Azerbaycan’ın petrol zengini başkenti Bakü, bu yılki COP29 İklim Zirvesi’ne ev sahipliği yaparken, katılımcıların ulaşım tercihlerine dair eleştiriler gündeme damga vurdu. Özellikle özel jet kullanımı, iklim krizine çözüm bulmayı amaçlayan bir konferans için tartışmalı bir konu olmaya devam ediyor.
Uçuş takip platformu FlightRadar24‘ün verilerine göre, zirve haftasında Bakü’ye 65 özel jet indi. Bu uçuşların 45’i, etkinliğin başladığı Pazar ve Pazartesi günlerinde gerçekleşti. Geçtiğimiz yılın aynı döneminde bu sayı sadece 32’ydi, bu da özel jet kullanımında kayda değer bir artışa işaret ediyor.
Özel jetlerin karbon ayak izi
İklim değişikliğiyle mücadeleyi savunan katılımcıların özel jet tercih etmeleri, çevre aktivistlerinden sert eleştiriler aldı. İngiltere merkezli Possible kuruluşundan Alethea Warrington, bu durumu “apaçık bir ikiyüzlülük” olarak nitelendirdi. Warrington, “Özel jetle seyahat etmek, dünyanın sınırlı karbon bütçesinin ciddi bir israfıdır. Her bir uçuş, birkaç saat içinde bir bireyin yıllık karbon emisyonunu geçer,” dedi.
Araştırmalar, özel jetlerin yolcu başına ticari uçaklardan 10 kat daha fazla karbon saldığını ortaya koyuyor. Bu nedenle çevre savunucuları, özel jet kullanımını “dünyanın kaldıramayacağı bir lüks” olarak tanımlıyor.
COP29 ve katılım rakamları
Bu yıl COP29, katılım açısından daha küçük çaplı bir etkinlik olsa da, iklim değişikliği tartışmalarında eleştirilerin hedefi olmaktan kurtulamadı. Dubai’deki COP28’e 83.000 kişi katılırken, Bakü’de düzenlenen COP29’a kayıtlı katılımcı sayısı 67.000 oldu. Geçen yılki zirvede gerçekleşen 644 özel uçuş, yaklaşık 4.800 ton CO₂ salınımına neden olmuştu.
Travel Smart Campaign’in temsilcisi Denise Auclair, “Özel jet kullanımındaki artış, özellikle eşitlik bağlamında kabul edilemez. Bir yöneticinin tek bir özel uçuşta saldığı karbon, birkaç kişinin yıllık emisyonundan fazla,” diyerek bu duruma dikkat çekti.
Kara yoluyla alternatif ulaşım kısıtlı kaldı
Bakü’nün coğrafi konumu, alternatif ulaşım yöntemlerini sınırlasa da, bazı katılımcılar zorlu yolculuklarıyla farkındalık yaratmayı başardı. Gürcistan ve Azerbaycan arasındaki kara sınırının kapalı olması sebebiyle kara yoluyla seyahat neredeyse imkansız hale gelse de, İngiltere merkezli bir grup sürdürülebilirlik uzmanı, zirveye ulaşmak için 15 tren ve üç otobüs kullanarak iki haftalık bir yolculuk yaptı.
Bu yaratıcı girişim, hem bireysel karbon ayak izini azaltmak hem de topluma ilham vermek adına önemli bir örnek oldu.
COP organizasyonlarına eleştiriler
COP etkinlikleri, küresel iklim hareketinde önemli bir rol oynasa da, zaman zaman “elitist” yaklaşımlar nedeniyle eleştiriliyor. Örneğin, 2021’de Glasgow’da düzenlenen COP26 sırasında organizatörler, delegelere yönelik seyahat rehberinde özel jet iniş noktalarını dahil ettikleri için tepki çekmişti. Bu durum, çevre aktivistleri tarafından “zenginlere yaranma” girişimi olarak yorumlandı.
COP29 organizatörlerinin karşı karşıya olduğu zorluk, küresel iklim hareketinin ciddiyetini korurken aynı zamanda etkili ve geniş katılımcı kitlelere hitap etmeyi sürdürmek.
Bakü’deki COP29, hem katılımcıların seyahat yöntemleri hem de konferansın genel etkisi açısından iklim değişikliği tartışmalarını bir kez daha alevlendirdi. Özel jetlerin yoğun kullanımı eleştirilerin odağında yer alırken, alternatif ulaşım yöntemleri ve bireysel çabalar umut verici örnekler sundu.
