Karbondioksit kuyulara pompalanıyor, ancak yüksek maliyetler yaygınlaşmayı engelliyor

Norveç’teki bir fiyordun kenarında bulunan Kuzey Işıkları adlı işletme, karbondioksiti kuyuların derinliklerine pompalama çabalarına örnek teşkil ediyor. Ancak, bu projenin yüksek maliyetleri, teknolojinin yaygınlaşmasının önünde engel olmaya devam ediyor.

Norveç’in Bergen liman kenti yakınlarındaki Oygarden’da yer alan tesiste, Norveç’in güneyindeki bir çimento fabrikasından elde edilen sıvı karbondioksit, gemilerle tanklara taşınıyor. Proje geliştiricilerine göre, karbondioksit yakında kıyıdan yaklaşık 70 mil açıkta ve Kuzey Denizi’ndeki 2.500 metrelik bir kuyudan borularla pompalanarak gözenekli kayaların içinde hapsolacak.

Avrupa’nın önde gelen petrol ve doğal gaz üreticisi olan Norveç, petrol endüstrisindeki deneyimlerini ve uygun jeolojik yapısını, ağır sanayi emisyonları için bir tür atık bertaraf hizmetine dönüştürmeyi hedefliyor. Projenin operasyon müdürü Aksel Plener, “Sunabileceğimiz şey esnek bir çözüm,” diyerek, tesisin bir iskeleye ve CO2 tanklarına sahip olduğu sürece kirleticilerin emisyonlarını hemen alabileceklerini belirtti.

Karbon yakalama teknolojisinin potansiyeli ve maliyetleri

Kuzey Işıkları projesi, karbon yakalama ve depolama (CCS) olarak bilinen bir işlemi kullanarak endüstrileri temizlemek için potansiyel bir model olarak görülüyor. Shell, Equinor ve TotalEnergies gibi enerji devlerinin ortak olduğu proje, bu alandaki en gelişmiş stratejilerden biri. Wood Mackenzie adlı enerji danışmanlık firmasına göre, bu proje, gelecekte birçok benzer projenin ilk örneği olacak. Ancak, maliyetler hâlâ yüksek ve projenin hayata geçirilmesi hükümet desteği sayesinde mümkün olabiliyor.

Shell’in karbon yakalamadan sorumlu başkan yardımcısı Bernhard Koudelka, yeni bir sektör olması nedeniyle karbon yakalamanın “hükümetlerden hala sübvansiyon veya destek gerektirdiğini” söyledi. Wood Mackenzie analisti Mhairidh Evans’ın tahminlerine göre, karbondioksitin taşınması ve depolanması ton başına yaklaşık 75 dolara mal olurken, gazın tutulması tesis türüne bağlı olarak ton başına 400 dolara kadar çıkabiliyor.

Bu yüksek maliyetler, ürünlerin fiyatını artırabiliyor. Örneğin, projede yer alan bir Alman şirketi olan Heidelberg Materials’ın ürettiği düşük karbonlu çimentonun fiyatının, sıradan çimentonun fiyatının yaklaşık üç katı olacağı tahmin ediliyor.

Hükümet desteği ve uluslararası işbirliği

Norveç hükümeti, Kuzey Işıkları tesislerinin inşa maliyetinin yaklaşık üçte ikisini ve operasyonların ilk 10 yılını karşılamak üzere 3,3 milyar dolar ayırıyor. Bu destek, projeyi katılımcıları için kârlı hale getiriyor. Norveç Enerji Bakanlığı Genel Müdür Yardımcısı Alexander Engh, projenin temel amacının Avrupa’da bir CCS pazarı yaratmak olduğunu belirtti.

İngiltere’deki iki karbon yakalama projesi için 20 finans kuruluşunun 8 milyar sterlinlik borç vermeyi kabul etmesi, bu teknolojinin giderek daha fazla kabul gördüğünün bir işareti olarak yorumlandı. Kuzey Işıkları projesi, Hollanda ve İsveç’teki tesislerden de karbondioksit alımına ilişkin anlaşmalar yaparak bölgesel bir hizmet ağı kurmayı hedefliyor.

Norveç’in deniz tabanının altındaki kayalar, Norveç’in mevcut seviyelerdeki emisyonlarının 1.600 yılını depolayabilecek kapasiteye sahip. Oxford Enerji Araştırmaları Enstitüsü’nden Hasan Muslemani’ye göre, “Norveç için yıldızlar hizalandı.” Ancak, karbon yakalamanın yaygınlaşması için hükümetlerin sübvansiyonları ve maliyetlerin düşürülmesi kritik önem taşıyor.