Fiji ve Tonga’daki gizemli iguanalar: Binlerce km süren yolculuğun sırrı çözüldü mü?

Fiji ve Tonga’nın yerli iguanaları, onlarca yıldır bilim dünyası için bir gizem oluşturuyor. Bugüne kadar yaşayan tüm iguana türleri Amerika kıtasında bulunuyor: Güneybatı ABD’den Karayipler’e ve Güney Amerika’nın bazı bölgelerine kadar geniş bir coğrafyaya yayılmış durumdalar. Peki, bu sürüngenler nasıl oldu da 8.000 kilometre uzaktaki Güney Pasifik adalarına ulaştı?

San Francisco Üniversitesi’nden evrimsel biyolog Simon G. Scarpetta, bu sorunun bilim insanlarının ve halkın büyük ilgisini çektiğini belirtiyor.

Pazartesi günü Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlanan yeni araştırmaya göre, Dr. Scarpetta ve ekibi, Fiji iguanalarının atalarının okyanusu “bitki örtüsü sallarında sürüklenerek” geçtiğini öne sürüyor. Eğer bu teori doğruysa, bu yolculuk insan olmayan bir omurgalının gerçekleştirdiği en uzun mesafe yolculuğu olacak.

Büyük Okyanus’ta 8.000 kilometre süren yolculuk mümkün mü?

Yeni Zelanda’daki Otago Üniversitesi’nden evrimsel genetikçi Hamish G. Spencer, “rafting” (sürüklenen ağaçlar ve bitki kümeleri üzerinde yolculuk etme) teorisinin uzun süredir kara hayvanlarının adalara yayılmasını açıklayan bir mekanizma olarak kabul edildiğini belirtiyor. Küçük omurgasızlar için bu yaygın bir olasılık olsa da, omurgalıların böyle bir yolculuğu hayatta kalarak tamamlaması oldukça nadir bir durum.

Ancak iguanalar, daha önce de benzer yolculukları gerçekleştirdi:

• 1995 yılında, en az 15 yeşil iguananın Karayipler’de bir adadan diğerine kasırga enkazıyla 320 kilometre yol aldığı gözlemlendi.
• Galapagos Adaları’ndaki iguanaların, Güney Amerika’dan 965 kilometre sürüklenerek geldiği bilim insanları tarafından uzun süredir kabul ediliyor.

Ancak Fiji’ye 8.000 kilometrelik bir yolculuk, önceki tüm örneklerden çok daha büyük bir zorluk teşkil ediyor.

Bazı bilim insanları, Fiji iguanalarının karadan Asya veya Avustralya’ya ulaşıp oradan Pasifik’e yayıldığını öne sürse de, Dr. Scarpetta’nın ekibi genetik veriler ışığında farklı bir sonuca ulaştı.

Genetik analiz: Fiji iguanaları Amerika’dan mı geldi?

Araştırmacılar, Fiji iguanalarının en yakın akrabalarını bulmak için sekiz iguana cinsinden genetik örnekler topladı. Sonuçlar, Fiji iguanalarının en yakın akrabalarının Amerikan Güneybatısı ve kuzeybatı Meksika’da yaşayan çöl iguanaları (Dipsosaurus cinsi) olduğunu gösterdi.

Dr. Scarpetta, “Her iki iguana grubu da nispeten ince vücut yapısına ve benzer diş morfolojisine sahip” diyerek, genetik verilerin yanı sıra iskelet yapılarının da iki tür arasında benzerlik gösterdiğini vurguladı.

Bu iki cinsin, yaklaşık 30 ila 34 milyon yıl önce ayrıldığı belirlendi.

Bu zaman dilimi oldukça önemli çünkü:

1. Fiji’nin volkanik adalarının yeni oluştuğu döneme denk geliyor.
2. O dönemde küresel iklim soğuktu ve kutuplarda büyük buz tabakaları vardı, yani iguanaların Asya veya Avustralya üzerinden Pasifik’e göç etmesi neredeyse imkansızdı.
3. Fiji ve Tonga dışında Doğu Yarımküre’de iguana fosil kanıtı bulunmuyor, bu da Asya veya Avustralya üzerinden göç hipotezini zayıflatıyor.

Dr. Scarpetta, “İguanaların Fiji’ye ulaşmasının en olası yolu Kuzey Amerika’dan su üstünde sürüklenerek gelmeleridir” diyor.

İguanalar okyanusta nasıl hayatta kalabildi?

Araştırmacılar, çöl iguanalarının sert koşullara dayanıklı metabolizmalarının böyle bir yolculuk için oldukça uygun olduğunu düşünüyor.

• Dipsosaurus türleri kış uykusuna yatabilen canlılar, yani 3 ila 4 ay sürebilecek bir yolculuğu açlığa dayanarak geçirebilirler.
• Otçul iguanalar, sürüklendikleri bitki örtüsünden beslenerek yolculuk sırasında yiyecek bulmuş olabilirler.

Dr. Spencer, geçmişte bu tür uzun mesafeli göç senaryolarının bilimsel olarak test edilemez olduğu düşünüldüğünü, ancak bu araştırmanın güçlü genetik ve jeolojik kanıtlar sunduğunu belirtiyor.

“Eğer Fiji iguanaları Amerika’dan gelmediyse, alternatif rotalardaki tüm iguana türlerinin tamamen yok olmuş olması gerekir ki, bu da daha az olası bir senaryodur.”

Evrimsel tarihte uzun mesafe yolculukları daha yaygın olabilir

Bu çalışma, uzun mesafeli dağılım olaylarının hayvan evriminde daha büyük bir rol oynayabileceğine dair artan bilimsel kanıtlara katkı sağlıyor.

Fiji ve Tonga’nın gizemli iguanaları, 30 milyon yıl önce Okyanus akıntıları ve şansın yardımıyla binlerce kilometre süren epik bir yolculuk gerçekleştirmiş olabilir.