Maryland Üniversitesi tarafından hazırlanan ve Global Forest Watch (GFW) tarafından yayımlanan yeni verilere göre, 2024 yılı dünyada kaydedilen en yüksek orman kaybı oranlarına sahne oldu.
Brezilya Amazonu’ndan Sibirya taygalarına kadar birçok bölgede ormanlar, yangınlar, tarımsal genişleme, kerestecilik ve madencilik gibi insan kaynaklı nedenlerle yok oldu. Toplamda İtalya büyüklüğünde bir ormanlık alan kaybedildi.
Tropik bölgelerde yangınlar ilk kez başlıca neden
Tropikal bölgelerde —dünyanın biyolojik çeşitliliği ve karbon yoğunluğu en yüksek olan alanlarında— yangınlar, ilk kez orman kaybının ana nedeni haline geldi. Bu bölgelerde yangınlar doğal ekosistemlerin bir parçası değil. Ancak Kanada ve Sibirya gibi boreal ormanlar da 2024 boyunca yoğun şekilde yandı.
Glad Laboratuvarı Eş Direktörü Prof. Matt Hansen, bu verileri ❝korkutucu❞ olarak nitelendirirken, GFW Eş Direktörü Elizabeth Goldman, “Bu güncelleme, 20 yılı aşkın veri geçmişinde gördüğümüz hiçbir şeye benzemiyor” ifadelerini kullandı.
Tavsiye Edilen Haberler
-
SürdürülebilirlikTürkiye Sigorta tarafından “Su Raporu” yayımlandı -
-
-
Brezilya: Amazon’da rekor kuraklık ve yangın
2024’te Brezilya, Amazon’da yaşanan şiddetli kuraklık ve yangınlar nedeniyle birincil yağmur ormanı kaybında önceki yılların çok ötesine geçti. Ülke, tropikal bölgelerdeki toplam kaybın %42’sini oluşturdu ve 25.000 kilometrekare (yaklaşık 10.000 mil kare) ormanlık alanı yitirdi. Bu, aşırı sağcı eski Başkan Jair Bolsonaro dönemindeki kayıpların da üzerinde.
GFW verileri, yangın gibi etkileri dahil ettiği için Brezilya’nın resmi ormansızlaşma istatistiklerinden daha farklı bir tablo ortaya koyuyor.
Bolivya: Orman kaybında ikinci sırada
Bolivya, daha önce dokunulmamış ormanların tahribatında ciddi artış yaşadı. Kuraklık, yangınlar ve tarımsal genişlemeyi teşvik eden hükümet politikaları nedeniyle, ülke 2024 yılında Brezilya’dan sonra en fazla orman kaybı yaşayan ikinci ülke oldu. Bolivya’nın birincil orman kaybı, 2020’ye kıyasla beş kat artarak 14.000 kilometrekareye ulaştı.
Bu artışta, soya, sığır yetiştiriciliği ve şeker kamışı üretimi için yapılan orman alanı dönüştürmeleri etkili oldu.
Kongo Havzası’nda da tarihi kayıplar
Kongo Demokratik Cumhuriyeti (DRC) ve Kongo-Brazzaville, 2024’te şimdiye kadarki en yüksek yağmur ormanı kaybını yaşadı. Bu ülkeler, Amazon’dan sonra dünyanın en büyük ikinci yağmur ormanı olan Kongo Havzası’na ev sahipliği yapıyor.
Ormansızlaşmayı durdurma hedefinden çok uzağız
Cop26 iklim zirvesinde, 140’tan fazla ülke 2030 yılına kadar ormansızlaşmayı durdurma taahhüdünde bulunmuştu. Ancak veriler, bu hedefe ulaşmanın giderek imkânsız hale geldiğini gösteriyor. Uzmanlara göre 2030 hedefine ulaşmak için orman kaybının 2024 seviyelerine kıyasla yılda %20 azalması gerekiyor.
“Bu bir küresel kırmızı alarm”
Prof. Matt Hansen, verilerle ilgili yaptığı değerlendirmede şu uyarıyı yaptı:
❝Yükselen küresel sıcaklıklar, ormanları daha sıcak ve kuru hale getiriyor. Sonuç olarak yangın riski artıyor. İnsan kaynaklı tutuşturma da hesaba katıldığında, en uzak yağmur ormanları bile kontrolsüz şekilde yanabilir.❞
GFW Eş Direktörü Elizabeth Goldman ise, yaşananları ❝küresel kırmızı alarm❞ olarak nitelendirdi ve şunları ekledi:
❝Bu, her ülke, her işletme ve gezegenin yaşanabilirliğini önemseyen herkes için kolektif bir harekete geçme çağrısıdır. Ekonomilerimiz, toplumlarımız ve sağlığımız ormanlar olmadan ayakta kalamaz.❞
Glasgow Anlaşması işe yaramadı
Analize göre, dünyadaki en büyük orman alanlarına sahip 20 ülkeden 17’si, 2021’de Glasgow Anlaşması imzalandığından bu yana ağaç kaybını daha hızlı yaşamaya başladı.
Umut veren gelişmeler de var
Rekor düzeydeki kayıplara rağmen, Endonezya ve Malezya gibi ülkelerde birincil orman kaybı nispeten düşük kaldı. Malezya, ilk kez orman kaybı sıralamasında ilk 10 ülke dışına çıktı.
“Tehlikeli bir geri bildirim döngüsü oluşuyor”
Glad Lab’ın bir diğer eş direktörü Prof. Peter Potapov, dünyanın tehlikeli bir geri bildirim döngüsüne doğru ilerlediği uyarısında bulundu:
❝2024, yangın kaynaklı orman kaybında en kötü yıl oldu ve geçen yılın rekorunu da aştı. Bu eğilim devam ederse, kritik doğal alanlar kalıcı olarak dönüşebilir ve büyük miktarda karbon salımı meydana gelir. Bu da iklim değişikliğini daha da şiddetlendirir ve daha aşırı yangınları tetikler.❞
❝Bu, artık tetikleyemeyeceğimiz bir döngüdür❞ dedi.
Fotoğraf: Frank Cone