Sera gazı emisyonları rekor seviyelerinde artmaya devam ediyor

Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Merkezi Müdürü Prof. Dr. Levent Kurnaz, sera emisyonlarının hızla arttığını, uluslararası çabalara rağmen bu durumun önlenemediğini belirtti. Dünya Meteoroloji Örgütü’nün (WMO) 2023 yılına ait Sera Gazı Raporu’na göre, karbonhidratlar (CO₂), metan (CH₄) ve azot oksit (N₂O) gibi kritik gazların atmosferdeki oranları rekor seviyelere ulaştı.

Rapora göre 2023 yılında atmosferdeki karbonhidrat yoğunluğu milyonda 420 parçacığa (ppm) çıkarken, bu artış endüstri öncesi seviyelerin üzerinde yüzde 151 oranında gerçekleşti. Karbondioksit, küresel ekonomiye katkı sağlayan sera gazlarının yaklaşık yüzde 64’ünü oluşturur. Atmosferdeki metan oranı ise milyarda 1934 parçacığa (ppb) yükselerek, son 20 yılda yüzde 11,4 artış gösterdi. WMO’nun gözlem ağı sistemlerine göre, azot yoğunluğu da geçen yıl yüzde 0,33 milyarda 336,9 parçacığa ulaştı.

Karbon emisyonları ve yangınların rolü

Prof. Dr. Kurnaz, karbon emisyonlarının, dünya genelinde orman yangınlarıyla birlikte artmaya devam ettiğini belirtti. Özellikle 2023 yılı Kanada’da en yüksek orman yangını sezonu olarak öne çıkarken, Avustralya’da üç ay süren rekor kuraklık yaşandı. Ormanın yarattığı emisyonlar, küresel ısınmayı hızlandıran bir başka etken olarak değerlendiriliyor.

Atmosferdeki sera gazları ve etkileri

Raporda, metan gazının yıllık artışının 2022 yılına göre düşük olmasına karşın, 2018-2023 döneminde atmosferde yüksek metan gazının gözlemlendiği dönem olarak kaydedildi. Kısa ömürlü ama güçlü bir sera gazı olan metan, küresel ısınmaya yaklaşık yüzde 16 oranında katkı sağlıyor. Metanın yaklaşık yüzde 40’ı doğal kaynaklar, yüzde 60’ı ise insan faaliyetleri nedeniyle ortaya çıkıyor.

Azot oksit miktarı da 2023 yılında yüzde 0,33 artarak 1,1 ppb’ye çıktı. Azot oksit, hem güçlü bir sera gazı hem de ozon tabakasını inceten bir kimyasal olarak önemli bir tehdit oluşturur. Uzmanlar, bu artışın gelecekte daha sıcak okyanusların daha az karbon emebileceği bir geri besleme konusuna yol açabileceğine dikkat çekiyor.

“Küresel ısınmayı 2 derece sınırında tutmak zorlaşıyor”

WMO Genel Sekreteri Celeste Saulo, geçen yıl yeni bir rekor kıran emisyonun alarm verici olduğunu vurguladı. Saulo, Paris parasının dünyadaki hedefi küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyeye göre 2 derece altında tutmanın zorlaştığına dikkat ederek, “Başka bir yıl, başka bir rekor. Bu, karar alıcılar arasında alarm zillerinin çalmasına neden olmalı. Açıkça söylemek gerekirse, küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyelerin 2 derece altında tutmak ve 1,5 dereceye kadar sınırlamak için Paris Anlaşması’nda belirlenen hedeflere ulaşmada yanlış yoldayız. Bunlar sadece istatistik değil. Her bir parçacık ve her bir derece sıcaklık artışı, hayatımız ve gezegenimiz üzerinde gerçek bir etkiye sahip” dedi.

“Sera gazı salınımı azalmıyor, sürekli artıyor”

Prof. Dr. Kurnaz, sera gazlarının Dünya’nın enerjisini hapsederek atmosferde çalışmasının yolunu açmasını ifade etti. “Otuz yılı aşkın süredir sera tüketimi azaltmamı için uluslararası anlaşmalar yapılmasına rağmen emisyonlar sürekli artıyor” diyen Kurnaz, COVİD-19 salgını dönemindeki kısa bir düşüş dışında sera gaz miktarın sürekli olarak arttığına dikkat çekerek “Bu da atmosferin sürekli ısınması anlamına geliyor. 2023’teki artış bize son senelerde azaltım yolunda yapılan çağrıların karşılık bulmadığını anlatıyor” dedi.

Uzmanlar, özellikle 2024 yılı 2023’ten daha sıcak geçeceğimize dikkat çekerek, iklim değişikliği konusunda acil eylem çağrısında bulundu.