Kış kapıdayken “yalancı bahar” sürprizi: Lodos ısıtıyor ancak sinsi tehlikelere dikkat

Türkiye, takvim yaprakları kış mevsimine işaret ederken meteorolojik açıdan şaşırtıcı bir tabloyla karşı karşıya. Montların ve şemsiyelerin hazırlandığı bir dönemde, Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nden gelen son veriler, ülkenin büyük bir bölümünde mevsim normallerinin üzerine çıkan sıcaklıkları ve “yalancı bahar” havasını müjdeliyor. Ancak bu ılıman havanın arkasında, vatandaşların dikkat etmesi gereken kritik atmosferik olaylar yatıyor.

Peki, kışın eşiğinde yaşanan bu ani ısınma ve lodos dalgası ne anlama geliyor? Batı bölgelerini etkisi altına alan rüzgarlar günlük yaşamı nasıl etkileyecek? İç bölgelerde beklenen sis ve pus, ulaşımda ne gibi aksamalara yol açabilir? Bu hava durumu sadece keyifli bir “pastırma yazı” mı, yoksa iklim değişikliğinin bir başka göstergesi mi?

Batı’da hareketli hava Doğu’da durağan sis

Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) tarafından yayınlanan son analiz raporlarına göre, Türkiye genelinde hava sistemleri iki farklı karakter sergiliyor. Yurdun batı kesimleri, özellikle Trakya ve Ege kıyıları, güneyli rüzgarların taşıdığı nemli ve ılık havanın etkisi altına giriyor. Rapora göre, ülkenin batı kesimlerinin parçalı ve yer yer çok bulutlu olması beklenirken, Edremit Körfezi ile Muğla’nın batı çevrelerinde lokal sağanak yağış geçişleri görülecek.

Bu yağışların “hafif” nitelikte olması beklense de, özellikle turizm ve tarım merkezi olan Muğla ve Edremit gibi bölgelerde, uzun süren kurak dönemlerin ardından toprağın nem dengesi açısından önem taşıyor. Diğer bölgelerde ise parçalı ve az bulutlu, güneşin yüzünü gösterdiği bir hava hakim olacak. Ancak bu açık hava, iç ve doğu bölgelerde gece saatlerinde yerini yoğun bir sise bırakıyor. MGM, sabah ve gece saatlerinde iç ve doğu bölgelerde pus ve yer yer sis hadisesinin görüş mesafesini düşürebileceği konusunda uyarıyor.

Mevsim normallerini aşan sıcaklıklar ve iklimsel bağlam

Hava durumu raporunun en dikkat çekici kısmı ise sıcaklık verileri. MGM, hava sıcaklıklarının yurt genelinde artarak mevsim normallerinin üzerinde seyredeceğini tahmin ediyor. Uzmanlar, Kasım ayı sonlarına yaklaşırken yaşanan bu ısınmayı, halk arasında “pastırma yazı” olarak bilinen dönemin bir uzantısı veya iklim değişikliğine bağlı bir anomali olarak yorumluyor.

İstatistiklere bakıldığında, bu dönemde genellikle sıcaklıkların düşüş eğiliminde olması gerekirken, termometrelerin yükselmesi enerji tasarrufu açısından olumlu, ancak tarımsal döngü açısından riskli bulunuyor. Özellikle meyve ağaçlarının bu sıcaklara aldanıp “yalancı bahar” etkisiyle erken tomurcuklanması, ilerleyen haftalarda gelebilecek ani bir soğuk hava dalgasında zirai don riskini artırabilir.

Trakya’da rüzgarın hızı 50 kilometreye çıkıyor

Rüzgar durumu incelendiğinde, “Lodos” olarak bilinen güneyli akımların hakimiyeti göze çarpıyor. Genellikle hafif, ara sıra orta kuvvette esmesi beklenen rüzgarın, Trakya Kesimi’nde (Edirne, Kırklareli, Tekirdağ) karakter değiştirmesi bekleniyor.

