Çelişkinin doruk noktası: Mark Zuckerberg’in 300 milyon dolarlık dev mega yatına yönelik ‘ikiyüzlülük’ tepkisi

Yaklaşık 230 milyar dolarlık servetiyle dünyanın en zengin isimlerinden biri olan Meta CEO’su Mark Zuckerberg, lüks yaşam tarzı ve çevresel savunuculuğu arasındaki keskin çelişki nedeniyle sosyal medyada yoğun tepkilerin merkezinde yer aldı. Meta patronunun, geçtiğimiz yıl suya indirdiği 387 metrelik devasa yeni mega yatı “Launchpad“in çevresel ayak izinin ortaya çıkması, kamuoyunda “ikiyüzlülük” tartışmalarını alevlendirdi. Gemi, denize indirildiğinden bu yana yüz binlerce galon dizel yakıt tüketerek iklim değişikliği krizine olan katkısıyla utanç verici bir gündem maddesi oluşturdu.

Bu durum, iklim değişikliğiyle mücadele konusunda açık sözlü bir savunucu olan bir teknoloji liderinin, eylemleriyle kendi savunduğu değerleri nasıl ayaklar altına alabildiğini gösterdi. Bu gelişme neden önemliydi? Bu olay, küresel ısınmayı sınırlama ve “Net Sıfır” hedeflerine ulaşma çağrılarının, ultra zenginler tarafından nasıl göz ardı edildiğini somut bir örnekle ortaya koydu. Peki bu dünya için ne ifade etti? Bu, iklim değişikliği politikasının “köylüler için” bir yükümlülük, ultra zenginler için ise bir istisna olduğu algısını güçlendirerek, iklim adaletini ve küresel iş birliğini zedeledi. Türkiye için ne anlama geldi? Türkiye’nin de dahil olduğu G20 ülkelerinde iklim hedeflerine ulaşma çabaları sürerken, bu tür elitist çelişkiler, kamuoyunun iklim eylemlerine olan güvenini sarsarak, gerekli zorlu dönüşümleri gerçekleştirmeyi daha da zorlaştıracak bir algı yarattı.

Bir yılda tüketilen dev yakıt ve karbon ayak izi

Mark Zuckerberg’e ait olan ve Launchpad adı verilen 300 milyon dolarlık mega yat, dört dizel motorla çalışıyordu. Raporlara göre, yat saatte yaklaşık 291 galon (yaklaşık 1100 litre) yakıt tüketiyordu ve bu tüketim, aynı süre zarfında yaklaşık 40 ton karbondioksit (CO₂) emisyonuna neden oluyordu. Greek Reporter’ın haberine göre, 2024 ile bu yıl arasında sadece dokuz ay içinde, süper yatın toplamda 528.000 galondan fazla dizel yakıt tükettiği ortaya çıktı.

Bu devasa yakıt kullanımı, tek bir gemi tarafından salınan 5.300 tondan fazla karbon emisyonuna denk geliyordu. Bu miktar, yaklaşık 400 ABD hanesinin bir yılda saldığı karbon emisyonunun toplamına eşitti. Zuckerberg’in bu gösterişli ulaşım aracı, küresel ısınmayı sınırlamak için karbondioksit giderme teknolojilerinin yaygınlaştırılmasının ve Paris Anlaşması gibi iklim politikalarının açık sözlü bir savunucusu olması nedeniyle sosyal medyada yoğun eleştirilerin hedefi oldu. X’te bir kullanıcı, bu durumun “Net Sıfır hedefinin sadece köylüler için olduğunu bir kez daha hatırlattığını” yazdı.

Hayırseverlik ve lüks arasındaki uçurum

Zuckerberg, hayırsever kuruluşu aracılığıyla iklim savunuculuğu ve ilgili girişimlere 100 milyon dolardan fazla para harcamış bir isimdi. Ancak bu hayırseverlik çabası, milyonlarca dolarlık yatının karbon emisyonuyla keskin bir tezat oluşturdu. Sosyal medya kullanıcıları, Launchpad’i “ikiyüzlülüğün nihai sembolü” olarak nitelendirdi. Bir başka kullanıcı, “Sıradan insanlar elektrikli araba kullanıyor ve geri dönüşüm yapıyor, çünkü gezegen önemli. Ama görünüşe göre onun için gezegenin bir önemi yok,” diyerek tepkisini dile getirdi.

Eleştirmenler, Launchpad’in iklim ikiyüzlülüğü söz konusu olduğunda buzdağının sadece görünen kısmı olduğunu belirtti. Mega yata, yolculuklarında Wingman adı verilen, 220 fit uzunluğunda ve 30 milyon dolarlık bir destek gemisi eşlik ediyordu. Bu destek gemisi, daha küçük tekneleri, keşif amaçlı minyatür bir denizaltıyı ve hatta bir helikopteri taşıyabiliyordu. Bir X kullanıcısı ise, “Zengin insanlar ‘hepimiz aynı gemideyiz’ dedikten sonra dört dizel motoru çalıştırıyorlar,” şeklinde yorum yaptı.

