Güneş aktivitesinin artması, alçak Dünya yörüngesindeki uyduların ömrünü kısaltıyor. Özellikle SpaceX’in Starlink uyduları, jeomanyetik fırtınalar nedeniyle hızla atmosferde yanarak yok oluyor.
Güneş’in 11 yıllık döngüsünün zirveye ulaştığı solar maksimum dönemine girilmesiyle birlikte, güneşten gelen patlamalar Dünya atmosferini etkiliyor. Bu durum, atmosferin dış katmanlarında şişmeye neden olarak uydular üzerinde sürüklenmeyi artırıyor. NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Denny Oliveira ve ekibi, bu sürecin SpaceX’in Starlink takımyıldızı üzerindeki etkisini inceledi.
Oliveira, ❝Jeomanyetik fırtınalar sırasında uyduların beklenenden daha hızlı atmosfere yeniden giriş yaptığını tespit ettik❞ diyerek, bu etkinin özellikle Starlink gibi geniş takımyıldızlarında daha belirgin hâle geldiğini vurguladı. Araştırmaya göre, bu tür bir fırtına sırasında bir Starlink uydusunun ömrü 10 güne kadar kısalabiliyor.
Haftalık Çevre Bültenine Kaydolun
En önemli haberleri anında alın
7000’den fazla uydu yörüngede, 30.000 hedefleniyor
Halihazırda 7000’den fazla Starlink uydusu Dünya yörüngesinde bulunuyor ve bu sayı her hafta yapılan fırlatmalarla artıyor. SpaceX’in uzun vadeli hedefi, 30.000’den fazla uyduyu yörüngeye yerleştirmek.
TAVSİYE EDİLEN
Ancak bu artış, atmosferdeki yeniden girişlerin de hızla çoğalmasına neden oluyor. 2020 ile 2024 yılları arasında 523 Starlink uydusu kontrollü ya da doğal yollarla atmosfere girdi. Oliveira, ❝Tarihte ilk kez aynı anda bu kadar çok uydu Dünya atmosferine yeniden giriyor. Yakında her gün yeniden giriş olacak❞ dedi.
En yoğun güneş olaylarında 5 günde yanıyorlar
Bazı Starlink uyduları ömürlerinin sonunda bilinçli olarak atmosfere yönlendirilse de, büyük bir kısmı atmosferik sürüklenmeye bağlı olarak kontrolsüz biçimde yeniden giriş yapıyor. Özellikle 300 kilometre altındaki yörüngede dönen uydular, güçlü güneş olaylarında yalnızca 5 gün içinde atmosfere girerek tamamen yanıyor. Bu süre, normal şartlarda 15 günden uzun olabiliyor.
Riskler: Yanan parçalar yere düşebilir
İngiltere’deki Birmingham Üniversitesi’nden Sean Elvidge, bu sürecin ölü uyduların hızlı temizlenmesi açısından faydalı olduğunu belirtirken, aynı zamanda alçak yörüngelerde çalışma kabiliyetini sınırlayabileceğini ve uydu operasyonlarını zorlaştırabileceğini söyledi.
Denny Oliveira ise daha da kritik bir noktaya dikkat çekiyor: ❝Yeniden girişler hızlandıkça uyduların atmosferde tamamen yanmama ihtimali artabilir. Bu da bazı parçaların yere ulaşma riskini doğuruyor❞ dedi.
Bu risk, 2024 yılı Ağustos ayında somut bir örnekle gözlemlendi. Kanada’nın Saskatchewan eyaletinde, bir çiftlikte yaklaşık 2,5 kilogramlık bir Starlink uydu parçası bulundu. Bu parça, Starlink uydularına ait bilinen ilk fiziksel enkaz örneği olarak kayıtlara geçti. SpaceX, bu parçanın yeniden girişten sağ çıktığını doğruladı.
“Kaç parçayı fark etmedik?”
Kanadalı gökbilimci Samantha Lawler, ❝Burası Starlink enkazını bulmak için dünyadaki en uygun yerlerden biri. Eğer burada bir parça bulduysak, başka yerlerde neler gözden kaçtı?❞ ifadelerini kullandı.
SpaceX, konuya ilişkin yorum taleplerine henüz yanıt vermedi.
