Paris Anlaşması’ndan 10 yıl sonra gerçekleşecek COP30, küresel 1.5°C hedefine ulaşma çabalarını masaya yatırıyor. Brezilya’nın Amazon’daki Belem kentinde yapılacak zirve neden kritik?
Dünya liderleri, iklim değişikliğiyle mücadele için yıllık toplantıları olan Birleşmiş Milletler (BM) Taraflar Konferansı’nın (COP) 30’uncusu için bir araya gelmeye hazırlanıyor. 10-21 Kasım tarihleri arasında Brezilya’nın Amazon yağmur ormanlarının kalbindeki Belem şehrinde gerçekleşecek olan bu zirve, küresel iklim hedeflerinin ciddi bir baskı altında olduğu kritik bir döneme denk geliyor.
COP30, ülkelerin küresel sıcaklık artışını 1.5°C ile sınırlandırma taahhüdünde bulunduğu Paris İklim Anlaşması’ndan tam on yıl sonra yapılıyor. Bu yılki zirve, sadece hükümetlerin iklim eylemlerini tartışması açısından değil, aynı zamanda belirlenen hedeflere ne kadar yaklaşıldığının değerlendirileceği bir “gerçeklik kontrolü” olması nedeniyle de büyük önem taşıyor. BM Genel Sekreteri’nin 1.5°C hedefinin “aşılmasının” artık kaçınılmaz olduğunu kabul etmesi, zirve üzerindeki baskıyı artırıyor.
Haftalık Çevre Bültenine Kaydolun
En önemli haberleri anında alın
COP30 nedir ve Amazon’daki zorluklar neler?
COP, “Taraflar Konferansı” anlamına gelir ve 1992’deki ilk BM iklim anlaşmasına imza atan yaklaşık 200 ülkeyi temsil eder. COP30, hükümetlerin iklim değişikliğini sınırlandırma ve buna hazırlanma stratejilerini tartıştıkları yıllık küresel toplantıdır.
TAVSİYE EDİLEN
Konferansın bu yıl Amazon’un kalbindeki Belem’de düzenlenmesi, sembolik olarak Amazon’un korunması mesajını güçlendirse de, lojistik açıdan önemli zorlukları beraberinde getirdi. Zayıf ulaşım bağlantıları ve uygun fiyatlı konaklama eksikliği, özellikle daha yoksul ülkelerin katılımını zorlaştırabileceği endişelerine yol açtı. Ayrıca, zirve yolunun inşası için Amazon yağmur ormanlarının bir bölümünün kesilmesi ve ev sahibi Brezilya’nın COP30 öncesinde yeni petrol ve gaz ruhsatları vermeye devam etmesi, ciddi tartışmalara neden oldu.
Fosil yakıtlar, finansman ve yenilenebilir enerji gündemi
COP30’un gündemi, Paris Anlaşması süreci ve küresel emisyon azaltım taahhütleri etrafında şekilleniyor. Ancak ülkelerin sadece üçte birinin emisyon azaltma planlarını güncelleyebilmiş olması, zirvenin en büyük zorluğu.
Fosil Yakıtlardan Uzaklaşma Çabaları
Geçen yıl COP28’de varılan “enerji sistemlerinde fosil yakıtlardan uzaklaşılması” kararı, bu yılki zirvede nasıl somut adımlara dönüştürüleceği açısından masada olacak. Fosil yakıtların küresel ısınmanın ana nedeni olduğu gerçeği göz önüne alındığında, bu kararın güçlendirilmesi bekleniyor. Ancak sektörle bağlantılı çok sayıda katılımcının zirvede yer alması, kampanyacılar tarafından eleştiriliyor.
İklim Finansmanı ve Yenilenebilir Hedefler
COP29’da zengin ülkeler, gelişmekte olan ülkelere iklimle mücadele için 2035 yılına kadar yılda en az 300 milyar dolar yardım etmeyi taahhüt etmişti. Bu hedefin kamu ve özel kaynaklardan 1.3 trilyon dolara çıkarılması hedeflense de, somut detayların eksikliği devam ediyor. Öte yandan, COP28’de kabul edilen, rüzgar ve güneş gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının küresel kapasitesini 2030’a kadar üç katına çıkarma hedefinde Uluslararası Enerji Ajansı’na göre dünya henüz istenen yolda değil.
Küresel siyasi gelişmelerin zirveye etkisi
COP30’da ileriye dönük büyük bir adım atılması, özellikle ABD siyasetindeki gelişmeler nedeniyle zor görünüyor. ABD’de Trump yönetiminin göreve gelmesi ve Paris anlaşmasından çekilme sözü vermesi, küresel iklim işbirliği taahhüdünü tehdit ediyor. Daha önceki yönetimi sırasında bu anlaşmadan çekilen Trump’ın tekrar aynı adımı atma olasılığı, zirvedeki müzakere ortamını olumsuz etkileyebilir.
Çin gibi dünyanın en büyük emisyon yayıcılarının üst düzey katılımının netleşmemesi ve deniz taşımacılığı emisyonlarını azaltma gibi önemli anlaşmaların ertelenmesi, küresel uzlaşının zorlaştığını gösteriyor. Tüm bu zorluklara rağmen, BM, COP oturumlarında varılan önemli anlaşmaların, ulusal önlemlerden daha fazla ilerleme kaydettiğini ve Paris hedefine olan bağlılığın devam ettiğini vurguluyor.
Kaynak: BBC
