İklim değişikliği orman yangınlarını nasıl körüklüyor?

Avrupa’nın güneyinde etkili olan sıcak hava dalgaları, bu yaz sezonunda birçok ülkede yıkıcı orman yangınlarına yol açtı. İspanya’dan Fransa’ya, Yunanistan’dan Suriye’ye kadar uzanan bölgede binlerce hektarlık alan kül olurken, uzmanlar iklim değişikliği kaynaklı felaketlerin artacağı uyarısında bulunuyor.

Katalonya’da tahliyeler, Marsilya’da yangın paniği

İspanya’nın Katalonya bölgesinde çıkan büyük orman yangınları nedeniyle binlerce kişi güvenlik gerekçesiyle tahliye edildi. Yangınlar, Fransa’nın ikinci büyük kenti Marsilya’ya kadar ulaştı ve yerleşim alanlarını tehdit etti. Yetkililer, sıcak hava ve rüzgarın etkisiyle yangınların kontrol altına alınmasının güçleştiğini belirtiyor.

227 bin hektar kül oldu

Avrupa Orman Yangını Bilgi Sistemi (EFFIS) verilerine göre, 2025 yılı başından bu yana Avrupa’da çıkan orman yangınları yaklaşık 227 bin hektarlık alanı yok etti. Bu rakam, son 20 yılın ortalamasının iki katından fazla.

EFFIS kayıtlarına göre, yangın sayısında da artış yaşandı. 8 Temmuz itibarıyla Avrupa genelinde 1.118 orman yangını tespit edildi. Geçtiğimiz yıl aynı dönemde bu sayı 716 idi.

Geçmiş yıllara kıyasla nasıl?

Mevcut veriler, 2003 ve 2017 gibi felaket boyutundaki yangın sezonlarını geride bırakmasa da bu yılki yangın sezonunun gidişatı hakkında endişeleri artırıyor. Özellikle sıcak hava dalgalarının daha erken başlaması ve uzun sürmesi, yangın riskini artırıyor.

EFFIS yetkilileri, ❝Ağustos ayında Avrupa’nın güney ve doğu bölgelerinde sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerinde seyretmesini bekliyoruz. Bu durum yangın riskini daha da artırabilir❞ açıklamasında bulundu.

Bilim insanları: Yangınlar izole ama risk büyüyor

Bilim insanları, 2025 yazındaki yangınların henüz geniş çaplı felaketlere dönüşmediğini, ancak bunun rehavet yaratmaması gerektiğini vurguluyor. ❝Şu ana kadar izole kalan yangınlar, kötü hava koşullarıyla birleştiğinde büyük felaketlere dönüşebilir❞ görüşü paylaşılıyor.

Yangınların arkasındaki temel neden: İklim değişikliği

Akdeniz çevresinde etkili olan yangınların başlıca nedeni, yaz mevsimlerinin giderek daha sıcak ve kurak geçmesi. Kuraklık, kuru bitki örtüsü ve kuvvetli rüzgar, yangınların kontrol altına alınmasını zorlaştırıyor.

Uzmanlar, sera gazı emisyonlarının küresel sıcaklığı sanayi öncesi döneme göre yaklaşık 1,3°C artırdığını ve bu artışın doğrudan yangın sezonunu etkilediğini bildiriyor. Dünya Meteoroloji Örgütü’ne göre, Avrupa son 40 yılda küresel ortalamaya göre iki kat daha hızlı ısındı.

Yangın sezonu daha uzun ve şiddetli geçiyor

İklim değişikliği nedeniyle yangın sezonları artık daha erken başlıyor ve daha uzun sürüyor. Bu durum hem insan hayatını hem de ekosistemleri tehdit ediyor. Yunanistan’ın Evia ve Girit adalarında çıkan yangınlar, binlerce kişinin evlerini terk etmesine neden oldu.

Suriye’deki yangınlar ise orman örtüsünün yüzde 3’ünden fazlasını yok etti. Birleşmiş Milletler (BM), yılın ilerleyen dönemlerinde daha fazla “aşırı yangın” olabileceği uyarısında bulunarak, önlem alınması çağrısı yaptı.

Hükümetler önlem arayışında

Bazı Avrupa ülkeleri yangınla mücadele kapasitelerini artırdı. Yunanistan hükümeti bu yıl 18 bin itfaiyeciyi görevlendirdiğini açıkladı. İtfaiye ekipleri, yangınları daha erken tespit etmek ve müdahaleyi hızlandırmak için yeni devriye ve teknoloji sistemleri kullanıyor.

Ancak kırsal alanlardaki nüfusun azalması, yangınların kontrol altına alınmasını zorlaştırıyor. İspanya gibi ülkelerde kırsaldan kente göç, ormanlık alanlardaki temizleme çalışmalarını da olumsuz etkiliyor.

BM’den yangın öncesi önlem vurgusu

Birleşmiş Milletler, yangınlara müdahale yerine önleme yatırımı yapılmasını öneriyor. ❝Kontrollü yangınlar, yakıt temizliği, sulak alanların restorasyonu❞ gibi adımların, felaketlerin önüne geçmede kritik olduğu ifade ediliyor.

Fotoğraf: Daniel Lincoln