Küresel karbon emisyonlarının yarısının yalnızca 36 büyük fosil yakıt şirketinden geldiği ortaya çıktı. 2023 yılına ait verileri inceleyen Carbon Majors raporu, bu şirketlerin toplamda 20 milyar tondan fazla CO2 salınımına neden olduğunu gösterdi.
Araştırmacılar, iklim değişikliğine sebep olan şirketlerin sorumluluk alması gerektiğini belirterek, bu verilerin hukuki süreçlerde güçlü bir dayanak oluşturduğunu vurguladı. Önceki yıllarda yayımlanan benzer raporlar, fosil yakıt şirketlerine karşı açılan çevre davalarında delil olarak kullanılmıştı.
En büyük kirleticiler kimler?
Rapora göre, 2023 yılında dünyadaki karbon emisyonlarının büyük kısmı az sayıda büyük şirketin fosil yakıt üretiminden kaynaklandı.
Suudi Aramco: Eğer bir ülke olsaydı, karbon emisyonları açısından Çin, ABD ve Hindistan’dan sonra dünyanın en büyük 4. kirleticisi olurdu.
Tavsiye Edilen Haberler
-
SürdürülebilirlikTürkiye Sigorta tarafından “Su Raporu” yayımlandı -
-
-
ExxonMobil: Almanya’nın yıllık toplam emisyonuna eşdeğer karbon salınımından sorumlu.
Shell, Chevron, BP ve TotalEnergies gibi Batılı petrol devleri de listede yer aldı.
China Energy ve National Iranian Oil Company gibi devlet destekli kuruluşlar da önemli karbon salınımı yapan şirketler arasında.
Petrobras (Brezilya) ve Eni (İtalya) gibi şirketler de yüksek emisyon üretenler listesinde.
Emisyon kaynakları şöyle sıralandı:
- %41’i kömür
- %32’si petrol
- %23’ü doğal gaz
- %4’ü çimento üretimi
“Üretimi artırıyorlar, azaltmıyorlar”
Uluslararası Enerji Ajansı’na (IEA) göre, küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlamak için 2030 yılına kadar karbon emisyonlarının %45 oranında azalması gerekiyor. Ancak fosil yakıt şirketleri üretimi azaltmak yerine artırmaya devam ediyor.
IEA, 2021’den sonra başlatılan yeni fosil yakıt projelerinin 2050 yılına kadar net sıfır emisyon hedefiyle uyumsuz olduğunu açıkladı.
Carbon Majors raporunun baş araştırmacısı Emmett Connaire:
❝ Küresel iklim taahhütlerine rağmen, dünyanın en büyük fosil yakıt üreticileri üretimi artırıyor. Bu şirketlerin iklim krizindeki orantısız etkisi açıkça görülüyor. ❞
“Daha fazla fosil yakıt üretimi mümkün değil”
Birleşmiş Milletler İklim Şefi Christiana Figueres, 2015 Paris İklim Anlaşması’nın ardından fosil yakıt şirketlerine yönelik şu uyarıda bulunmuştu:
❝ Bu şirketler, üretimi yavaşlatma planları olmadan dünyayı fosil yakıtlara bağımlı tutuyor. Bilim açık: Daha fazla fosil yakıta ve daha fazla çıkarıma devam edemeyiz. Bunun yerine, karbon nötr bir ekonomik sisteme geçmeliyiz. ❞
Ancak rapora göre, 2023 yılı, kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu ve emisyonlar düşmek yerine arttı.
Fosil yakıt devlerine karşı hukuki mücadele
Carbon Majors verileri, fosil yakıt şirketlerine karşı açılan davalarda delil olarak kullanılıyor.
New York ve Vermont eyaletlerinde çıkarılan yasalar, fosil yakıt devlerinden iklim krizinin yarattığı zararlar için tazminat talep edilmesine olanak sağladı.
Bazı hukuk grupları, büyük petrol ve gaz şirketlerinin yöneticilerine karşı cezai suçlamalar getirilmesi için çalışıyor.
ClientEarth, BlackRock’un yatırımcılarını yanıltarak fosil yakıt şirketlerine yatırım yapmasını eleştiren düzenleyici şikayetler sundu.
Tarihsel emisyonlar: 1854’ten bugüne
Carbon Majors raporu, fosil yakıtların tarih boyunca iklim krizine katkısını da ortaya koyuyor.
Sanayi Devrimi’nden bu yana fosil yakıtlardan kaynaklanan karbon emisyonlarının üçte ikisi, sadece 180 şirketten geldi.
Bu şirketlerin 11’i artık var olmasa da etkileri halen devam ediyor.
Hükümetler harekete geçmeli!
Kumi Naidoo, Fosil Yakıt Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması Girişimi Başkanı, hükümetlere çağrıda bulundu:
❝ İnsanlık, kritik bir noktada. Hükümetlerin, yetkilerini kullanarak fosil yakıt üretiminin yayılmasını durdurmaları gerekiyor. Krizin temel nedeni, fosil yakıtlardır. Bunu sona erdirmeliyiz. ❞
Karbon salınımını azaltmak için ne yapılmalı?
- Fosil yakıt şirketleri üretimi azaltmalı, emisyonlarını düşürmeli.
- Hükümetler, yenilenebilir enerji yatırımlarını artırmalı ve fosil yakıt sübvansiyonlarını kaldırmalı.
- Şirketler, karbon nötr ekonomiye geçiş için net ve şeffaf yol haritaları açıklamalı.
- Bireyler ve sivil toplum kuruluşları, fosil yakıt şirketlerinin iklim üzerindeki etkilerini denetleyerek şeffaflık talep etmeli.
Fotoğraf: Thomas Parker / Pexels