Kayıtların tutulmaya başlandığı 1851’den bu yana Jamaika’yı vuran en güçlü kasırga olan Melissa’nın Karayipler’de yarattığı yıkım derinleşiyor. Fırtınanın kuzeye, Bermuda’ya doğru ilerlemesiyle birlikte toplam ölü sayısı 49’a yükseldi. Jamaika’da can kaybı 4’ten 19’a çıkarken, Haiti’de bu sayı 30’a ulaştı ve 20 kişi hala kayıp. Jamaika’da işçiler, devasa yıkımın ardından izole kalan bölgelere ulaşmak için yolları temizleme çalışmalarını yoğunlaştırırken, yetkililer kritik yardım uçuşlarına izin vermek için ana uluslararası havalimanını yeniden açtı.
Bu gelişme neden önemli? Fırtınanın rüzgar hızının Kategori 5’in çok üzerinde (300 km/s) olması, Karayipler’de “milyarlarca dolarlık zarara” yol açtığı tahmin edilen yıkımın boyutlarını ortaya koyuyor. Haiti’de geçici başkanlık konseyi başkanı Laurent Saint-Cyr’in “Ülke için üzücü bir an” demesi, krizin insani boyutunu vurguluyor.
Türkiye için ne anlama geliyor? Milyonlarca dolarlık hasara rağmen, Küba’da 735.000 kişinin ve Bahamalar’da 1.500 kişinin zamanında tahliye edilmesi sayesinde bu ülkelerde şu ana kadar can kaybı bildirilmemesi, erken uyarı ve organize tahliye sistemlerinin hayat kurtarmadaki kritik rolünü bir kez daha kanıtlıyor. Bu durum, Türkiye’nin de olası deprem veya aşırı hava olaylarında tahliye kapasitesini sürekli gözden geçirmesi gerektiğini gösteren önemli bir ders niteliğindedir.
Haftalık Çevre Bültenine Kaydolun
En önemli haberleri anında alın
Yıkımın ağırlığı ve insani mücadele
Melissa Kasırgası, Karayipler’in iki ana adasını farklı boyutlarda vurdu ve her iki ülkede de büyük bir insani kriz yarattı.
TAVSİYE EDİLEN
Haiti: En büyük acı ve kayıplar
- Can Kaybı: Haiti’de ölü sayısı 30’a ulaştı ve 20 kişi hala kayıp. Bu, kasırganın en büyük insani bedelinin, zaten siyasi ve ekonomik zorluklarla boğuşan Karayipler’in en kalabalık ülkesinde yaşandığını gösteriyor.
- Kayıpların Nedeni: Kayıpların çoğunluğu, fırtınanın doğrudan değil, günlerce süren yoğun yağışların ve oluşan sellerin etkisiyle gerçekleşti.
Jamaika: Yıkım ve yardım çalışmaları
- Hasar: Ulaştırma Bakanı Daryl Vaz’ın “Yıkım çok büyük” dediği Jamaika’da can kaybı hızla artarak 19’a çıktı.
- Altyapı Felci: Bazı kasabalar tamamen su altında kalmış, ülkenin güneybatı bölgesinin büyük bir bölümünde elektrik hatları ve mobil şebeke kuleleri devre dışı kalmıştır. Bu durum, izole kalan ücra bölgelere ulaşım ve iletişimi kesintiye uğratmıştır.
- Uluslararası Destek: İngiliz hükümeti, ticari uçuş yapamayan vatandaşları için Jamaika’dan sınırlu sayıda uçak kiraladığını duyurarak ülkeye yardım ulaştırma çabalarına katıldı.
Tahliyelerin hayat kurtaran rolü: Küba ve Bahamalar örneği
Melissa’nın şiddeti düşünüldüğünde, Küba ve Bahamalar’daki yetkililerin aldığı aşırı tedbirler, insani felaketi önlemede kritik rol oynadı.
- Küba: Fırtına Çarşamba günü adayı vurmasına rağmen, önceden 735.000 kişinin tahliye edilmesi sayesinde can kaybı bildirilmedi. Bu, komünist yönetim altındaki ülkenin afet yönetimindeki kapasitesini gösteriyor.
- Bahamalar: Hükümet, yaklaşık 1.500 kişiyi uçaklarla tahliye ederek bölgenin en büyük tahliye operasyonlarından birini gerçekleştirdi.
Bu iki ülkenin aksine, Haiti ve Jamaika’daki can kayıplarının yüksekliği, afet yönetimindeki kapasite ve altyapı gücünün iklim krizinin etkilerini yönetmede ne kadar belirleyici olduğunu ortaya koyuyor.
Fırtına kuzeye ilerliyor: Bermuda hazırlıkta
Kategori 2 seviyesine düşen ancak hala tehlikeli olan Melissa Kasırgası, kuzeydoğu yönünde ilerleyerek Perşembe günü geç saatlerde Bermuda’ya ulaştı.
- Bermuda Tedbirleri: Maksimum sürekli rüzgar hızı 155 km/s olan fırtınaya karşı Bermuda sakinleri nispeten sakin kalsa da, yetkililer “aşırı tedbir” amacıyla geçidi, okulları ve feribotları tatil etti. Fırtınanın Cuma günü önemli ölçüde zayıflaması bekleniyor.
Türkiye’ye afet yönetiminde kapasite uyarısı
Melissa Kasırgası’nın Jamaika ve Haiti’deki yıkımı ve buna karşın Küba’daki sıfır can kaybı, Türkiye için afet yönetiminde kapasitenin önemini gösteren hayati bir kıyaslama sunuyor.
- Tahliye Kapasitesi: Türkiye’nin Marmara veya Ege gibi yüksek nüfuslu bölgelerinde yaşanabilecek büyük bir deprem veya Karadeniz’deki aşırı fırtına/sel olaylarında, Küba’daki gibi yüz binlerce kişinin hızlı ve etkin tahliyesi için hazır, denenmiş ve lojistik açıdan yeterli planların varlığı kritik önemdedir.
- İklim Adaleti ve Altyapı: Haiti örneği, kötü altyapı ve sosyoekonomik kırılganlığın, iklim felaketlerinin bedelini nasıl ağırlaştırdığını gösteriyor. Türkiye’nin de en kırılgan bölgelerdeki altyapıyı (elektrik şebekeleri, mobil kuleler ve yollar) aşırı hava olaylarına karşı dayanıklı hale getirmesi, insani ve ekonomik kayıpları minimize etmenin temel yoludur.
Yorum
Melissa Kasırgası, modern tarihte kaydedilen en güçlü fırtınalardan biri olarak, küresel iklim krizinin en derin eşitsizliklerini ortaya çıkardı. Bermuda’nın rutin tatillerle hazırlandığı bu fırtına, Jamaika’da on dokuz, Haiti’de ise otuz cana mal oldu. Bu can kayıpları, erken uyarı ve tahliye sistemlerinin bir lüks değil, mutlak bir zorunluluk olduğunu; ancak bu sistemlerin de ancak güçlü ve dayanıklı bir altyapıyla hayat kurtarabileceğini ispatladı. Fırtınanın yol açtığı “milyarlarca dolarlık zarar,” iklim eylemsizliğinin nihai maliyetinin sadece çevresel değil, doğrudan insani ve ekonomik bir felaket olduğunu bir kez daha kanıtlıyor.
Kaynak: Haiti Sivil Savunma Ajansı, Jamaika Enformasyon Bakanlığı, ABD Ulusal Kasırga Merkezi (NHC), The Guardian, Reuters
