California sahillerinde deniz canlılarını tehdit eden zehirli alg patlaması yaşanıyor

Güney California’nın ünlü Santa Monica İskelesi’nde sıradan bir sabah yaşanırken, sahilde alışılmadık bir manzara dikkat çekiyordu. Adam Fox, pikap kamyonunun arkasından ağları ve özel kafesleri alarak harekete geçti. Kumun üzerinde hareketsiz yatan bir şey, bölgenin ikonik sahil manzarasını bozuyordu. Bir deniz aslanı, dönme dolabın hemen kuzeyinde, plaja vurmuştu.

Deniz aslanı hâlâ hayattaydı ancak son derece hasta ve bitkin bir haldeydi. Neredeyse bilincini kaybetmişti ve hareket etmekte zorlanıyordu. Ancak bu tek bir vaka değildi. İskelenin diğer tarafında da bir deniz aslanı daha kumların üzerinde yatıyordu. Bu ikinci deniz aslanı biraz daha uyanık görünse de ciddi şekilde hastaydı.

Fox, deniz memelileri kurtarma ekibinin bir üyesi olarak hızla harekete geçti. Her iki hayvanı da kurtarıp gerekli tedaviye ulaştırmak için çalışmalara başladı. Onlara birer kimlik numarası verildi. İlk deniz aslanı 25-193, diğeri ise 25-195 olarak kaydedildi. Bu numaralar, bu yıl kurtarma ekibinin karşılaştığı 193. ve 195. deniz memelisi vakaları olduğunu gösteriyordu.

Deniz yaşamını tehdit eden büyük kriz

Santa Monica’daki bu olay, sadece küçük bir örnekti. San Diego’dan Santa Barbara’ya kadar Güney California kıyıları boyunca yüzlerce deniz memelisi ve kuş, ölü ya da hasta halde sahillere vuruyordu.

Yetkililer ve kıyı araştırmacıları, bu durumu bölgedeki en büyük deniz yaşamı krizlerinden biri olarak tanımlıyor. Hem kurtarma ekipleri hem de bilim insanları, bu krizle başa çıkmakta zorlanıyor.

Deniz memelilerini zehirleyen ölümcül alg patlaması

Uzmanlara göre, bu kitlesel hastalık ve ölümlerin arkasında deniz yosunlarının yaydığı ölümcül bir toksin var.

Domoik asit olarak bilinen bu nörotoksin, okyanus yüzeyinde hızla çoğalan algler tarafından üretiliyor. Toksin, balıklar için doğrudan zararlı olmasa da deniz memelileri ve kuşlar için ölümcül olabiliyor.

Balıklar toksini taşıyor ancak kendileri zarar görmüyor. Bu balıkları yiyen deniz aslanları, yunuslar ve kuşlar, domoik asitle zehirleniyor. Zehirlenen hayvanlar nöbetler geçiriyor, yönlerini kaybediyor ve bilinç kaybı yaşayabiliyor. Ağır vakalarda, komaya girerek ölüyorlar.

Tek etkili tedavi yöntemi, hayvanları mümkün olduğunca hızlı şekilde kurtarıp, vücutlarındaki toksini atmalarını sağlamak.

Toksinin şiddeti neden bu kadar yüksek?

California’da alg patlamaları sık görülen bir doğa olayı. Ancak bilim insanları, bu yıl ortaya çıkan toksin miktarının ve deniz canlılarına verdiği zararın daha önce hiç görülmemiş düzeyde olduğunu söylüyor.

Güney California Kıyı Okyanus Gözlem Sistemi yöneticisi Clarissa Anderson, bu durumun arkasında birçok faktör olabileceğini belirtiyor.

İklim değişikliği, deniz suyu sıcaklıklarının artmasına neden olarak yosunların daha hızlı çoğalmasına yol açmış olabilir. Bunun yanı sıra, karadan gelen akıntılar, yosunları besleyen maddeleri artırarak toksin üretimini hızlandırabilir.

Ocak ayında Los Angeles’ta meydana gelen büyük orman yangınları da bu alg patlamasına katkıda bulunmuş olabilir. Yangın sonrası kül ve kimyasal kalıntılar denize karışarak yosunların büyümesini hızlandırmış olabilir.

Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA), orman yangınlarının bu alg patlamasına etkisini araştırıyor. Ancak araştırmaların devam etmesi için fon kesintileri büyük bir tehdit oluşturuyor. Trump yönetimi döneminde NOAA’da 1.000’den fazla çalışanın işten çıkarıldığı ve bütçe kesintilerinin devam ettiği belirtiliyor.

Clarissa Anderson, NOAA’daki kesintiler nedeniyle bu konuda çalışan birçok önemli bilim insanının işten çıkarıldığını ve araştırmaların ciddi şekilde yavaşladığını vurguluyor.

Kurtarma ekipleri zor durumda

Son haftalarda, domoik asit nedeniyle sahillere vuran hasta hayvan sayısındaki artış, kurtarma ekiplerini zor durumda bıraktı.

San Diego’daki SeaWorld kurtarma ekibi, günde 20 kurtarma çağrısı alırken, son dönemde bu sayı 100’e kadar çıktı.

SeaWorld Kurtarma Ekibi Lideri Jeni Smith, bu durumun çok hızlı geliştiğini ve IV sıvıları gibi temel malzemelerinin hızla tükendiğini belirtiyor. Normalde haftalarca yetecek stoğun iki gün içinde bittiğini söylüyor.

Zehirlenmenin en büyük etkisi yunuslarda görüldü. 100’den fazla adi yunus sahile vurdu ve çoğu ötanazi ile öldürülmek zorunda kaldı. Deniz aslanlarının kurtarılma şansı yüzde 60 civarında olsa da, yunuslar için durum çok daha ağır.

Kurtarma merkezlerinde yoğunluk

Los Angeles County’deki en büyük deniz memelisi kurtarma merkezi olan Deniz Memelileri Bakım Merkezi, kapasitesinin üzerinde çalışıyor.

Merkez başkanı John Warner, yıllık bütçelerinin 300 hayvanın rehabilitasyonuna göre ayarlandığını ancak şu anda 200’den fazla hasta hayvanın bakım altında olduğunu belirtiyor.

Santa Monica İskelesi’nde Adam Fox, önce hangi deniz aslanını kurtaracağına karar vermek zorunda kaldı. Tek seferde sadece birini taşıyabilecekleri için, daha fazla risk altında olan hayvanı öncelikli olarak merkeze götürdü.

Saatler sonra geri döndüğünde, 25-195 numaralı hasta deniz aslanı hâlâ sahildeydi ama biraz canlanmıştı. Yardımsever cankurtaranlar ve gönüllülerle birlikte hayvanı özel bir metal kafese alarak kamyonete yüklediler.

Merkeze ulaştıklarında veterinerler, 25-195 numaralı dişi deniz aslanının hamile olduğunu tespit etti. Ancak hayatta kalabilmesi için fetüsün kürtaj edilmesi gerekiyordu.

Merkezden gelen bilgilere göre, her iki deniz aslanı da şu anda stabil durumda. Tedaviye olumlu yanıt verdiler ve iyileşme sürecindeler. Artık sadece 25-193 ve 25-195 numaralı hastalar değiller, yeni kimlikleriyle Carlin ve Kelley olarak biliniyorlar.

Bu deniz yaşamı krizi, sadece Güney California için değil, tüm dünya için okyanus ekosistemlerinin ne kadar kırılgan olduğunu gösteriyor. Bilim insanları, gelecekte daha büyük felaketleri önlemek için deniz ekosistemlerini daha dikkatli izlememiz gerektiğini vurguluyor.