Büyük Set Resifi’nde kayıtlardaki en büyük mercan kaybı yaşanıyor

Yeni bir rapora göre, Büyük Set Resifi’nin bazı kısımları, yaklaşık 40 yıldır kayıtların tutulmaya başlanmasından bu yana en büyük yıllık mercan örtüsü kaybını yaşadı.

Avustralya Deniz Bilimleri Enstitüsü (AIMS), resifin kuzey ve güney kollarının en yaygın mercan beyazlamasına maruz kaldığını tespit etti.

Beyazlamanın nedenleri ve resifin geleceği

AIMS, son aylarda resiflere tropikal siklonlar ve dikenli taç denizyıldızı salgınlarının da zarar verdiğini, ancak iklim değişikliğinin yol açtığı sıcaklık stresinin baskın neden olduğunu belirtti. AIMS, mercanların felaketler arasında yeterince hızlı toparlanamayacağı ve “istikrarsız” bir gelecekle karşı karşıya kalacağı bir dönüm noktasına ulaşabileceği konusunda uyarıyor.

Mercan beyazlaması, suyun aşırı ısınması nedeniyle mercanların strese girerek beyazlamasıyla meydana geliyor. Eğer stres altındaki bir mercan, termal sınırının 1°C üzerinde sıcaklığa iki ay boyunca maruz kalırsa büyük ihtimalle ölüyor. Sıcaklık 2°C daha yüksekse, bu süre yaklaşık bir aya düşüyor. 2024 ve 2025’in ilk aylarında yaşanan olağandışı sıcak sular, Büyük Set Resifi’nde yaygın mercan beyazlamasına neden oldu. Bu, 2016’dan bu yana yaşanan altıncı olay olarak kayıtlara geçti.

En çok etkilenen türler ve koruma çalışmaları

Rapora göre, en çok etkilenen mercan türü, ısıya duyarlı olan ve dikenli taç denizyıldızlarının en sevdiği yiyecek olan Acropora mercanları oldu. AIMS araştırma lideri Dr. Mike Emslie, bu türlerin en hızlı büyüyen ve ilk ölen mercanlar olduğunu belirtti. Ancak, Dr. Emslie resifin iyileşme konusunda doğal bir yeteneği olduğunu ve korunması için mücadele etmeye değer olduğunu vurguladı.

Avustralya hükümetinin dikenli taç denizyıldızlarını yok etme programı bir miktar başarı elde etti ve 50.000’den fazla denizyıldızı bu program kapsamında öldürüldü. Bu canlılar resife özgü olsa da, sayılarındaki artışın en olası nedeni, karasal tarım alanlarından gelen besin maddeleri olarak görülüyor.

Acil iklim eylemi çağrısı

Küresel çevre koruma kuruluşu WWF’den Richard Leck, raporun resifin “inanılmaz bir stres altında olan bir ekosistem” olduğunu gösterdiğini ve bilim insanlarının, resiflerin eskisi gibi toparlanamama olasılığından endişe duyduğunu ifade etti. Leck, dünya genelindeki bazı mercan resiflerinin kurtarılamaz hale geldiğini belirterek, iddialı ve hızlı iklim eylemleri olmazsa Büyük Set Resifi’nin de aynı kaderi paylaşabileceği konusunda uyardı.

40 yıldan uzun süredir dünya mirası listesinde yer alan Büyük Set Resifi, UNESCO tarafından ısınan denizler ve kirlilik nedeniyle “tehlikede” olarak tanımlanıyor.