Marmara’da 5 derece soğuma ve şiddetli yağış alarmı, Doğu’nun yüksekleri karla karışık yağmur

Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) tarafından yapılan son tahminler, Türkiye genelinde mevsimsel geçişin keskinleştiğini ortaya koyuyor. Ülkenin batı bölgelerinde hissedilir bir soğuma yaşanırken, Marmara’nın kuzeydoğusu, Batı Karadeniz ve Samsun çevreleri için yerel kuvvetli yağış alarmı verildi. Hava sıcaklıklarının Marmara ve Batı Karadeniz’de 3 ila 5 derece arasında düşmesi beklenirken, Doğu Karadeniz’in ve Doğu Anadolu’nun yüksek kesimlerine karla karışık yağmur ve kar geri dönüyor. Bu ikili hava durumu, ülke genelinde bir yandan aşırı yağış riskini, diğer yandan ise mevsim normallerine dönüşün soğuk yüzünü beraberinde getiriyor.

Bu gelişme neden önemli? Önümüzdeki saatlerde Marmara ve Batı Karadeniz’in sanayi ve yerleşim merkezlerinde beklenen kuvvetli yağışlar, ani sel, su baskını ve yıldırım gibi kent yaşamını felç edebilecek olumsuzluk riskini taşıyor. Özellikle daha önce sıcaklıkların mevsim normalleri üzerinde seyrettiği batı bölgelerinde yaşanan 5 derecelik ani düşüş, biyolojik çeşitlilikten enerji tüketimine kadar pek çok alanda etkili olacak bir hava değişimi sinyalidir. Türkiye için ne anlama geliyor? Bu durum, iklim krizinin tetiklediği aşırı hava olaylarının yanı sıra, ülkenin farklı coğrafyalarında aynı anda hem kış hem de sonbahar koşullarının yaşanabileceğini gösteren tipik bir geçiş dönemi fotoğrafıdır; bu da yerel yönetimlerin afet yönetimindeki koordinasyonunu kritik hale getiriyor.

Batıda sıcaklık düşüşü, Karadeniz’de sel riski

MGM’nin raporuna göre, ülkemiz genelinin büyük bir bölümü parçalı ve çok bulutlu bir havaya sahip olacak. Yağışlar, ülkenin geniş bir kuşağını etkileyecek şekilde yayılarak, Marmara’dan Güneydoğu Anadolu’ya kadar uzanıyor.

Yağış beklenen bölgeler

Yağış sistemleri genellikle yağmur ve sağanak şeklinde görülürken, yüksek rakımlarda kış mevsiminin ilk işaretleri de beliriyor:

• Yağmur ve Sağanak: Marmara’nın güney ve doğusu, Kıyı Ege, tüm Karadeniz kıyıları, İç Anadolu’nun orta ve kuzey bölgeleri (Ankara, Sivas, Çankırı), Akdeniz Bölgesi’nin doğu ve batı kıyıları (Hatay, Antalya, Adana, Osmaniye) ve Doğu Anadolu’nun kuzeydoğu çevreleri (Ardahan, Kars).
• Karla Karışık Yağmur/Kar: Doğu Karadeniz’in iç kesimlerinin yüksekleri ile Doğu Anadolu’nun kuzeydoğusunun yüksekleri. Bu bölgelerde mevsimin ilk kar örtüsünün oluşması beklenmektedir.

Kuvvetli yağış uyarısı altındaki kritik bölgeler

Hafta sonu yerel kuvvetli yağış riski taşıyan üç ana bölge bulunmaktadır: Marmara’nın kuzeydoğusu (İstanbul, Kocaeli, Sakarya çevreleri), Batı Karadeniz kıyıları (Zonguldak, Bartın, Düzce vb.) ve Samsun çevresi.

Uzmanlar şu noktaya dikkat çekiyor: Bu bölgelerin hem nüfus yoğunluğu hem de coğrafi yapısı (eğimin denize dik inmesi, kentleşme ve altyapı yetersizlikleri) nedeniyle, kısa sürede düşecek yoğun yağış, yüzey akışını artırarak ani sellere ve su baskınlarına neden olabilir. Özellikle deniz seviyesine yakın alçak kotlu yerleşim yerleri ile dere yataklarına yakın bölgelerin sakinlerinin can ve mal güvenliği açısından yüksek risk altında olduğu belirtiliyor.

