Bilim insanları, Atlantik akıntısının çökmesi durumunda ne olacağını araştırdı

Yeni yayımlanan bilimsel bir araştırmaya göre, Atlantik Meridyen Devinim Dolaşımı (AMOC) olarak bilinen Atlantik Okyanusu akıntı sisteminin çökmesi, Avrupa başta olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde şiddetli soğuk hava dalgalarına, yoğun fırtınalara ve toplumsal krizlere yol açabilir.

Araştırmaya göre, bazı şehirlerde kış sıcaklıkları -55°C’ye kadar düşebilirken, Avrupa’nın büyük kısmı uzun süreli karla kaplı kalabilir.

❝Sıcak değil, soğuk olabilir❞

Hollanda’daki Utrecht Üniversitesi’nde deniz ve atmosfer araştırmacısı René van Westen liderliğinde yürütülen çalışma, AMOC’nin %80 zayıfladığı ve küresel sıcaklığın sanayi öncesi döneme göre yaklaşık 2°C arttığı bir senaryoyu temel aldı.

Van Westen, Geophysical Research Letters dergisinde yayımlanan araştırmaya ilişkin açıklamasında şu ifadeleri kullandı:

❝Politikalar giderek ısınan bir geleceğe göre hazırlanıyor, ancak belki de çok daha soğuk bir geleceğe de hazırlıklı olmalıyız.❞

Avrupa derin dondurucu soğuklara hazırlanmalı

Araştırmada, AMOC’nin çökmesi durumunda Avrupa’da kış aylarında dramatik sıcaklık düşüşleri yaşanabileceği belirtildi. Özellikle Norveç’in başkenti Oslo’da -48°C’ye kadar inen sıcaklıklar, Londra’da ise -19°C seviyelerine kadar gerileyen kışlar öngörülüyor.

Soğumanın başlıca nedeni, deniz buzunun İskandinavya ve Britanya Adaları’na kadar yayılması ve beyaz yüzeylerin güneş ışığını geri yansıtarak atmosferi daha da soğutması.

Fırtınalar ve altyapı krizi kapıda olabilir

Çalışma, sadece soğumayla sınırlı değil. Kuzey ve Güney Avrupa arasındaki sıcaklık farkı, jet akımlarını güçlendirerek kuzeybatı Avrupa üzerinde fırtına sıklığını ve şiddetini artırabilir.

Van Westen, ❝Kuzey Yarımküre’de birçok altyapı bu kadar şiddetli soğuklara göre inşa edilmedi. Ekinler ölebilir, altyapılar çöker, gıda güvenliği tehdit altına girer❞ diyerek uyarıda bulundu.

Isınma mı, soğuma mı kazanacak?

Araştırmada ayrıca, küresel sıcaklık artışı 4°C’ye ulaştığında, AMOC çökse bile ısınma etkisinin ağır basabileceği öngörülüyor. Yani soğuma geçici olabilir, ısınma yeniden hâkim olabilir.

Ancak uzmanlara göre, AMOC’nin çökmesi sadece sıcaklıklarla ilgili değil. Deniz seviyesindeki yükselmeler, özellikle ABD’nin kuzeydoğu kıyılarında artarak devam eden su baskınları gibi farklı etkileri de beraberinde getirecek.

Uzmanlar: “AMOC’nin çöküşü, izlenmesi gereken küresel bir risk”

Almanya’daki Potsdam Üniversitesi’nden oşinograf Stefan Rahmstorf, araştırmanın AMOC’nin Avrupa iklimi üzerinde büyük ve yıkıcı etkiler yaratabileceğini doğruladığını söyledi.

Reading Üniversitesi’nden iklim bilimci Prof. Richard Allen ise, ❝Bu hikâye sadece tek bir iklim modeliyle anlatıldı. Son söz değil ama okyanus akıntılarının geleceği üzerindeki belirsizlik çok büyük❞ dedi.

Van Westen ise şunu net biçimde ifade etti:

❝AMOC’nin çöküşü, toplum için çok kötü olur. Bunu her ne pahasına olursa olsun önlemeliyiz.❞

AMOC nedir?

Atlantik Meridyen Devinim Dolaşımı (AMOC), tropiklerden Kuzey Atlantik’e sıcak su taşıyan ve ardından soğuyarak tekrar güneye dönen dev bir okyanus akıntı sistemidir. Avrupa’nın ılıman ikliminde bu sistemin önemli rolü vardır. Ancak iklim değişikliği, bu dolaşımı yönlendiren ısı ve tuzluluk dengelerini bozarak sistemi çökme noktasına getirebilir.

Fotoğraf: Pavel Trebukov