Geçtiğimiz hafta Jamaika ve Karayipler’i kasıp kavuran, rüzgar hızı 295 kilometreye ulaşan Melissa Kasırgası, kayıtlara geçen en güçlü Atlantik fırtınalarından biri olarak tarihe geçti. Londra’daki Imperial College’ın Grantham Enstitüsü’nde yapılan hızlı bir analiz, insan kaynaklı iklim değişikliğinin fırtınanın hem oluşma olasılığını hem de şiddetini önemli ölçüde artırdığını ortaya koyuyor. Uzmanlar, Melissa’nın iklim değişikliği nedeniyle yaklaşık %10 daha güçlü olduğunu tahmin ediyor.
Bu gelişme neden önemli? Imperial College’daki simülasyonlar, Melissa’nın gücünde bir fırtınanın sanayi öncesi, daha soğuk bir dünyada yaklaşık 8.100 yılda bir meydana geleceğini gösterirken, günümüzün daha sıcak ikliminde bu olasılığın 1.700 yılda bire indiğini, yani dört kat daha fazla olduğunu kanıtladı.
Bu dünya için ne ifade ediyor? Tropikal fırtınaların enerjilerini aldıkları okyanus sularının, insan faaliyetleri nedeniyle normalden 1,2 ila 1,4 derece daha sıcak olması, fırtınaları besleyen “açık bırakılmış bir kazana” dönüştü. Bu durum, Melissa gibi dev kasırgaların artık istisna değil, gezegen ısındıkça daha sık ve daha yıkıcı hale gelecek yeni bir norm olabileceği konusunda acı bir uyarıdır.
Haftalık Çevre Bültenine Kaydolun
En önemli haberleri anında alın
İklimin güçlendirdiği fırtına mekaniği
Bilim insanları, iklim değişikliğinin Melissa gibi “canavar fırtınaları” nasıl beslediğini açıklamak için termodinamik ve simülasyon verilerini kullanıyor.
TAVSİYE EDİLEN
Sıcak okyanuslar ve yoğunlaşma
- Doğrudan bağlantı: Imperial College Grantham Enstitüsü Müdürü Ralf Toumi, Karayip Denizi yüzey sıcaklığının normalden yüksek olduğunu ve daha sıcak okyanusların daha güçlü fırtınalara yol açtığını belirterek, bunun iklim değişikliğiyle doğrudan bir bağlantısı olduğunu söylüyor.
- Enerji kaynağı: Tropikal fırtınalar enerjilerini sıcak okyanuslardan alır. Climate Central’a göre, insan kaynaklı iklim değişikliği bu suları olması gerekenden daha sıcak hale getirmiştir. Melissa’nın hızla yoğunlaşması, Ekim ayı ortalamasının 1,2 ila 1,4 derece üzerinde olan sularda gerçekleşti.
- Hız artışı: Mevcut iklim değişikliğinin Melissa’nın en yüksek rüzgar hızlarını saatte yaklaşık 19 kilometre artırdığı tahmin ediliyor. 2C daha sıcak bir gelecekte ise bu artış saatte 26 kilometreye ulaşabilir.
Yağış ve sel riski
Daha sıcak denizler; daha güçlü rüzgarların yanı sıra, buharlaşmanın artması nedeniyle daha ağır ve yoğun yağışlar, dolayısıyla iç kesimlerde ölümcül sel riskinin artması anlamına geliyor. 1903’teki daha soğuk bir kasırganın bile daha sıcak bir dünyada Melissa’ya benzer şekilde daha yoğun yağış bırakacağı simüle edilmiştir.
Gelecekte bizi bekleyen dev fırtınalar
Uzmanlar, iklim değişikliğinin genel kasırga sayısını artırmayabileceğini, ancak oluşanların doğasını kökten değiştireceğini vurguluyor.
- Kategori 5 sıklığı: Endişeli Bilim İnsanları Birliği’ne göre, 1960’tan bu yana üç veya daha fazla Kategori 5 kasırganın yaşandığı sadece iki yıl oldu: 2005(Katrina, Rita, Wilma) ve 2025 (Erin, Humberto ve Melissa). Bu durum, gezegen ısındıkça en şiddetli fırtınaların sıklığının arttığını gösteriyor.
- Hızlı yoğunlaşma: Reading Üniversitesi’nden Dr. Akshay Deoras, sıcak okyanusların kasırgaları beslediğini ve Melissa’nın bu yüzden onlarca yıl öncesine göre daha hızlı yoğunlaşabildiğini ve gücünü koruyabildiğini belirtiyor.
Türkiye’ye uyarı: Akdeniz’deki Medicane tehdidi
Melissa Kasırgası’nın artan gücü, Akdeniz havzasında nadiren görülen, ancak son yıllarda sıklığı ve şiddeti artan “Medicane” (Akdeniz Kasırgaları) tehdidini Türkiye için daha kritik hale getiriyor.
- Sıcak denizlerin etkisi: Tıpkı Atlantik gibi, Akdeniz de ısınmaya devam ediyor. Daha sıcak Akdeniz suları, Medicane’lerin daha fazla enerji çekerek Melissa benzeri bir şiddete ulaşma olasılığını artırabilir. Bu, Ege ve Akdeniz kıyılarında daha yıkıcı rüzgarlar, daha büyük fırtına dalgaları ve sel riskini beraberinde getirir.
- Hazırlık ve altyapı: Türkiye’nin kıyı şehirleri ve altyapısı, tarihi olarak bu tür “canavar fırtınalara” hazırlıklı değildir. Melissa’nın Jamaika’da yol açtığı yıkım, Türkiye’nin de kıyı taşkınları ve fırtına dalgalarına karşı altyapı direncini acilen artırması ve etkin erken uyarı sistemlerini güçlendirmesi gerektiğini gösteriyor.
Yorum
Melissa Kasırgası sadece bir hava olayı değil, iklim krizinin gücünü somutlaştıran bir “canavar fırtına” örneğidir. Imperial College’ın bulguları, insan eylemlerinin en şiddetli doğal afetlerin olasılığını bile dört kat artırdığını göstererek, iklim aciliyetini bir kez daha bilimsel kesinlikle gözler önüne seriyor. ABD gibi büyük güçlerin BM iklim görüşmelerinden çekildiği (önceki haber), ancak gezegenin sıcak su kazanına döndüğü bir dönemde, bu fırtınalar uluslara, iklim taahhütlerini artırma ve acilen emisyonları düşürme çağrısıdır. Aksi takdirde, 2025’in üç dev kasırgası, gelecekteki on yıllar için yalnızca bir başlangıç olacaktır.
Kaynak: The Euronews, Imperial College London Grantham Enstitüsü, Climate Central, Dr. Akshay Deoras (Reading Üniversitesi), Ed Hawkins (Substack Analizi)