Sıcaklık ve rüzgar değerlendirmesi

Hava sıcaklıkları ve rüzgar yönü, bu mevsimsel geçişte dikkat edilmesi gereken diğer unsurlardır:

• Sıcaklık Azalması: Marmara ve Batı Karadeniz bölgelerinde hava sıcaklığının 3 ila 5 derece düşmesi bekleniyor. Bu soğuma, geçtiğimiz günlerde yaşanan mevsim normallerinin üzerindeki sıcaklıkların ardından bölgeyi sonbahar koşullarına yaklaştıracak önemli bir değişimdir. Diğer bölgelerde ise hava sıcaklığında belirgin bir değişiklik beklenmiyor; doğu kesimler mevsim normallerinde seyretmeye devam edecek.
• Rüzgar Durumu: Rüzgarın genellikle güneyli yönlerden hafif, ara sıra orta kuvvette esmesi tahmin ediliyor. Güneyli rüzgarlar (Lodos ve Siroko), özellikle deniz ulaşımında ve nem oranında etkili olabilirken, yağış anında yerel olarak kuvvetli eserek fırtına etkisine neden olabilir. Bu durum, çatı uçması ve ağaç devrilmesi gibi riskleri beraberinde getireceğinden, vatandaşların dikkatli olması gerekmektedir.

Olası olumsuzluklara karşı alınması gereken önlemler

MGM’nin kuvvetli yağış uyarısı kapsamında, beklenen olumsuzluklara karşı dikkatli ve tedbirli olunması gerekiyor. Bu olumsuzluklar şunlardır:

• Ani Sel
• Su Baskını
• Yıldırım
• Yerel Küçük Çaplı Dolu
• Yağış Anında Kuvvetli Rüzgar

Yerel yönetimlerin, dere yatakları ve mazgalların temizliğini kontrol etmesi, yüksek riskli bölgelerde tahliye planlarını hazır tutması büyük önem taşımaktadır. Vatandaşların ise elektrik kesintilerine, ulaşım aksaklıklarına karşı hazırlıklı olması ve riskli bölgelerde araç kullanmaktan kaçınması tavsiye edilmektedir.

İki uçlu mevsim geçişi

Türkiye’nin hava durumu, coğrafi konumu nedeniyle sıkça karşılaşılan iki uçlu mevsim geçişi tablosunu sunuyor. Bir yandan Marmara Bölgesi’nin yoğun kentleşmiş kuzeydoğu kıyıları (İstanbul, Kocaeli) şiddetli yağış ve ani sellere karşı mücadele ederken, ülkenin doğu yükseklerinde (Ardahan, Kars) kış mevsiminin erken habercisi olan kar yağışı başlıyor. Bu zıtlık, Türkiye’nin geniş coğrafyasının iklim risklerini yönetmek için ne kadar kapsamlı bir stratejiye ihtiyacı olduğunu gösteriyor. Yağışın kuzeydoğu Marmara ve Batı Karadeniz gibi Karadeniz ikliminin etkili olduğu bölgelerde yoğunlaşması, Karadeniz Bölgesi’nin coğrafi yapısından kaynaklanan risklerin (heyelan ve sel) her zaman yüksek olduğunun altını çizmektedir.

Yorum

Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün yayınladığı bu tahmin, Türkiye’nin batı kesimlerinin yüksek sıcaklık anomalisinden çıkarak, nihayet sonbahar koşullarına doğru sert bir geçiş yaptığını işaret ediyor. Marmara ve Batı Karadeniz'de beklenen 3 ila 5 derecelik soğuma, bölge için biyolojik ve sosyal açıdan rahatlatıcı olabilirken, beraberindeki yerel kuvvetli yağış uyarısı bu rahatlamanın dikkatle karşılanması gerektiğini gösteriyor. Şehirlerin altyapısı üzerindeki baskı, ani sel ve su baskını riskini her zaman canlı tutmaktadır. Bu nedenle, tüm vatandaşların yıldırım, dolu ve ani rüzgar gibi risklere karşı kişisel tedbirlerini alması ve özellikle yüksek riskli bölgelerdeki hareketlerini kısıtlaması elzemdir. Doğu’nun yükseklerinde karın başlamasıyla birlikte, ülkenin artık resmen kış hazırlıklarına girmesi gerektiği açıkça görülmektedir.

Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM)