Uluslararası Adalet Divanı’nda (UAD) başlayan tarihi duruşmada, iklim değişikliğinden en çok etkilenen ülkeler, küresel ısınmaya büyük katkıda bulunan bir avuç ülkenin yasal sorumluluk üstlenmesi gerektiğini savundu.
Vanuatu’nun İklim Değişikliği ve Çevre Özel Temsilcisi Ralph Regenvanu, mahkeme önünde yaptığı açıklamada, iklim krizinden sorumlu ülkelerin belirlenmesinin kolay olduğunu ve bu devletlerin emisyonlarının büyük kısmını oluşturduğunu ifade etti. Regenvanu, “Kendimizi yaratmadığımız bir krizin ön saflarında buluyoruz” dedi.
Pasifik ülkelerinin talepleri
Mahkeme, yükselen deniz seviyeleri ve şiddetli doğal afetlerin yükünü taşıyan Pasifik ada ülkelerinin ifadelerine tanıklık etti. Fiji, Papua Yeni Gine ve Solomon Adaları’nı kapsayan Melanezya Spearhead Grubu’nun hukuk müşaviri Ilan Kiloe, iklim değişikliğinin devletlerin kendi kaderini tayin hakkını tehdit ettiğini vurguladı. Kiloe, iklim adaletsizliğinin tarihi sömürgecilikle bağlarının koparılamayacağını belirterek, “Halklarımızın çoğu hayatta kalamayacak” ifadesini kullandı.
Uluslararası hukuk ve devletlerin sorumluluğu
Vanuatu ve diğer savunmasız ülkeler, BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) kapsamında verilen taahhütlerin ötesinde, emisyonları düzenleme ve finansman sağlama konusundaki ihmallerin uluslararası hukuku ihlal ettiğini savunuyor. Margaretha Wewerinke-Singh, fosil yakıt çıkarma lisansları ve sübvansiyonların bu ihlaller arasında yer aldığını söyledi.
Zengin ve fakir ülkelerin çekişmesi
Mahkeme, önümüzdeki iki hafta boyunca, sera gazı emisyonlarında en büyük paya sahip ülkeler olan ABD, Çin, İngiltere ve Rusya ile Bangladeş, Sudan gibi savunmasız ülkelerin yanı sıra Pasifik ada devletlerinin ifadelerini dinleyecek. Almanya ve Suudi Arabistan, Paris Anlaşması’nın ötesinde yükümlülük taşımadıklarını belirtirken, Antigua ve Barbuda temsilcisi Zachary Phillips, uluslararası hukukun bu anlaşmanın üzerinde yükümlülükler getirdiğini savundu.
Uzman görüşleri ve danışma süreci
UAD’nin danışma görüşü bağlayıcı olmasa da, gelecekteki iklim davalarına ve uluslararası müzakerelere yol gösterecek. Süreç, Pasifik Adası Öğrencileri İklim Değişikliğiyle Mücadele Derneği gibi gençlik gruplarının çabalarıyla destekleniyor. Dernek Başkanı Cynthia Houniuhi, Paris Anlaşması’nın fosil yakıt çıkarları tarafından baltalandığını ifade ederek, anlaşmanın uygulamasında ciddi eksiklikler bulunduğunu belirtti.
Mahkeme kararları, sera gazlarını kirletici olarak tanımlayan Itlos’un önceki kararlarını ve diğer uluslararası hukuki emsalleri dikkate alacak.
