Elektrikli araçlar için nikel madenciliği “denizlerin Amazonu” Raja Ampat’ı yok ediyor

Çevre aktivistleri tarafından drone ile çekilen ve BBC ile paylaşılan görüntüler, Endonezya’nın Güneybatı Papua eyaletindeki Raja Ampat takımadalarında nikel madenciliğinin neden olduğu ormansızlaşmayı ve su kirliliğini gözler önüne serdi.

“Denizlerin Amazonu” olarak bilinen bu bölge, dünyanın en fazla biyolojik çeşitliliğe sahip deniz yaşam alanlarından biri. Ancak, Global Witness isimli kuruluşun verilerine göre, son yıllarda bölgede elektrikli araç aküleri ve paslanmaz çelik üretiminde kullanılan nikel madenciliği hızla arttı.

Endonezya hükümeti bu hafta, bölgede faaliyet gösteren beş madencilik şirketinden dördünün izinlerini iptal ettiğini duyurdu. Çevre Bakanlığı’nın internet sitesinde yayımlanan açıklamada, “Raja Ampat’ın biyolojik çeşitliliği korunması gereken bir dünya mirasıdır. Bölgede gerçekleşen madencilik faaliyetlerine büyük önem veriyoruz” ifadeleri yer aldı.

Ancak, Global Witness tarafından sağlanan hava görüntüleri, çevresel tahribatın çoktan gerçekleştiğini gösteriyor. Ormanların yok edilmesi ve biyolojik çeşitlilik barındıran mercan resiflerine tortu akışı bu görüntülerde net şekilde görülüyor. Aktivist grup, 2020–2024 arasında yaklaşık 500 hektarlık alanın, yani 700 futbol sahası büyüklüğünde bir bölgenin, madencilik faaliyetlerine açıldığını belirtti.

Greenpeace gibi çevre kuruluşları ise alınan kararların yargı süreçleriyle geri çevrilebileceğinden endişe ediyor. Özellikle Gag Adası‘ndaki nikel zenginliği nedeniyle faaliyetlerini sürdürecek olan bir şirkete hâlâ izin verilmiş durumda. Hükümet, burada meydana gelen ekolojik etkilerin “onarılması” yönünde emir verdiğini duyurdu.

Mercan resifi uzmanı ve ekolojist Dr. Mark Erdmann, BBC’ye yaptığı açıklamada, madencilik izinlerinin iptalini “çok etkileyici ve sevindirici” bulduğunu ifade etti. “Burası deniz biyolojik çeşitliliğinin küresel merkez üssü” diyen Erdmann, yirmi yılı aşkın süredir bölgede çalışıyor ve Reshark adlı köpekbalığı rehabilitasyon projesinin kurucularından biri olarak deniz koruma alanlarının oluşturulmasında görev aldı.

Bu gelişmeler, düşük karbonlu enerji teknolojileri için ihtiyaç duyulan metallerin, çevresel zararlarla nasıl bir ikilem oluşturduğuna da işaret ediyor. Enerji Ekonomisi ve Finansal Analiz Enstitüsü‘ne göre, Endonezya, küresel nikel üretiminin yarısından fazlasını sağlıyor.

Forest Watch Indonesia tarafından yapılan 2024 tarihli bir araştırma ise, madenciliğin neden olduğu orman kaybıyla sel ve heyelanların artışı arasında doğrudan bağlantı bulunduğunu ortaya koydu.

“Kritik mineraller”e olan talebin artışı, dünya genelinde siyasi ve ekonomik kararları da şekillendiriyor. ABD Başkanı Donald Trump, geçtiğimiz dönemde uluslararası sularda derin deniz madenciliği yapılmasını hızlandırmak için bir yürütme emri yayınlamıştı. Çin ise bu hamleyi yasadışı ilan etti.

Dr. Erdmann, ekonomik büyüme ile çevre koruma arasında denge kurmanın Endonezya için zorlu bir denklem olduğunu ifade etti: “Çok fazla nikel var. Bir şekilde yer altından çıkarılacak.”

Kent Üniversitesi ve Durrell Koruma ve Ekoloji Enstitüsü’nden (DICE) Dr. Michaela Guo Ying Lo, 2024 yılında Sulawesi adasında yürüttüğü bir çalışmayla, madenciliğin yerel topluluklar üzerindeki etkilerini inceledi. Araştırma, madenciliğin yoksulluğu bir miktar azalttığını, ancak su ve hava kirliliği gibi çevresel refah ölçütlerinde ciddi düşüşe neden olduğunu ortaya koydu.

Çevre aktivisti İmam Şofvan, Jakarta merkezli JATAM isimli örgüt adına yaptığı açıklamada, “Nikelin iklim krizine bir çözüm olduğu söyleniyor. Ancak bu, ormansızlaşma ve tarım alanlarının yok olması pahasına gerçekleşiyor” dedi.

Dr. Erdmann, nikel madenciliğinin çevresel etkileriyle ilgili olarak şu değerlendirmede bulundu: “Nikel ikilemi, gerçekten zor bir durum. Elektrifikasyonun gerekli olduğunu kabul ediyoruz. Ama çevresel zarar konusunda ne kadarını göze alacağız?”

BBC, Endonezya hükümetinden konu hakkında görüş almak üzere iletişime geçtiğini ancak henüz bir yanıt alamadığını bildirdi.

Fotoğraf: Danang Himawan