Euronews
Küresel Plastik Anlaşması (INC) görüşmeleri, ülkelerin bir hafta boyunca Güney Kore’nin Busan kentinde bir araya gelmesiyle başladı. Amaç, malzemenin tüm yaşam döngüsünü ele alarak dünyanın plastik kirliliği sorununu çözecek yasal olarak bağlayıcı bir anlaşma üretmek.
Ulusal delegasyonların nihai bir anlaşmaya varmadan önce halletmesi gereken çok şey var. En tartışmalı konu, şirketlerin üretmesine izin verilen plastik miktarında bir sınır olup olmayacağı.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’ne (OECD) göre, küresel plastik üretimi 1950’den bu yana yılda 200 kat artarak yaklaşık 460 milyon tona ulaştı.
BM’nin Plastik Kirliliği Konulu Hükümetlerarası Müzakere Komitesi’nin (HİK) beşinci ve son toplantısından neler beklenebilir?
Her yıl 19 milyon ton plastik doğaya karışıyor
Neden Küresel Plastik Anlaşması’na ihtiyacımız var?
INC, 2022 yılında Küresel Plastik Anlaşması’nın taslak sürecini başlattı.
Plastik üretimi son yıllarda hızla arttı, ancak geri dönüşüm bu hızla başa çıkmakta zorlandı. 2015 itibarıyla, şimdiye kadar üretilen tüm plastik atıkların yalnızca yüzde 9’u geri dönüştürülmüştü. Bu durum, her yıl yaklaşık 19 milyon ton plastiğin doğal çevreye karışmasına neden oluyor ve bu da yaban hayatı için zararlı, hatta ölümcül oluyor.
Plastik üretiminin 2040 yılına kadar iki, hatta üç katına çıkacağı tahmin ediliyor. Bu artış, küresel ısınmayı 1,5 santigrat dereceyle sınırlama hedefi için kalan karbon bütçesinin yaklaşık dörtte birini tüketecek.
Küresel Plastik Anlaşması görüşmelerinde neler konuşulacak?
INC, önceki dört toplantısında anlaşmanın içeriğini ayrıntılarıyla ele aldı. Değerlendirilen önlemler arasında plastik üretiminin aşamalı olarak sonlandırılması, atık yönetiminin iyileştirilmesi, plastik ürünler için tasarım gerekliliklerinin sağlanması ve plastikten küresel geçişin finanse edilmesi yer aldı. Ancak toplantılarda anlaşmazlıklar yaşandı ve giderek uzayan bir taslak anlaşma ortaya çıktı.
Tartışılan temel konular arasında plastik ürünlerden hangi zararlı kimyasalların yasaklanması gerektiği ve ülkelerin nihai anlaşmada kararlaştırılan tedbirleri nasıl finanse edeceği yer alıyor. Anlaşmanın küresel plastik üretim hacminde bir azalmayı içerip içermemesi konusunda da büyük bir fikir ayrılığı var. Atık yönetiminin iyileştirilmesi, geri dönüşüm ve yeniden kullanılabilir plastiklere olan ihtiyaç gibi bazı konularda da fikir birliği var.
INC, görüşmeler sırasında nihai bir anlaşmaya varılmasını umuyor, ancak bir anlaşmaya varılamazsa muhtemelen 2025’te bir toplantı daha yapılacak.
40 ülkeden Busan Köprüsü bildirgesi
Küresel Plastik Anlaşması görüşmelerinde kilit ülkeler kimler?
Plastik üretiminin azaltılmasına karşı çıkanların başında Suudi Arabistan, Rusya ve İran gibi önemli fosil yakıt endüstrilerine sahip olanlar geliyor.
Bunun yerine plastik kirliliğine karşı temel çözüm olarak atık yönetimini öne sürüyorlar. Ancak AB, İsviçre ve Fiji’nin de aralarında bulunduğu 40 ülke ve bölge, “sürdürülebilir üretim seviyelerini” savunan Busan Köprüsü adlı bir bildirgeyi imzaladı. Küresel plastik üretiminin yüzde 17’sini gerçekleştiren ABD, Busan Köprüsü’nü imzalamasa da üretimin azaltılması gerektiği konusunda hemfikir.
‘Tüm çocuklar için toksik olmayan sürdürülebilir bir gelecek’
Çevre grupları ve yerli liderler plastik kirliliğinin azaltılması için bütünsel bir yaklaşım istiyor.
Busan’da Greenpeace heyetine başkanlık eden Graham Forbes, grubunun plastik üretimini azaltmak, toksik kimyasalları ortadan kaldırmak ve insanları kontrolsüz plastik kullanımından korumak için mantıklı bariyerler koyan bir anlaşmayı destekleyebileceğini söyledi.
Teksas merkezli Yerli Milletler Topluluğu’nun yöneticisi Frankie Orona, sadece plastik atıkların yönetimiyle sınırlı kalmayıp krizin temel nedenlerini de ele alan bir anlaşma talep ettiklerini söyledi.
“Bu anı değerlendirmeli ve tüm çocuklar ve çocuklarımızın çocukları için toksik olmayan, sürdürülebilir bir gelecekle gurur duyabileceğimiz bir miras bırakmalıyız” dedi.
