Humboldt penguenleri yok olma eşiğinde

Bilim insanları uyardı: “Mevcut tehditler devam ederse tür birkaç on yıl içinde yok olabilir”

Şilili bilim insanları, Pasifik kıyılarında yaşayan Humboldt penguenlerinin hızla azaldığını ve türün kritik tehlike altına girmesi riskinin büyüdüğünü bildirdi.
Ülke yetkilileri geçtiğimiz günlerde, halihazırda “tehlike altında” olarak sınıflandırılan penguenleri artık “nesli tükenmekte olan türler” kategorisine dahil etti.

Ancak uzmanlar, alınan bu kararın tek başına yeterli olmadığını, iklim değişikliği, kirlilik ve balıkçılık baskısı nedeniyle popülasyonun çöküş eğiliminde olduğunu vurguluyor.

Şili, dünyanın %80’lik Humboldt nüfusuna ev sahipliği yapıyor

Güney Amerika’nın batı kıyılarında, Şili ve Peru sahillerine özgü olan Humboldt penguenleri, adını soğuk Humboldt akıntısından alıyor.
Bu akıntı, türün yaşamı için gerekli olan balık çeşitliliğini sağlayan en önemli ekosistemlerden biri.

Ancak Universidad de Concepción’daki bilim insanlarının verilerine göre, 1990’ların sonunda 45 bin civarında olan Humboldt pengueni sayısı bugün 20 binin altına düşmüş durumda.
Şili’nin Pasifik kıyıları, dünyada kalan tüm Humboldt penguenlerinin yaklaşık %80’ine ev sahipliği yapıyor.

Böylece, ülkede yaşanacak her çevresel değişiklik, türün küresel geleceğini doğrudan etkileme potansiyeli taşıyor.

❝Tehditler azalmadı, aksine çeşitlendi❞

Şili Ulusal Hayvanat Bahçesi’nden deniz biyoloğu Guillermo Cubillos, durumun ciddiyetine dikkat çekerek şunları söyledi:
— ❝Penguenlerin bugün karşı karşıya olduğu tehditler azalmadı. Eğer bu tehditler zamanla devam ederse, bu türün kritik tehlike altına girmesi çok muhtemel ve bu noktadan sonra türün tamamen yok olması çok kısa bir sürede gerçekleşir❞ dedi.

Cubillos’a göre türün en büyük tehditleri arasında ticari balıkçılıkla gıda rekabeti, deniz kirliliği, iklim değişikliğinin ısınan suları ve kuş gribi salgınları bulunuyor.

Özellikle balıkçı tekneleriyle yaşanan ağ kazaları ve yan av ölümleri, penguenlerin popülasyonunu her yıl binlerce birey azaltıyor.

“Yalnızca sınıflandırma yetmez, somut koruma şart”

Humboldt penguenleri üzerine çalışan veteriner Dr. Paulina Arce, yeni “nesli tükenme tehlikesi” sınıflandırmasının sembolik bir adım olduğunu ancak uygulamada koruyucu yasaların güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı.

Arce, “❝Şimdiye kadar uygulanan önlemler işe yaramıyor. Bir türün yeniden sınıflandırılması, o türün yaşam alanlarında yaşamaya ve beslenmeye devam etmesini sağlayacak önlemlerle desteklenmediği sürece sonuç vermez❞” ifadelerini kullandı.

Bilim insanı, sürdürülebilir balıkçılık politikalarının hem endüstriyel hem de küçük ölçekli işletmeler için zorunlu hale getirilmesi gerektiğini söyledi.
— ❝İnsanların doğayla bir arada yaşayabilmesi için mevzuat önemli. Eğer bu adımlar atılmazsa Humboldt penguenleri birkaç on yıl içinde yalnızca tarih kitaplarında kalacak❞ diye konuştu.

Küresel tehdit: İklim değişikliği

Uzmanlara göre, iklim değişikliğinin tetiklediği deniz sıcaklıklarındaki artış, Humboldt akıntısının soğuk besin zengini sularını zayıflatıyor.
Bu durum, penguenlerin ana besin kaynaklarını oluşturan anchovy (hamsi benzeri küçük balık) ve sardalya stoklarını azaltıyor.

Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından “Vulnerable (Hassas)” kategorisinde listelenen tür, Şili hükümetinin son kararıyla artık “Endangered (Tehlike Altında)” statüsüne geçti.
Bilim insanları bu durumun, yalnızca Şili için değil, Pasifik ekosisteminin tamamı için bir uyarı olduğunu belirtiyor.

Akdeniz kuşağındaki türler de risk altında

Uzmanlara göre, Şili’de yaşanan durum iklim kuşağı benzerliği nedeniyle Akdeniz’de yaşayan deniz kuşları için de uyarı niteliğinde.
Ege ve Akdeniz kıyılarında yaşayan karabatak, yalıçapkını ve gümüş martı gibi türlerin de balık stoklarının azalması ve kıyı yapılaşması nedeniyle benzer risklerle karşı karşıya olduğu bildiriliyor.

Ankara Üniversitesi Deniz Biyolojisi Bölümü’nden Prof. Dr. Zeynep Erdem, “❝Humboldt penguenlerinin hikâyesi, deniz ekosistemlerinin kırılganlığını gösteriyor. Akdeniz’de de gıda zincirinin bozulması benzer sonuçlar doğurabilir❞” dedi.

Penguenler buzullardan değil, insan baskısından kaçıyor

Humboldt penguenleri, kutup bölgelerindeki akrabalarından farklı olarak ılıman iklimlerde yaşayan nadir deniz kuşları.
Ancak iklim değişikliği, kirlilik ve endüstriyel faaliyetler onların “ılıman cennetini” cehenneme dönüştürüyor.

Şili’nin aldığı karar, bir türün kaderini değil, insanlığın doğayla kurduğu ilişkiyi yeniden düşünmesi gerektiğini hatırlatıyor.
Her kaybedilen tür, ekosistemin dengesinden eksilen bir halka anlamına geliyor.
Humboldt pengueninin sessiz çığlığı, küresel bir uyarı niteliğinde: “Doğaya zamanında sahip çıkmazsak, biz de nefessiz kalırız.”

Kaynak: Reuters