İklim krizi orman yangınlarını tetikliyor! Avrupa ve Akdeniz’de orman yangınları alarm veriyor

Avrupa Birliği’nin (AB) Copernicus Avrupa Orman Yangını Bilgi Sistemi (EFFIS) verilerine göre, 2006-2023 yılları arasında Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da her yıl ortalama 638 bin hektar ormanlık alan yangınlardan etkilendi. Bu dönemde en fazla orman yangınına maruz kalan ülke, yıllık ortalama 93 bin 731 hektarlık kayıpla Portekiz oldu.

İspanya, yılda ortalama 81 bin 623 hektarlık yanmış orman alanıyla ikinci sırada yer alırken, onu Cezayir (62 bin 38 hektar), İtalya (56 bin 673 hektar) ve Yunanistan (50 bin 783 hektar) takip etti. Türkiye’de yıllık ortalama 44 bin 192 hektar, Ukrayna’da 42 bin 72 hektar, Bosna Hersek’te 32 bin 603 hektar, Arnavutluk’ta 22 bin 710 hektar ve Romanya’da 22 bin 157 hektar ormanlık alan yangınlardan etkilendi.

2024 yılı orman kaybında endişe verici artış

EFFIS’in 2024 yılı verileri, Akdeniz ülkelerindeki orman kaybının hızla arttığını gösteriyor. Savaşın sürdüğü Ukrayna, geçen yıl 914 bin 498 hektarla en fazla orman kaybı yaşayan ülke oldu. Portekiz’de 143 bin 651 hektar, Türkiye’de 120 bin 659 hektar, Kuzey Makedonya’da 95 bin 214 hektar, Arnavutluk’ta 46 bin 623 hektar, Bulgaristan’da 44 bin 745 hektar alan orman yangınlarından etkilendi.

Bosna Hersek (43 bin 571 hektar), İspanya (42 bin 615 hektar), Yunanistan (41 bin 948 hektar) ve İtalya (40 bin 170 hektar) ise yangınlardan en çok zarar gören diğer ülkeler arasında yer aldı.

Türkiye’de orman yangınları 2,7 kat arttı

Türkiye’de 2024 yılında orman yangınlarından zarar gören alan, 2006-2023 yılları arasındaki yıllık ortalamanın 2,7 katına ulaştı. 120 bin 659 hektarlık ormanlık alanın yanması, Türkiye’nin son yıllarda artan yangın tehdidiyle karşı karşıya olduğunu gösteriyor. Bu artış, iklim değişikliği, sıcak hava dalgaları, kuraklık ve insan kaynaklı yangınların birleşik etkisiyle açıklanıyor.

Ukrayna’da savaşın çevresel tahribatı büyük

Rusya ile devam eden savaşın çevresel etkisi, Ukrayna’daki orman yangınlarında dramatik bir şekilde ortaya çıktı. 2024 yılında ülkedeki yanan ormanlık alan, 2006-2023 ortalamasının yaklaşık 22 katına ulaştı. 914 bin 498 hektarlık alanın yok olması, savaşın sadece insani ve ekonomik değil, ekolojik yıkıma da neden olduğunu gösteriyor.

İklim değişikliği ve insan faktörü yangınları körüklüyor

Avrupa ve Akdeniz ülkelerinde orman yangınlarının artışında iki ana faktör öne çıkıyor: iklim değişikliği ve insan faaliyetleri. Sıcak hava dalgaları, aşırı kuraklık, düşük nem oranı ve rüzgarlar, yangınların daha hızlı yayılmasına neden olurken, tarımsal faaliyetler, bilinçsiz ateş yakma, turizm kaynaklı ihmaller ve kasıtlı kundaklamalar yangınların çıkış nedenleri arasında gösteriliyor.

Özellikle Akdeniz havzası, yaz aylarında yüksek sıcaklık ve kuraklık nedeniyle büyük risk altında. Portekiz, İspanya, İtalya, Yunanistan ve Türkiye gibi ülkeler, her yıl şiddetlenen yangınlarla mücadele ediyor. 2021 ve 2022 yıllarında Akdeniz bölgesinde yaşanan rekor sıcaklıklar ve şiddetli yangınlar, bölgenin giderek artan yangın riski altında olduğunu gösteriyor.

Orman yangınlarıyla mücadelede neler yapılıyor?

Orman yangınlarını önlemek ve kontrol altına almak için ülkeler çeşitli tedbirler alıyor. Erken uyarı sistemleri, hava gözetleme teknolojileri, yangına dayanıklı ağaç dikimi, orman yönetim planlarının geliştirilmesi ve itfaiye kapasitelerinin artırılması, en yaygın kullanılan yöntemler arasında bulunuyor.

Türkiye, son yıllarda orman yangınlarıyla mücadele kapasitesini artırmak için insansız hava araçları (İHA) ile yangın gözetleme, termal kameralar ve hızlı müdahale ekipleri gibi yeni teknolojileri devreye aldı. Ancak uzmanlar, önleyici tedbirlerin artırılması ve iklim değişikliğiyle mücadeleye daha fazla yatırım yapılması gerektiğini belirtiyor.

Akdeniz havzasında yangın riski artıyor

EFFIS verileri, orman yangınlarının Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da giderek daha büyük bir sorun haline geldiğini ortaya koyuyor. 2024 yılı verilerinde, Türkiye ve Akdeniz ülkelerindeki yangın kayıplarının artış göstermesi, yangınlarla mücadelede daha etkili politikaların uygulanması gerektiğini gösteriyor.

İklim değişikliğinin şiddetlenmesi ve insan kaynaklı faktörlerin devam etmesi, önümüzdeki yıllarda daha büyük yangın felaketleri yaşanabileceği riskini artırıyor. Bu nedenle ormanların korunması, yangın önleme stratejilerinin güçlendirilmesi ve iklim değişikliğiyle mücadelede daha kararlı adımlar atılması hayati önem taşıyor.