Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’e göre insanlık, ‘Pandora’nın hastalıklı kutusunu’ açtı ve bu da ‘insan yaşamını’ yok etme riski taşıyor.
Çarşamba günü BM Genel Kurulu’nda konuşan Guterres, 2025’te “şiddetli iklim krizine” odaklanılması çağrısında bulundu.
İklim krizinin Los Angeles’taki ölümcül yangınlarla kendini gösterdiğini öne sürdü.
New York’ta kurula seslenen BM Genel Sekreteri, ABD’deki yangınla ilgili, “Korku filmlerindeki sahneleri aratmıyor, gördüklerimiz felaket sahnelerinden farksızdı,” dedi.
Devam eden bölümde fosil yakıt şirketlerine seslendi ve asıl bedeli onların ödemeyeceği, insanlığın yeni tehlikelerle yüzleşeceğini aktardı.
2015 tarihli Paris İklim Anlaşması’ndan bu yana sıcaklığın her yıl yeni rekorlar kırdığı ve 2024’te 1.5 derecelik bir artış görüldüğü biliniyor. Peki BM Genel Sekreteri, 2025’te ne gibi iklim öncelikleri belirledi?
Yenilenebilir enerji
“Yenilenebilir enerji devrimi artık durdurulamaz ve her gün, insanlık bundan faydalanacak. Daha düşük maliyetli ve daha sağlıklı bir yoldan bahsediyoruz. Ayrıca enerji güvenliği, enerji egemenliği söz konusu,” dedi.
2023’te Dubai’de düzenlenen COP28’de yaklaşık 120 ülke, 2030 yılına kadar yenilenebilir enerji kapasitelerini üç katına çıkarmayı taahhüt etmişti. Uluslararası Enerji Ajansı’na (IEA) göre, hükümetlerin enerji hedefleri bu amaca ulaşılmasını “gerçekçilikten” uzaklaştırıyor.
Fakat haberler o kadar da kötü değil. IEA yetkilileri, sektördeki büyümenin, hükümetlerin sınırlı hedeflerini aşabileceği inancında.
Kurum, dünyadaki yenilenebilir enerji kapasitesinin Çin, Hindistan ve ABD’nin toplam üretimine yaklaştığını ve 2030 hedefleri doğrultusunda ilerlendiğini iddia ediyor.
Küresel emisyonlar
Guterres, her yıl rekor kıran sıcaklıkların durdurulmasının küresel emisyonların “hızla düşmesi” sayesinde gerçekleşebileceği görüşünde.
Bu yıl her ülkenin yeni ulusal iklim planlarını sunması gerekiyor. BM Genel Sekreteri, 2035 yılında emisyonların şimdiye kıyasla en az yüzde 60 oranında azaltılması tavsiyesinde bulundu.
“Her ülke, enerji dönüşümünde COP28’de kabul edilen küresel hedeflere nasıl katkıda bulunacağını göstermeli,” dedi.
İklim planları
Yeni iklim planlarının 2025 yılında duyurulması beklenirken Guterres, ilerlemelerin uluslararası iklim hedefleriyle uyumlu olup olmadığı görmek için ülkelerin ulusal planlarını hazırlamalarının önemine dikkat çekti.
“Tüm ülkelerin planlarını değerlendirmek, emisyon hedeflerini ulaşılabilir kılmada harekete geçmek ve iklim adaletini sağlamak üzere ayrı bir organizasyon düzenleyeceğiz,” dedi.
COP30, bu yılın sonlarında Brezilya’nın Belem kentinde gerçekleşecek. Aralık 2024’te, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de düzenlenen COP29’da, son çıktının “yetersiz” ve “tedirgin edici” olması nedeniyle BM, ülkelere hedeflerini yükseltmeleri için baskıda bulunacak.
Fosil yakıtlar
“Fosil yakıtlar azaltılmadan, dünya çapında adil ve hızlı bir mücadeleden söz edemeyiz,” diyen Guterres, sözlerini şu şekilde sürdürdü: “Bugün dünyanın dört bir yanındaki ülkeler, fosil yakıtları cazip kılmada, temiz enerjiye ayırdıkları rakamın dokuz katından fazlasını harcıyor.”
Güneş enerjisi ve rüzgar santrallerinin yüksek maliyetli oluşu, bir yerde bundan faydalanmanın önündeki “engel” olarak görülüyor.
Uzmanlar, küresel ısınmayı tehlikeli sınırın altında tutmada fosil yakıtların aşamalarla terk edilmesinin, ülkelerin ulusal iklim planlarında yer alması gerektiği inancında. Fakat petrol üreticileri, bunun herhangi bir uluslararası anlaşmaya dahil edilmesine tepki gösteriyor.
İklim finansmanı
Guterres, Genel Kurul’daki sözlerini “iklim finansmanı” konusuna değinerek tamamladı. “Zengin ülkelerin” 2035’e kadar yılda 300 milyar dolarlık (10,6 trilyon Türk Lirası) taahhütlerini yerine getirmelerini belirtti. Ancak birçok gelişmekte olan ülke bu kararın çok geç alındığını ve miktarın yetersiz olduğunu düşünüyor.
“Birleşmiş Milletler, temiz enerjiye geçişte adil bir sürecin sağlanmasına yardımcı olacaktır,” diye konuştu.
“Fosil yakıtlara ayrılan sübvansiyonların sona erdirilmesine aracı olacağız. Karbon fiyatlandırmasını uygulayacağız. İklim finansmanında bütçenin artırılması için çabalayacağız,” ifadelerini kullandı.
“Bugüne kadar taahhüt edilen miktar, New York’ta bir beyzbol oyuncusunun imzaladığı son sözleşmeden daha azdı.”
