Temiz enerjinin yükselişi uzaydan görüntülendi

Dünya yüzeyinden 400 kilometre yukarıda yörüngede dönen uydular, son yıllarda yenilenebilir enerjideki büyük dönüşümü gözler önüne seriyor. New York Times tarafından yayımlanan bir analiz, güneş ve rüzgar enerjisi kapasitesinin dünya genelinde hızla arttığını ve bu kaynakların her zamankinden daha ekonomik ve güvenilir hale geldiğini ortaya koyuyor.

Bu gelişmeleri izlemek amacıyla, Global Renewables Watch (GRW) adlı küresel bir takip sistemi oluşturuldu. The Nature Conservancy, Planet ve Microsoft’un AI for Good Lab’ı tarafından geliştirilen bu sistem, yapay zeka ve uydu görüntülerini kullanarak dünyanın dört bir yanındaki rüzgar ve büyük ölçekli güneş enerjisi tesislerini haritalandırıyor.

Yapay zeka destekli yenilenebilir enerji takibi

GRW, yenilenebilir enerji projelerinin zaman içindeki yayılımını takip ederek, yeni temiz enerji yatırımları için en uygun alanları belirlemeyi amaçlıyor. Elektrik şebekeleri her zaman yeni enerji kaynaklarını kaldıramayabilir veya elektriği güneşli ve rüzgarlı bölgelerden yoğun nüfuslu merkezlere aktaramayabilir. Bu nedenle, doğru planlama yapılması büyük önem taşıyor.

Projenin baş bilim insanlarından Dr. Joseph Kiesecker, “Şu ana kadar gelişmelerin çoğu kolay erişilebilir alanlara odaklandı. Ancak hâlâ büyük bir potansiyel var” diyerek, bu teknolojinin yeni projeler için kritik bir araç olacağını vurguladı.

Ülkelere göre yenilenebilir enerji gelişimi

Çin: Küresel lider konumunda

Çin, kurulu güneş ve rüzgar enerjisi kapasitesinde dünya lideri konumunda. Ülkenin iç kesimlerine yayılan büyük ölçekli projeler sayesinde yenilenebilir enerji üretimi hızla artıyor. Ancak Çin’de kömür ve doğal gaz kullanımı da hâlâ devam ediyor, bu da karbon emisyonlarının azalmasını yavaşlatıyor.

ABD: Güneş ve rüzgar kömürü geride bıraktı

• 2023 yılında ABD’de güneş ve rüzgar enerjisi, ilk kez kömürü geçti.
• 2024’te eklenen yeni enerji kapasitesinin %80’inden fazlası güneş enerjisi oldu.
• Teksas, ABD’deki güneş enerjisi yatırımlarının üçte birine ev sahipliği yapıyor.

Kaliforniya ise büyük ölçekli batarya depolama sistemleri sayesinde şebeke dengesini sağlamaya başladı. Bu teknoloji, güneş enerjisinin gün batımından sonra da kullanılabilmesini sağlıyor.

Avrupa Birliği: Fosil yakıtlara alternatif olarak temiz enerji

• Avrupa’da güneş ve rüzgar enerjisi, toplam elektriğin %33’ünü karşılıyor.
• Kuzey Avrupa’daki rüzgar enerjisi, özellikle Danimarka’da elektrik üretiminin %60’ını sağlıyor.
• Çin yapımı güneş panellerine talep hızla artıyor.

Enerji uzmanı Dave Jones, “Son 10 yılda güneş panellerinin maliyetleri büyük ölçüde düştü. Artan gaz fiyatlarıyla birleştiğinde, bu durum güneş enerjisini en ekonomik seçenek haline getirdi” dedi.

Brezilya: Hidroelektrik ve güneş enerjisi dengesi

Brezilya, yenilenebilir enerji yatırımlarıyla hidroelektrik üretimindeki dalgalanmaları dengeliyor. Büyük ölçekli güneş ve rüzgar enerjisi projeleri, enerji arzını çeşitlendirmeye yardımcı oluyor.

Türkiye, Meksika ve Vietnam: Güneş enerjisi büyüyor

• Bu ülkelerde güneş enerjisi, rüzgar santrallerinden daha hızlı yayılıyor.
• Vietnam’da hükümetin güneş enerjisine yüksek fiyat garantisi vermesi, büyük yatırımları teşvik etti. Ancak desteklerin geri çekilmesi, yatırımları tehlikeye atabilir.
• Türkiye, yenilenebilir enerji alanında büyük yatırımlar yaparak enerji bağımsızlığını artırıyor.

Pakistan: Küresel güneş paneli ithalatında üçüncü sırada

Pakistan, 2023 yılında Çin’den en fazla güneş paneli ithal eden üçüncü ülke oldu. Ancak bu panellerin büyük çoğunluğu, bireysel evler ve küçük işletmeler tarafından kullanılıyor.

Yenilenebilir enerjide karşılaşılan zorluklar

Rüzgar Enerjisi Engellerle Karşı Karşıya
Bürokratik süreçler ve kamuoyundaki endişeler nedeniyle rüzgar enerjisi projeleri daha fazla engelle karşılaşıyor. Buna karşılık güneş enerjisi, daha hızlı ve düşük maliyetli olduğu için ön plana çıkıyor.

Hükümet Politikaları ve Fosil Yakıt Destekleri

Bazı ülkelerde yenilenebilir enerji teşvikleri iptal edilirken, fosil yakıtlara verilen sübvansiyonlar devam ediyor. Örneğin:

• ABD’de Trump yönetimi, fosil yakıtları teşvik ederken temiz enerjiye geçişi yavaşlatıyor.
• Vietnam’da güneş enerjisi için verilen devlet desteği kaldırılmak isteniyor, bu da yatırımcıları tedirgin ediyor.

Elektrik Şebekesi Sorunları
Yenilenebilir enerji üretimi artarken, elektrik şebekeleri bu değişime tam uyum sağlayamıyor. Yeni altyapı yatırımları yapılmazsa, temiz enerji projelerinin verimli çalışması zorlaşabilir.

Daha hızlı ve daha büyük yenilenebilir enerji yatırımları gerekiyor

Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı, Paris İklim Anlaşması hedeflerine ulaşabilmek için her yıl eklenen yenilenebilir enerji projelerinin miktarının iki katına çıkarılması gerektiğini belirtiyor.

GRW araştırmacıları, bu verileri kamuya açık hale getirerek yenilenebilir enerji projelerinin daha iyi planlanmasını sağlamayı hedefliyor.

Dr. Kiesecker:

“Yenilenebilir enerjinin büyüdüğünü görmek istiyoruz. Geçişin mümkün olduğunca hızlı gerçekleşmesini istiyoruz.”

Sonuç olarak, yenilenebilir enerji hızla yayılıyor ancak fosil yakıt kullanımının tamamen sona ermesi için daha büyük ölçekli ve daha hızlı yatırımlar gerekiyor. Hükümetler, şirketler ve enerji sektöründeki tüm paydaşlar, bu süreci hızlandırmak için yenilenebilir enerjiye daha fazla destek vermek zorunda.

Fotoğraf: Freepik