Bill Gates ve dünyanın zengin isimleri bir arada: Atmosferden karbondioksiti atmak

Bill Gates, Londra’da düzenlediği özel bir toplantıda Amazon’un kurucusu Jeff Bezos, SoftBank’in kurucusu Masayoshi Son ve Suudi Prensi el-Velid bin Talal gibi dünyaca ünlü isimlerin temsilcileriyle buluştu. Toplantının ana gündemi, iklim değişikliğiyle mücadelede etkili olabilecek yeni teknolojilere yapılan yatırımların değerlendirilmesiydi. Bu yatırımlar arasında özellikle dikkat çeken dört şirket, atmosferden karbondioksit giderimi üzerine çalışmalar yürütüyor.

Karbon giderimi: Hem çevresel hem finansal bir fırsat

Küresel emisyonların hızla arttığı bir dönemde, karbondioksit giderimi finans dünyasında hem çevreye fayda sağlama hem de yüksek kâr elde etme umuduyla önemli bir yatırım alanı haline geldi. 2018’den bu yana karbon giderimi teknolojileri üzerinde çalışan şirketler, toplamda 5 milyar doların üzerinde fon topladı. Bu, sektördeki büyüme potansiyelinin altını çizen önemli bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor.

Kanada merkezli karbon giderim şirketi Deep Sky’ın CEO’su Damien Steel, bu sektörü “son 20 yılda gördüğüm en büyük yatırım fırsatı” olarak nitelendirerek, sektörün hızlı büyüme potansiyeline dikkat çekti.

Breakthrough Energy Ventures ve yatırımcıların artan ilgisi

Bill Gates’in liderliğindeki Breakthrough Energy Ventures, karbon giderimi üzerine çalışan 800’den fazla şirketin en büyük destekçilerinden biri konumunda. Bu gruba, Silikon Vadisi risk sermayedarları, Wall Street’ten özel sermaye şirketleri ve United Airlines gibi büyük firmalar da destek veriyor.

Microsoft, Google ve British Airways gibi dev şirketler, karbon giderimi kredilerine toplamda 1,6 milyar dolar ayırma taahhüdünde bulundu. Bu rakam, 2019’daki 1 milyon dolardan daha az bir seviyeden büyük bir sıçrama anlamına geliyor. McKinsey’nin tahminlerine göre, karbon giderimi sektörü 2050 yılına kadar 1,2 trilyon dolarlık bir pazar değerine ulaşabilir.

Teknolojinin etkisi ve eleştiriler

Karbon giderimi teknolojilerinin çevresel etkileri henüz tam anlamıyla kanıtlanmış değil. İzlanda ve Kaliforniya gibi bölgelerde faaliyet gösteren tesisler, günlük karbon emisyonlarının yalnızca küçük bir kısmını yakalayabiliyor. Birleşmiş Milletler (BM) ve diğer uzmanlar, bu teknolojinin ölçeklenmesinin uzun yıllar alacağını ve kısa vadede küresel sıcaklıklar üzerinde anlamlı bir etki yaratamayacağını belirtiyor.

Eski ABD Başkan Yardımcısı Al Gore, karbon giderimi teknolojisinin “çukur kazmayı bırakmak yerine daha fazla kazmaya neden olabileceği” uyarısında bulunarak, fosil yakıtların kullanımını hızla azaltmanın daha etkili bir yöntem olduğunu savundu.

Karbon Giderimi ve Jeomühendislik: Yeni nesil çözümler

Karbon giderimi, gezegeni soğutmayı hedefleyen geniş kapsamlı jeomühendislik teknolojilerinin en gelişmiş örneklerinden biri. Önerilen diğer çözümler arasında okyanusların kimyasını değiştirme, tarımdan kaynaklanan emisyonları azaltmak için genetik mühendislik uygulamaları ve güneş ışığını yansıtmak için atmosferde kimyasal dağıtımlar yer alıyor.

Ancak asıl büyük yatırımlar karbon giderimi alanına yönelmiş durumda. Yatırımcılar, teknolojinin zamanla gelişeceğini ve küresel emisyonların azalmasıyla birlikte anlamlı bir etki yaratacağını düşünüyor.

ABD ve küresel destek

ABD hükümeti, Enflasyon Azaltma Yasası kapsamında karbon giderimi projelerine ton başına 180 dolarlık vergi teşviki sağladı. Ayrıca, 2021’de imzalanan altyapı yasası, dört büyük gösteri projesi için 3,5 milyar dolarlık fon içeriyor. Alaska ve Louisiana gibi eyaletlerde bu projeler için iki partili destek bulunuyor.

Talep artıyor, arz yetersiz

CDR.fyi’nin verilerine göre, mevcut karbon giderimi projeleri, talebin yalnızca yüzde 4’ünü karşılayabiliyor. Teknolojinin şu anki maliyeti ton başına 1.000 doları bulurken, sektörün büyümesi için bu rakamın 100 dolara kadar düşmesi gerekiyor. Yine de yatırımcılar, bu alandaki potansiyelin büyük olduğuna inanarak projelere destek vermeye devam ediyor.

Kanada ve İsviçre’den öne çıkan şirketler

Kanadalı karbon giderimi şirketi Svante, Chevron gibi büyük enerji firmalarından 570 milyon dolardan fazla yatırım aldı. İsviçre merkezli Climeworks ise İzlanda’da dünyanın en büyük doğrudan hava yakalama tesisini inşa etti ve 800 milyon dolarlık fon topladı.

Karbon giderimi: Hem fırsat hem risk

Sektör, büyük bir çevresel ve ekonomik potansiyel barındırsa da başarısızlık riski de içeriyor. Ancak yatırımcılar, bu riskin alınmaya değer olduğunu belirtiyor. Breakthrough Energy Ventures’ın bir diğer ortağı John Doerr, karbon giderimi teknolojilerinin hızla ölçeklenmesinin bir “kırmızı alarm durumu” olduğunu vurguladı.

Lowercarbon Capital’in kurucu ortağı Clay Dumas ise şunları söyledi: “Bu alanda bazı büyük kazananlar olacak. Risklerin yüksek olduğu doğru, ancak büyük getiriler de mümkün.”

NewYorkTimes