Gezegenimizin en az keşfedilmiş ve en hassas ekosistemlerinden biri olan derin denizler, Yapay Zekâ’nın (YZ) gücüyle haritalanıyor. 2 milyon sterlinlik önemli bir yatırımla başlatılan “Derin Vizyon” adlı proje, Atlantik’teki soğuk su mercan resifleri ve sünger alanları gibi hassas yaşam alanlarını inceleyecek. Plymouth Deniz Laboratuvarı ve Plymouth Üniversitesi tarafından yürütülen bu çığır açan çalışmanın temel amacı, bu kritik ekosistemlere dair bugüne kadarki en büyük veri setini oluşturmak ve elde edilen bilimsel verilerle yasal koruma kararlarının şekillenmesine yardımcı olmaktır.
Bu gelişme neden önemli? Projenin lideri Kerry Howell’a göre, derin denizler, madencilik ve diğer endüstriyel faaliyetler nedeniyle sömürüye daha açık hale geldikçe, biyolojik çeşitliliğin korunması için haritalandırmaya acil ihtiyaç duyuluyor. YZ, geleneksel yöntemlerle yıllar sürecek olan binlerce derin deniz görüntüsünü hızlı ve doğru bir şekilde etiketleyebilme kapasitesine sahip. Proje, iklim kriziyle mücadeleyi hedefleyen Bezos Dünya Fonu tarafından finanse edilmesiyle, teknolojinin küresel doğa koruma çabalarına nasıl entegre edildiğini gösteren önemli bir dönüm noktasıdır.
Derin denizlerin acil haritalama ihtiyacı ve yapay zekanın rolü
Derin denizler, Dünya’nın biyolojik çeşitliliği açısından büyük bir potansiyel barındırmasına rağmen, insan etkileşimine karşı son derece savunmasızdır. Sıcak su mercanları gibi, soğuk su mercan resifleri de balık ve diğer deniz canlıları için hayati önem taşıyan karmaşık üç boyutlu yapılar oluşturur.
Haftalık Çevre Bültenine Kaydolun
En önemli haberleri anında alın
Neden Acil?
- Sömürü Tehlikesi: Küresel ekonominin derin deniz madenciliği gibi kaynak çıkarma faaliyetlerine yönelmesi, bu benzersiz ve kırılgan ekosistemler için varoluşsal bir tehdit oluşturuyor.
- Hukuki Koruma Boşluğu: Koruma altına alınmaları için, bilim insanlarının bu hassas yaşam alanlarının nerede bulunduğunu, ne kadar büyük olduğunu ve ne durumda olduğunu net bir şekilde bilmesi gerekiyor.
Uzmanlar şu noktaya dikkat çekiyor: Proje lideri Kerry Howell, “Dünya’nın bu son vahşi sınırında biyolojik çeşitliliğin korunmasını sağlamak için ekosistemlerinin haritalandırılmasına acil ihtiyaç duyuluyor,” diyerek, YZ’nin binlerce derin deniz görüntüsünü otomatik olarak analiz etme yeteneği sayesinde, bu koruma çabalarının hızının ve doğruluğunun eşi benzeri görülmemiş bir seviyeye ulaşacağını belirtiyor. Bu, insan gücüyle haftalar sürecek bir işin, YZ algoritmaları sayesinde dakikalara inmesi anlamına geliyor.
TAVSİYE EDİLEN
Küresel finansman ve teknoloji entegrasyonu
“Derin Vizyon” projesinin finansmanı, teknoloji devlerinin küresel iklim ve doğa mücadelesine olan artan ilgisini simgeliyor. Proje, Amazon kurucusu Jeff Bezos’un Bezos Dünya Fonu tarafından, Yapay Zeka İklim ve Doğa Büyük Mücadelesi kapsamında desteklenmektedir. Bu, büyük ölçekli ve hızlı çözüm gerektiren çevre sorunlarında, özel sektör finansmanının ve ileri teknolojinin kritik birleşimi için bir model oluşturmaktadır.
Yasal koruma ve yönetime katkısı
Oluşturulacak devasa veri seti, yasal koruma bölgelerinin sınırlarının belirlenmesinde ve deniz koruma alanlarının (MPA) etkinliğinin izlenmesinde temel bilimsel kanıtı sağlayacaktır. Hassas Derin Deniz Yaşam Alanlarının (Vulnerable Deep-Sea Ecosystems – VDS) kesin olarak haritalanması, uluslararası sularda ve münhasır ekonomik bölgelerde (MEB) derin deniz balıkçılığı ve madenciliği düzenlemelerinin güçlendirilmesine doğrudan katkıda bulunacaktır.
Karadeniz ve Akdeniz’deki gizemli derinlikler
Plymouth’da yürütülen bu proje, Atlantik Okyanusu’na odaklansa da, benzer teknolojik yaklaşımların Türkiye’nin Karadeniz ve Akdeniz’deki derin su ekosistemleri için de hayati öneme sahip olduğunu göstermektedir.
- Karadeniz’in Oksijensiz Derinlikleri: Karadeniz’in alt katmanları oksijensiz olmasına rağmen, Akdeniz ve Marmara’nın derinliklerinde henüz yeterince haritalanmamış soğuk su mercanları, hidrotermal bacalar ve çeşitli biyolojik topluluklar bulunabilir.
- Koruma İhtiyacı: Türkiye’nin bu denizlerdeki deniz biyolojik çeşitliliğini ve karbon yutaklarını korumak için, YZ destekli uzaktan algılama ve görüntü analiz tekniklerini kullanarak, kendi Hassas Deniz Yaşam Alanları Haritalarını çıkarması gerekmektedir. Bu, hem ulusal koruma kararlarını güçlendirecek hem de yasa dışı veya yıkıcı balıkçılık faaliyetlerinin (örneğin dip trolü) izlenmesinde modern bir araç sağlayacaktır.
Yorum
"Derin Vizyon" projesi, insanlığın sebep olduğu krizleri çözmek için en ileri teknolojiyi kullanma konusundaki kararlılığın somut bir örneği. YZ'nin binlerce fotoğrafı saniyeler içinde analiz etme yeteneği, derin denizlerin sömürüye açılma hızına karşı koyabilecek tek bilimsel araç olabilir.
2 milyon sterlinlik$ bu yatırım, koruma çabalarının sadece iyi niyetli olmaktan çıkıp, büyük veri ve algoritmalarla desteklenen yüksek teknolojili bir bilime dönüştüğünü gösteriyor. Ancak, en iyi haritalama bile, fosil yakıt emisyonları ve derin deniz madenciliği iştahı azatılmadığı sürece bu hassas ekosistemleri kurtaramayacak. Proje, bilim ve politikayı bir araya getirerek, Dünya'nın son vahşi sınırını korumak için gereken bilgi tabanını inşa etme yolunda atılmış kritik bir adım.
Kaynak: Plymouth Deniz Laboratuvarı, Plymouth Üniversitesi, Bezos Dünya Fonu Basın Açıklaması