Tahminlere göre Trakya’da rüzgar, güney ve güneybatı yönlerden yer yer kuvvetli şekilde, saatte 30 ila 50 kilometre hızla esecek. Bu durum, sadece “saç dağıtan” bir esinti değil, aynı zamanda deniz ulaşımında aksamalara ve çatı uçması gibi olumsuzluklara yol açabilecek bir meteorolojik olaydır. Ayrıca güneyli rüzgarların taşıdığı ılık hava, atmosferdeki basınç dengelerini değiştirerek hassas bünyelerde baş ağrısı ve yorgunluk gibi “Lodos çarpması” etkilerine neden olabilir.

Soba ve doğalgaz zehirlenmelerine karşı hayati uyarı

Meteorolojik verilerin ötesinde, bu tablonun halk sağlığı açısından çok kritik bir boyutu bulunuyor. Lodosun (güneybatı rüzgarı) etkili olduğu günlerde, soba ve doğalgaz bacalarının çekiş gücü azalabilir veya ters rüzgar etkisiyle “baca tepmesi” yaşanabilir.

Uzmanlar şu noktaya dikkat çekiyor: Rüzgarın güneyli yönlerden kuvvetli estiği günlerde, özellikle soba kullanan hanelerde karbonmonoksit zehirlenmesi riski ciddi oranda artmaktadır. Vatandaşların gece yatmadan önce sobalarını tam olarak söndürmeleri ve menfezlerini asla kapatmamaları hayati önem taşıyor. Trakya ve Marmara’nın batısında yaşayanların bu konuda ekstra tedbirli olması gerekiyor.

Trafikte “görünmez duvar” riski: Sis ve pus

İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde beklenen sis ve pus hadisesi, karayolu ulaşımında “görünmez duvar” etkisi yaratabilir. Sabahın erken saatlerinde ve gece geç saatlerde, özellikle vadi tabanlarında ve akarsu çevrelerinde görüş mesafesinin yer yer 10 metrenin altına düşmesi muhtemel.

Bolu Dağı geçişi, Ankara-Eskişehir yolu ve Doğu Anadolu’nun yüksek rakımlı geçitlerinde sürücülerin takip mesafesini korumaları ve sis farlarını kullanmaları gerekmektedir. Sis, sadece görüşü engellemekle kalmaz, aynı zamanda zeminin kayganlaşmasına neden olarak “gizli buzlanma” riskini de beraberinde getirebilir. Hava sıcaklığı artsa da, gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkının yüksek olması (inversiyon durumu), sisin yoğunluğunu ve kalıcılığını artıran bir faktör olarak karşımıza çıkıyor.

Türkiye’nin batısı ve doğusu arasındaki atmosferik makas

Bu hava durumu raporu, Türkiye’nin coğrafi çeşitliliğinin atmosferik yansımasını da ortaya koyuyor. Batıda Edremit ve Muğla hattında yağmurluklar ve şemsiyeler gerekirken, Trakya’da rüzgara karşı korunaklı kıyafetler, İç ve Doğu Anadolu’da ise siste fark edilmeyi sağlayacak önlemler ön plana çıkıyor.

Özellikle Ege Bölgesi’nde beklenen hafif sağanaklar, zeytin hasadı dönemindeki çiftçiler için iş planlarını etkileyebilir. Marmara ve Ege’de sıcaklıkların artması, hafta sonu planı yapan vatandaşlar için sahil şeritlerini cazip hale getirebilirken, doğuda ise kış lastiği ve sis hazırlıkları gündemde kalmaya devam ediyor.

Rehavete kapılmadan tedbiri elden bırakmamak

Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün verileri, kışa girmeden önce son bir “açık hava molası” verdiğimizi gösteriyor. Sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerine çıkması, psikolojik olarak olumlu bir etki yaratsa da, bunun “geçici” bir durum olduğunu unutmamak gerekir.

Özellikle lodosun getirdiği rehavet ve ılık hava, ani sıcaklık değişimlerinde bağışıklık sistemini zayıflatabilir. Trakya’daki kuvvetli rüzgar uyarısı ve iç bölgelerdeki sis riski, bu “güzel” havanın görünmeyen tuzaklarıdır. Vatandaşların “hava ısınıyor” diyerek tedbirleri elden bırakmaması, özellikle soba kullanımı ve trafikteki dikkat konusunda azami özen göstermesi gerekmektedir. Doğanın bu ılık sürprizinin tadını çıkarırken, mevsimin kış olduğu gerçeğini aklımızdan çıkarmamalıyız.

Kaynak: MGM