Avrupa Birliği’nin Copernicus İklim Değişikliği Servisi (C3S) tarafından yayımlanan verilere göre, 2024 yılı, sanayi öncesi seviyelerin 1,6°C üzerinde bir ortalama sıcaklıkla kaydedilen en sıcak yıl oldu. Bu kritik eşik, 2023 yılındaki rekor sıcaklıkları bile geride bırakarak modern insanlık tarihinin daha önce tanık olmadığı bir iklim gerçekliği ortaya koyuyor.
İklim krizinin şiddetlendirdiği bu olağanüstü sıcaklık artışı, tüm dünyada aşırı hava olaylarının etkisini artırdı. Seller, sıcak hava dalgaları, tayfunlar ve kuraklıklar milyonlarca insanın yaşamını derinden etkiledi ve “milyonlarca insana sefalet yaşattı.”
Paris Anlaşması ve küresel ısınma hedefleri
Paris İklim Anlaşması, küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlamayı hedefliyor. Ancak 2024’te bu sınır, ortalamalarda ilk kez aşıldı. Imperial College London’dan Dr. Friederike Otto, bu durumu bir uyarı olarak nitelendirerek, “2024, 1,5°C’de hayatın ne kadar tehlikeli olduğunu gösterdi” dedi.
Bu artış, yalnızca kısa vadeli bir sapma olarak değerlendirilebilse de, gelecekte daha sık görülecek sıcaklık rekorlarının habercisi olarak yorumlanıyor. Paris Anlaşması’nın hedeflerine ulaşmak için fosil yakıtların hızla terk edilmesi gerektiği vurgulanıyor. Ancak, dünya hala 2,7°C’lik felaket bir ısınma rotasında ilerliyor.
Aşırı sıcaklıklar ve hava olaylarının artan etkileri
C3S verilerine göre, 22 Temmuz 2024, gezegenin kayıtlı tarihindeki en sıcak gün oldu. Aynı yılın Temmuz ayında, dünya yüzeyinin %44’ü şiddetli sıcaklık stresi yaşadı. Daha sıcak hava, daha fazla su buharını atmosferde tutarak yoğun yağış ve sellerin artmasına neden oldu.
Bu yüksek sıcaklıklar:
- Kasırgaların ve tayfunların yıkıcılığını artırdı,
- Sıcak hava dalgalarının süresini ve ölümcül etkisini uzattı,
- Daha büyük fırtınalara ve deniz seviyelerindeki sıcaklık artışıyla bağlantılı felaketlere yol açtı.
Bir kişi, 2024’te ortalama olarak altı hafta daha fazla tehlikeli derecede sıcak günlere maruz kaldı. ABD kasırgaları, Valensiya’daki seller ve Amazon’daki kuraklık gibi felaketler, iklim değişikliğinin daha da kötüleştirdiği olaylar arasında yer aldı.
Karbon emisyonları ve fosil yakıtların rolü
2024 yılında karbon emisyonlarının yeni bir rekor kırması bekleniyor. Bu, Dubai’de düzenlenen BM İklim Konferansı’nda verilen taahhütlere rağmen fosil yakıtlardan uzaklaşmada ciddi bir ilerleme olmadığını gösteriyor. İklim bilimciler, ısınmayı 1,5°C ile sınırlamak için karbon emisyonlarının 2030 yılına kadar %45 oranında düşmesi gerektiğini belirtiyor.
Prof. Joeri Rogelj, her derecelik sıcaklık artışının hem insanlar hem de ekosistemler için daha büyük zarar anlamına geldiğini vurguluyor:
❝Güneş ve rüzgar enerjisinin maliyeti hızla düşüyor ve fosil yakıtlardan daha ucuz hale geliyor. Bu değişimi hızlandırmalıyız.❞
Uzmanlardan çağrı: Harekete geçme zamanı
C3S verileri, küresel ısınmanın neden olduğu iklim krizinin artık görmezden gelinemeyecek kadar ciddi bir boyuta ulaştığını gösteriyor. Imperial College London’dan Prof. Andrew Dessler, yıllık sıcaklık rekorlarının artık bir norm haline geleceğini belirterek, “2024, bu yüzyılın en soğuk yıllarından biri olabilir” diyerek uyarıda bulundu.
Bilim insanları, fosil yakıtların terk edilmesi, ormansızlaşmanın durdurulması ve toplumların iklim krizine karşı daha dirençli hale getirilmesi gerektiğini söylüyor. Ancak bu hedeflere ulaşmak için küresel iş birliği ve hükümetlerin somut eylemleri şart.
Geleceği koruma zorunluluğu
2024 yılı, iklim krizinin artık ertelenemez bir sorun olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Daha sık ve şiddetli yaşanan aşırı hava olayları, sıcaklık artışının yalnızca çevreyi değil, ekonomik sistemleri ve toplumsal yapıları da derinden etkilediğini gösteriyor.
Küresel ısınmayı kontrol altına almak için gereken adımlar belli: fosil yakıtların terk edilmesi, yenilenebilir enerjiye geçişin hızlandırılması ve karbon emisyonlarının azaltılması. Geleceği korumak için her bireyin, hükümetin ve uluslararası kurumun üzerlerine düşeni yapması gerekiyor.
