Küresel ısınma, Dünya’nın su döngüsünü köklü bir şekilde değiştirerek şiddetli seller, ani su baskınları ve felç edici kuraklıklar gibi aşırı olaylara neden oluyor. 2024 Küresel Su İzleme Raporu, bu değişikliklerin milyarlarca insanı etkilediğini ve gezegenin su sistemlerinde büyük tahribat yarattığını ortaya koydu.
2024’te Kayıtlara Geçen En Sıcak Yıl ve Su Felaketleri
Rapora göre, 2024 yılı tarihte kaydedilen en sıcak yıl oldu. Bu yıl içinde yaşanan su felaketleri:
- 8.700 kişinin hayatını kaybetmesine,
- 40 milyon insanın evlerinden edilmesine,
- 550 milyar doları aşan ekonomik kayba neden oldu.
Bu aşırı olaylar, küresel ısınmanın suyun Dünya’daki hareket biçimini değiştirdiğini ve bu durumun daha yıkıcı etkiler doğurabileceğini gösteriyor.
Küresel ısınma su döngüsünü nasıl etkiliyor?
Artan Sıcaklıklar ve Buharlaşma
Fosil yakıtların yakılmasıyla artan sıcaklıklar, atmosferin daha fazla su buharı tutmasına neden oluyor. Bu durum:
- Daha yoğun sağanak yağışlar,
- Kasırga ve tayfunların yıkıcı gücünde artış,
- Topraktan daha fazla buharlaşma ile kuraklıkların şiddetlenmesi gibi sonuçlar doğuruyor.
Yağış ve Sel Felaketleri
2024 yılında:
- Nepal ve Brezilya ani sellerle karşı karşıya kaldı.
- Orta Avrupa, Çin ve Bangladeş’teki nehir taşkınları, milyonlarca insanın hayatını etkiledi.
- Güney Çin’de Yangtze ve Pearl nehirleri, şehirleri sular altında bıraktı ve yüz milyonlarca dolarlık tarım kaybına yol açtı.
- İspanya’da 8 saatte 500 mm yağmur, ölümcül ani sel felaketlerine neden oldu.
Kuraklıkların Etkileri
Güney Afrika’da yaşanan kuraklık:
- Mahsul üretiminin yarıya düşmesine,
- 30 milyondan fazla insanın gıda krizine sürüklenmesine,
- Hayvancılık sektöründe itlaflara ve elektrik kesintilerine yol açtı.
Amazon’daki kuraklık nedeniyle:
- 52.000 km² orman yandı,
- Büyük miktarda sera gazı atmosfere salındı.
2024’te seller ve kuraklıklar rekor kırdı
Rapor, 2024 yılında yağış rekorlarının %27, günlük yağış rekorlarının ise %52 oranında daha sık kırıldığını gösteriyor. Rekor düşük yağış oranları da %38 oranında arttı. Bu veriler, hem aşırı yağışların hem de kuraklıkların daha sık ve şiddetli hale geldiğini ortaya koyuyor.
Bölgesel Örnekler
- Bangladeş: Şiddetli muson yağmurları 6 milyon insanı etkilerken, 1 milyon ton pirinç yok oldu.
- Afganistan ve Pakistan: Ani seller 1.000’den fazla can kaybına ve 1,5 milyon insanın yerinden edilmesine neden oldu.
2025 ve sonrası için tehditler
Daha Büyük Aşırılıklar Bekleniyor
Rapor, karbon emisyonlarının artmaya devam etmesi durumunda 2025’te daha büyük felaketlerin yaşanacağı konusunda uyarıyor. Sezonluk iklim tahminlerine göre:
- Güney Amerika, Güney Afrika ve Asya’nın bazı bölgelerinde kuraklıklar şiddetlenecek.
- Sahel ve Avrupa gibi daha nemli bölgelerde sel riskleri artacak.
Uyum ve hazırlık önerileri
Prof. Albert van Dijk: “Su En Kritik Kaynağımızdır”
Raporun lideri Prof. Albert van Dijk, şunları söyledi:
❝Daha şiddetli aşırı olaylara uyum sağlamak ve hazırlık yapmak zorundayız. Bu, güçlü sel savunmaları, kuraklığa dayanıklı gıda üretimi, su kaynaklarının geliştirilmesi ve daha iyi erken uyarı sistemleri anlamına geliyor.❞
Alınabilecek Önlemler:
- Sel savunma sistemlerinin güçlendirilmesi.
- Kuraklığa dayanıklı tarım uygulamalarının yaygınlaştırılması.
- Erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi.
- Karbon emisyonlarının azaltılması.
İklim krizine karşı acil eylem gerekiyor
Dünya genelinde seller ve kuraklıklar nedeniyle can kayıpları ve ekonomik zararlar artıyor. Su döngüsündeki tahribat, iklim krizinin uzun vadeli etkilerinden biri olarak hayatları, geçim kaynaklarını ve ekosistemleri tehdit ediyor. Karbon emisyonlarının azaltılması ve uyum stratejilerinin geliştirilmesi, bu tehditle başa çıkmada kritik bir önem taşıyor.