Zuckerberg’in geçmiş iklim yorumları

Launchpad’in çevresel etkileriyle ilgili ortaya çıkan bilgiler, Meta CEO’sunun geçmişteki iklim değişikliği yorumlarıyla keskin bir tezat yarattı. Büyük ölçüde fosil yakıtların yakılması gibi insan faaliyetlerine bağlanan iklim değişikliği nedeniyle Dünya’nın karşı karşıya kaldığı vahim durum hakkında konuşan Zuckerberg, 2017’de Başkan Trump’ın Paris İklim Anlaşması’ndan çekilme kararını kınamıştı. O dönemde, “İklim değişikliğini durdurmak ancak küresel bir topluluk olarak yapabileceğimiz bir şey ve çok geç olmadan birlikte hareket etmeliyiz” demişti. Ayrıca kararın sadece gezegen ve ekonomi için kötü olmadığını, aynı zamanda çocukların geleceğini de tehlikeye attığını iddia etmişti.

Yağmur ormanları skandalı ve iklim ikiyüzlülüğü serisi

Launchpad’e yönelik tepkiler, hükümette ve özel sektörde iklim değişikliği savunucuları için yakın zamanda yaşanan bir dizi kamuoyu hatasının son halkası oldu. Özellikle Brezilya’da düzenlenecek olan COP30 zirvesi öncesinde yaşanan skandal, iklim ikiyüzlülüğü tartışmalarını iyice alevlendirdi. Kasım 2025’te Brezilya’nın Belém kentinde düzenlenecek zirveye 50.000 dünya lideri ve aktivisti taşımak amacıyla Amazon Yağmur Ormanlarının bir bölümü yıkıldı; yaklaşık 13 kilometrelik bir alanda 100.000 ağaç kesilerek dört şeritli bir otoyol inşa edildi.

Eski ABD Başkanı Trump, Truth Social’da bu olaya değinerek, “Çevrecilerin seyahat etmesi için dört şeritli bir otoyol inşa etmek amacıyla Brezilya’nın yağmur ormanlarını yerle bir ettiler. Bu büyük bir skandal oldu!” diye yazdı. Meta Platforms, Trump yönetiminin resmi ABD delegasyonlarında yer almamasına rağmen 2025 COP30 zirvesine katıldı, ancak Zuckerberg’in kendisi Brezilya’daki konferansa gitmedi. Bu olaylar zinciri, iklim değişikliğiyle mücadele çağrısı yapan elit kesimin, kendi yaşam tarzları ve faaliyetleri söz konusu olduğunda çevresel maliyeti göz ardı etme eğilimini gösterdi.

Etik sorumluluk ve enerji dönüşümü

Mark Zuckerberg’in mega yat skandalı, Türkiye ve bölgesel aktörler için, zenginlik ve çevresel sorumluluk arasındaki ilişkiye dair önemli bir etik tartışmayı gündeme taşıdı. Türkiye’de de artan lüks tüketim ve çevresel duyarlılık arasındaki makas açılırken, bu durumun, kamuoyunun “Net Sıfır” gibi iddialı ulusal hedeflere olan inancını nasıl etkilediği dikkate alınması gereken bir konuydu.

Meta, Apple ve Google dahil diğer büyük teknoloji şirketleri, 2030 yılına kadar net sıfır karbon emisyonuna ulaşmayı taahhüt ederken, Amazon bu hedefe 2040 yılına kadar ulaşacağını belirtmişti. Bu teknoloji devlerinin kurumsal taahhütlerinin, yöneticilerinin bireysel çevresel davranışlarıyla çelişmesi, Türkiye’deki büyük holdingler ve şirketler için de bir uyarı niteliği taşıdı. Kurumsal sürdürülebilirlik taahhütlerinin, ancak bireysel ve kurumsal eylemlerle tutarlılık gösterdiğinde inandırıcı olabileceği mesajı bu olayla bir kez daha pekişmiş oldu.

Yorum

Mark Zuckerberg’in “Launchpad” mega yatı, küresel iklim tartışmalarında bir dönüm noktası oldu. Bu olay, artık iklim değişikliği mücadelesinin sadece politik veya teknolojik bir meydan okuma değil, aynı zamanda derin bir etik ve sınıf çatışması meselesi olduğunu açıkça gösterdi. Ultra zenginlerin, gezegeni koruma çağrısı yaparken kendileri için çevreye en çok zarar veren yaşam tarzlarını sürdürmesi, iklim adaletini temelden sarstı.

Bu çelişki, halkın, kendi hayatlarını kısıtlamaları ve daha yeşil çözümlere yönelmeleri yönündeki çağrılara karşı duyduğu öfkeyi meşrulaştırdı. Eğer küresel ısınmayı durdurma çabaları başarılı olacaksa, bu sadece hükümetlerin ve halkın fedakarlığıyla değil, aynı zamanda en büyük kaynakları ve en yüksek karbon ayak izini üreten elitlerin de somut eylemlerle ve gözle görülür fedakârlıklarla bu mücadeleye katılmasıyla mümkün olacaktı. Launchpad, bu etik başarısızlığın yüzen bir anıtı olarak tarihe geçti.

Kaynak: Daily Mail, Greek Reporter, X ve Truth Social platformlarında yer alan kamuoyu yorumları