Ülkeler BM iklim zirvesinde iklim dezenformasyonuyla mücadeleye taahhüt ediyor

İklimle ilgili dezenformasyon ve bilgi bütünlüğü, bu yıl ilk kez BM iklim zirvesinin gündeminde.

Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva, Amazonya’daki Belem kentinde Pazartesi günü COP30’u açarken, dünya liderlerine iklim inkârcılarının “yenilgiye uğratılması” çağrısında bulundu.

“Bilimsel kanıtları reddeden ve kurumlara saldıran karanlıkçılar çağında yaşıyoruz. İnkârcılığa bir yenilgiyi daha yaşatmanın zamanı,” diyen Lula, “yalan haber ve çarpıtmanın hüküm sürdüğü bir çağda COP30’un ‘gerçeğin COP’u’ olacağını” da ekledi.

COP30’a giden süreçte BM Genel Sekreteri António Guterres de iklim dezenformasyonuyla mücadeleyi ön plana çıkardı. Dünyanın “yanlış bilgi ve dezenformasyonla, çevrimiçi tacizle ve yeşil aklamayla” mücadele etmesi gerektiğini söyledi.

Guterres, “Bilim insanları ve araştırmacılar gerçeği söylemekten asla korkmamalı,” diye ekledi.

Çarşamba günü, İklim Değişiminde Bilgi Bütünlüğü için Küresel Girişim, Belem zirvesinde İklim Değişiminde Bilgi Bütünlüğü Bildirgesi’ni yayımladı. Devletler ilk kez bilgi bütünlüğüne ve iklim dezenformasyonuna karşı mücadeleye resmen taahhüt vermiş oldu.

Neden önemli?

BM Küresel İletişim’de bilgi bütünlüğünden sorumlu kıdemli danışman Charlotte Scaddan, bildirgenin duyurusu sırasında, dünyanın “insanlığın en acil iki sorununun tehlikeli biçimde birbirine dolandığı kritik bir eşikte” bulunduğunu söyledi.

Bilgiye duyulan güven eksikliğinin dünya genelinde “son derece kaygı verici bir eğilim” olduğunu, iklim değişikliğinin ise toplumları bütünüyle kutuplaştırmak ve demokratik süreçleri zayıflatmak için “bölücü bir mesele” olarak silahlaştırıldığını da ekledi.

“Bu dezenformasyon ekonomisinin kazananları… fosil yakıt çıkarları, bazı siyasi aktörler ve öfkeyi ve yalanları paraya çeviren çevrimiçi dijital influencer’lar.”

İklim dezenformasyonu COP30 öncesinde tırmandı, İklim Dezenformasyonuna Karşı Eylem ve Bilgi Bütünlüğü Gözlemevi’nin raporuna göre. Bu yıl Temmuz ile Eylül arasında COP’la ilgili dezenformasyonda yüzde 267 artış tespit edildi. BM iklim zirvesine ilişkin anahtar kelimeler, “başarısızlık”, “facia”, “felaket” ve “şaka” gibi sözcüklerle birlikte 14 bin kez yer aldı.

Çarşamba gününün erken saatlerinde, yüzlerce sivil toplum kuruluşu, birey, yerli topluluk ve küresel lider, ulusal hükümetleri COP30’da bilgi bütünlüğünü koruyacak güçlü, iddialı ve bağlayıcı bir kararın öncüsü olmaya çağıran bir açık mektuba imza attı.

İmzacılar arasında Paris Anlaşması’nın mimarı Christiana Figueres, Avrupa İklim Vakfı’ndan Laurence Tubiana, Climate Action Network International ve 350.org yer alıyor.

Mektupta, bilgi ekosisteminin bozulması ve kirlenmesinin yalnızca bir iklim krizi değil, aynı zamanda “çok boyutlu küresel bir acil durum” olduğu belirtiliyor.

Mektup, International Panel on the Information Environment (IPIE) ile Climate Social Science Networktarafından yapılan son çalışmalara atıfta bulunuyor; bu çalışmalar, örgütlü iklim engelleme faaliyetlerinin “krize verilen insanî yanıtı aktif biçimde geciktirdiğini, uluslararası işbirliğini doğrudan sabote ettiğini, Paris Anlaşması hedeflerini ulaşılmaz hale getirdiğini ve milyonların hayatını riske attığını” gösteriyor.

Ülkeler neyi taahhüt etti?

Bildirgeyi imzalayan ülkeler, iklim değişikliğiyle ilgili yanlış ve yanıltıcı bilgiyle mücadele etmeyi taahhüt ediyor.

Toplamda altı taahhüt var; bunlar arasında ifade özgürlüğünü korurken iklimle ilgili bilgilerin doğruluğunu güvence altına almak, bağımsız medyayı çevre konularını doğru şekilde haberlemesi için desteklemek, kanıta dayalı bilgiyi herkes için erişilebilir kılmak ve bilgi bütünlüğüne yönelik tehditleri tespit edecek kapasiteyi geliştirmek yer alıyor.

Bildirge, özel sektörü de iş uygulamalarında iklim değişikliğine ilişkin bilgi bütünlüğünü gözetmeye ve şeffaf, insan haklarına saygılı reklam uygulamalarını sağlamaya çağırıyor.

“Bu Bildirge’yi onaylarken, dünya genelindeki toplumların iklim krizi karşısında acil ve kararlı harekete geçmeleri için ihtiyaç duydukları bilgi ve verilerle güçlendirilmelerini sağlamaya yönelik ortak sorumluluğumuzu yeniden teyit ediyoruz,” ifadeleriyle sona eriyor

Şimdiye kadar 12 ülke imzaladı: Belçika, Brezilya, Kanada, Şili, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Hollanda, İspanya, İsveç ve Uruguay.

İklim Değişiminde Bilgi Bütünlüğü için Küresel Girişim nedir?

İklim Değişiminde Bilgi Bütünlüğü için Küresel Girişim, iklim dezenformasyonuyla mücadele etmeyi amaçlayan Brezilya hükümeti, BM ve UNESCO arasında kurulan bir ortaklıktır. Kasım 2024’te Rio de Janeiro’daki G20 Liderler Zirvesi’nde duyuruldu.

UNESCO Genel Direktörü Audrey Azoulay, tanıtımında, “İklim bozulmasına ilişkin güvenilir bilgiye erişim olmadan, bunun üstesinden gelebileceğimizi asla umamayız,” dedi.

“Bu girişim aracılığıyla, kimi zaman kendilerini büyük riske atan iklim konularını araştıran gazetecileri ve araştırmacıları destekleyecek, sosyal medyada kol gezen iklimle ilgili dezenformasyonla mücadele edeceğiz.”

Girişim, Brezilya, Şili, Danimarka, Fransa, Fas, İspanya, İsveç, Birleşik Krallık ve Uruguay gibi üye ülkeler tarafından destekleniyor.

Dört ülke de yeni üye olarak az önce katıldı: Belçika, Kanada, Finlandiya ve Almanya. Böylece üye ülke sayısı 13’e çıktı.