Avrupa’nın askeri harcamaları artırma hedefi iklim ve sosyal programları tehdit ediyor

Avrupa ülkelerinin askeri harcamalarını artırma planı, ekonomistler tarafından iklim değişikliğiyle mücadele ve sosyal güvenlik programları açısından ciddi bir tehdit olarak değerlendiriliyor. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, ittifaka üye 32 ülkenin savunma harcamalarını artırma konusunda anlaştığını açıkladı.

Salı günü başlayacak NATO zirvesi öncesinde yayımlanan analizlerde, Avrupa’nın çevre ve sosyal alanlara halihazırda yetersiz fon ayırdığı hatırlatılarak, askeri harcamalardaki artışın önemli bir fırsat maliyeti oluşturacağı uyarısı yapıldı.

Hedef: GSYİH’nin %5’i savunmaya

İttifakın lider ülkesi ABD ve yeni NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, üye ülkelerin savunma harcamalarını gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYİH) yüzde 2’sinden yüzde 5’ine çıkarması yönündeki öneriler üzerinde mutabakat sağlanmasını bekliyor.

Buna göre:

• %3,5’lik kısmın tanklar, bombalar ve silahlar gibi “sert savunma” harcamalarına ayrılması;
• %1,5’lik kısmın ise siber güvenlik ve askeri lojistik gibi daha geniş güvenlik alanlarına tahsis edilmesi planlanıyor.

Ancak uzmanlar, bu yaklaşımın sosyal refah ve iklim güvenliği gibi alanları ihmal edeceği görüşünde.

NEF: Öncelik meselesi, kaynak değil

New Economics Foundation (NEF) kıdemli politika görevlisi Sebastian Mang, Avrupa’daki kamu harcamaları tartışmasının bir kaynak meselesi değil, siyasi öncelikler sorunu olduğunu belirterek şu değerlendirmede bulundu:

❝Zaten daha yüksek savunma bütçeleri taahhüt etmişken, harcamaları daha da artırma planları, iklim, konut ve bakım yatırımlarına uygulanan çifte standardı açığa çıkarıyor.❞

❝Eğer askeriye için olağanüstü meblağlar seferber edilebiliyorsa, ancak bu yatırımların düşük ekonomik ve sosyal getirisi varsa; adil geçiş ve kamu hizmetlerini finanse etmeyi reddetmek açıkça politiktir, ekonomik değil.❞

613 milyar avroluk ek yük

NEF’in analizine göre, NATO’nun AB üyelerinden beklediği %5’lik savunma harcama hedefi, yılda 613 milyar avro ek maliyet anlamına geliyor. Bu rakam, AB’nin yeşil dönüşüm ve sosyal programlarda her yıl karşılamakta zorlandığı 375 ila 526 milyar avroluk finansman açığını fazlasıyla aşıyor.

Sadece %3,5’lik savunma harcaması hedefi bile, AB NATO üyelerinin yıllık 360 milyar avroluk ek bütçe ayırmalarını gerektiriyor.

Güvenlik kavramı tartışmalı

Artan askeri harcamaların savunulmasında, Rusya’dan gelen tehdit algısı ve ABD’den gelen baskılar etkili oluyor. Ancak NEF, bu tercihin ekonomik veya güvenlik açısından tutarlı olmadığını savunuyor.

NEF analizinde şu ifadelere yer verildi:

❝Yeşil ve sosyal harcamaları azaltırken aynı anda askeri bütçeleri artırmak, kamuoyunda tepkiye, eşitsizliğin büyümesine ve demokratik kurumlara güvenin zayıflamasına neden olabilir.❞

❝Savunma bütçeleri ve silah yatırımcılarının kârları artarken vatandaşlardan kemer sıkmaları istenirse, güvenliğin dayandığı toplumsal dayanıklılık zayıflar.❞

İngiltere yıllık 32 milyar sterlin ayıracak

İngiltere, NATO zirvesi öncesi 2035 yılına kadar savunma harcamalarını GSYİH’nin %5’ine çıkarma taahhüdünde bulundu. Common Wealth düşünce kuruluşuna göre bu hedef, İngiltere bütçesine yılda 32 milyar sterlin ek yük getirecek.

Bu miktar, 620 terawatt-saatlik kara rüzgar santrallerinin tüm yaşam döngüsü maliyetini karşılayabilir. Bu da, ülkenin 2050 yılında öngörülen yıllık elektrik tüketiminin yaklaşık %88’ine denk geliyor.

Common Wealth başekonomisti Chris Hayes, şöyle konuştu:

❝Askeri harcamalarda artışın büyük bir fırsat maliyeti var. Temiz enerjiye öncelik vermek, 2022 yılında yaşadığımız enerji arz krizini tekrar yaşamamak açısından stratejik bir zorunluluk.❞

Emisyonlara da olumsuz etkisi olacak

Askeri yatırımların sadece bütçelere değil, karbon emisyonlarına da önemli etkileri olacağı belirtiliyor. Tanklar, savaş gemileri ve uçaklar gibi yüksek fosil yakıt tüketen sistemlerin üretimi ve işletilmesi, karbon ayak izini artırıyor.

The Guardian gazetesinin daha önce yayımladığı bir haberde, NATO üyesi ülkelerin planladığı askeri yığınağın, yılda yaklaşık 200 milyon ton sera gazı emisyonuna neden olabileceği öne sürülmüştü.

NATO’dan değerlendirme beklentisi

NATO ile görüşmelerde bulunulduğu belirtilirken, askeri harcamaların iklim ve sosyal programlar üzerindeki uzun vadeli etkilerine ilişkin herhangi bir kurumsal değerlendirme henüz kamuoyuna yansımadı.

Illustrasyon:
freepik