ABD’de bilimsel verilerin silinmesine karşı sessiz mücadele veriliyor

ABD genelinde bilimsel verilerin hükümet web sitelerinden kaldırılması hız kazanıyor. Bu durum, iklim değişikliği, halk sağlığı, sel tehlikeleri ve aşırı hava olayları üzerine yıllar süren araştırmaları tehdit ediyor. Şimdi bilim insanları ve gönüllülerden oluşan ağlar, bu değerli bilgileri kaybolmadan önce arşivlemek için olağanüstü bir çaba sarf ediyor.

Gece gelen mesajlar, gün boyu süren kurtarma operasyonları

Hudson, New York merkezli Açık Çevresel Veri Projesi (OEDP) için çalışan Cathy Richards, bu kurtarma çalışmalarının merkezinde yer alıyor. “Gece 11’de bir mesaj geliyor: ‘Bu yarın silinecek.’ O anda her şey değişiyor. Gece boyunca veri indiriyoruz,” diyor.

Richards, 2024’te başlatılan Kamu Çevresel Veri Projesi (PEDP)‘nin kurucu üyelerinden biri. Amacı, Trump yönetimi döneminde silinme tehlikesiyle karşı karşıya kalan çevresel ve iklimle ilgili kamuya açık verileri kurtarmak.

Araştırmacılar umutlarını yitirmemek için mücadele ediyor

Verilerin silinme tehdidi, bilim insanları için yalnızca teknik değil, duygusal bir sorun da yaratıyor. Richards, “Yıllarca süren araştırmalarının yok olma tehlikesi karşısında bize ulaşan araştırmacıların sesinde umutsuzluk var. Bu veriler onların bebekleri gibi,” diyor.

Son zamanlarda, sera gazı emisyonları, sel riskleri ve çevresel adalet gibi konuları kapsayan büyük veri setleri kurtarıldı. Bazı ekipler, ABD’nin gelecekteki iklim risklerini tahmin eden araçları sıfırdan yeniden inşa etti.

Bilimsel bilgiye yönelik sistematik tehdit

Bilim insanları, tarihi hava durumu kayıtlarından NASA’nın uydularıyla toplanan verilere kadar pek çok bilginin tehlikede olduğuna dikkat çekiyor. Nisan ayında NOAA, okyanus gözlem verilerinin kaldırılacağını açıkladı. Bu da verilerin silinme tehlikesinin artık somut bir gerçek olduğunu gösterdi.

Internet Archive, Data Rescue Project ve Safeguarding Research and Culture gibi kar amacı gütmeyen organizasyonlar, OEDP ile birlikte bu bilgileri korumak için çalışıyor. Gönüllü katkılarla yürütülen bu çalışmalar, adeta dijital bir kütüphane oluşturmayı amaçlıyor.

İkinci Trump döneminde silinme tehlikesi hızlandı

Bilim insanları, Trump’ın 2025’te yeniden göreve gelmesiyle veri silme işlemlerinin hız kazandığını belirtiyor. İlk döneminde içeriklerin diline müdahale edilirken, şimdi doğrudan veri kümeleri hedef alınıyor. Bazı üniversiteler, acil veri saklama talebiyle gelen araştırmacılara destek sunarak bu krizi hafifletmeye çalışıyor.

Araştırmalar, gözlemevleri ve güvenlik endişeleri

ABD’deki Mauna Loa gözlemevi gibi iklim ölçüm merkezlerinin fonlarının kesilmesi de endişe verici. Bu gözlemevi 1958’den beri atmosferdeki karbondioksit düzeylerini izliyor ve yakın zamanda en yüksek artışı kaydetmişti.

Brown Üniversitesi’nden Dr. Lilian Dove, “İklim bilimini mümkün kılan şey uzun vadeli veri kümeleridir. Bu verileri korumazsak, bilimsel alan büyük bir krizle karşı karşıya kalır,” diyor.

Verilerin ABD dışında korunması

Bazı araştırmacılar, güvenli olduğunu düşündükleri için verileri ABD dışındaki sunuculara yedeklemeyi tercih ediyor. Bununla birlikte, kamuoyunun bu alternatif arşivlerin varlığından haberdar olması her zaman mümkün olmuyor.

Southampton Üniversitesi’nden William Waites, veri silinme söylentileri üzerine birkaç terabaytlık veri indirdiklerini ve bu süreci “alışmak için iyi bir egzersiz” olarak tanımlıyor.

Veri kayıplarının küresel etkisi olabilir

İklim değişikliği gibi küresel sorunlarla mücadelede bilimsel verilerin önemi tartışılmaz. Vermont Üniversitesi’nden jeomorfolog Paul Bierman durumu şu sözlerle özetliyor:

“Daha güçlü kasırgalar, daha fazla sel ve yangın yaşadığımız bir dönemde, insanları korumak için gereken verileri neden yok etmeyi düşünelim ki?”