifik’teki tayfunlar için evrensel bir ölçek bulunmasa da bölgesel olarak farklı sınıflandırmalar kullanılır. Örneğin, saatte 119–184 kilometre rüzgar hızına sahip sistemler “tayfun”, 185 kilometrenin üzerindekiler ise “süper tayfun” olarak adlandırılır.
Haftalık Çevre Bültenine Kaydolun
En önemli haberleri anında alın
Bölgesel farklar ve sezonlar
Kasırga sezonu, resmi olarak 1 Haziran – 30 Kasım tarihleri arasında sürer ve genellikle ABD’nin doğu kıyılarını etkiler. Buna karşılık tayfun sezonu yıl boyunca devam edebilir, ancak en yoğun dönem Ağustos – Ekim ayları arasındadır.
İstatistiklere göre yılda ortalama 8 kasırga ve 16 tayfun oluşur. Pasifik Okyanusu’nun genişliği, tayfunların genellikle daha büyük ve daha uzun ömürlü olmasına yol açar.
TAVSİYE EDİLEN
Ekonomik ve insani etkiler
Kasırgalar genellikle ABD’nin doğu kıyıları gibi gelişmiş bölgeleri vurduğunda büyük ekonomik kayıplara neden olur. Ancak Filipinler, Bangladeş, Çin ve Vietnam gibi ülkelerde tayfunlar, sınırlı altyapı ve yüksek nüfus yoğunluğu nedeniyle çok daha yüksek can kayıplarına yol açabilir.
Kısacası, kasırgalar finansal açıdan daha yıkıcı görünürken, tayfunların insani maliyeti genellikle daha fazladır.
Aynı fırtına, farklı isimler
Kasırga ve tayfun, aslında aynı doğa olayının farklı isimleridir. Aralarındaki temel fark, oluştuğu okyanus ve etkilediği bölgedir. Ancak her ikisi de doğanın en güçlü güçlerinden biri olarak, iklim değişikliğinin etkisiyle gelecekte daha sık ve daha şiddetli hale gelme potansiyeline sahiptir.
