BM Okyanus Zirvesi’nde 100’e yakın ülke, plastik kirliliğine karşı küresel anlaşma çağrısı yaptı

Birleşmiş Milletler Okyanus Konferansı’nda (UNOC), 95’ten fazla ülkenin temsilcisi, plastik kirliliğini sona erdirmek için iddialı ve hukuki bağlayıcılığı olan küresel bir anlaşma çağrısında bulundu.

2024’ün sonlarında çöken müzakerelerin ardından, plastik anlaşması görüşmelerinin Ağustos ayında İsviçre’nin Cenevre kentinde yeniden başlaması bekleniyor.

Beş maddelik ‘Güzel Bir Uyanış Çağrısı’

Nice’te düzenlenen zirvede, “Güzel Bir Uyanış Çağrısı” (Nice Wake-Up Call) adı verilen bildirgede anlaşmanın etkili olabilmesi için gerekli beş temel unsur sıralandı:

1. Plastik üretiminin sınırlandırılması,
2. Endişe verici kimyasalların ve sorunlu ürünlerin aşamalı olarak yasaklanması,
3. Ürün tasarımının geliştirilmesi,
4. Etkin uygulama araçlarının hayata geçirilmesi,
5. Anlaşmanın değişen koşullara uyum sağlayabilecek hükümlere sahip olması.

Bildiride şu ifadelere yer verildi:

❝Bu unsurlardan yoksun, yalnızca gönüllü önlemlere dayanan bir anlaşma, plastik kirliliğiyle mücadelede yetersiz kalacaktır.❞

Fransa’dan net mesaj: Atık yönetimi tek başına çözüm değil

Fransa Ekolojik Dönüşüm Bakanı Agnes Pannier-Runacher, zirvede yaptığı konuşmada bildirgenin ❝açık ve güçlü bir mesaj❞ verdiğini vurguladı.

Bakan Pannier-Runacher, “Daha iyi atık yönetimi ve geri dönüşüm sorunu çözmeye yardımcı olmayacak. Bu bir yalan,” dedi.

AB Komiseri Jessica Roswall ise ülkeleri müzakerelere “diyalog ve ortak zemin arayışıyla” katılmaya çağırdı.

Plastik üretimi artıyor, okyanuslar tehdit altında

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, zirvenin açılışında şunları söyledi:

❝Her yıl dünya genelinde 400 milyon tondan fazla plastik üretiliyor ve bunların üçte biri sadece bir kez kullanılıyor. Her gün 2.000’den fazla çöp kamyonu dolusu plastik okyanuslarımıza, nehirlerimize ve göllerimize dökülüyor.❞

• Plastik üretiminin 2060’a kadar üç katına çıkması bekleniyor.
• Şu anda plastiklerin yalnızca %9’u geri dönüştürülüyor.
• Her yıl yaklaşık 11 milyon ton plastik okyanusa karışıyor.
• Plastik atık, deniz kirliliğinin %80’ini oluşturuyor.

Cenevre müzakerelerine güçlü zemin hazırlanıyor

Geçtiğimiz yıl Güney Kore’de yapılan müzakerelerde, plastik üretiminin azaltılmasını isteyen ülkelerle, geri dönüşüm yoluyla çözüm öneren petrol üreticisi ülkeler arasında anlaşmazlık çıkmıştı. Bu nedenle nihai anlaşma sağlanamamıştı.

Bu bağlamda Nice’teki bildirge, Ağustos ayında yeniden başlayacak müzakereler öncesi iddialı bir anlaşma isteyen ülkeler arasında ortak cephe oluştuğunu gösteriyor.

Uluslararası Çevre Hukuku Merkezi’nden kıdemli avukat Andres del Castillo, bildirgenin sadece bir başlangıç noktası olması gerektiğini belirterek, “Açık, bağlayıcı hükümler ve insan haklarına dayalı bir yaklaşım içermeyen hiçbir anlaşma başarılı olamaz,” dedi.

Castillo, Cenevre’de yapılacak toplantıya dair şu uyarıyı yaptı:

❝Siyasi açıklamalar yeterli olmayacak. Üye devletlerin fosil yakıt çıkarlarına karşı açık duruş sergilediğini görmemiz gerekiyor.❞

Fotoğraf: Abdulai Sayni