Amazon, Microsoft ve Google gibi büyük teknoloji şirketlerinin dünyanın en kurak bölgelerinde yüksek su tüketimine sahip veri merkezleri kurduğu ve daha fazlasını inşa etmeyi planladığı ortaya çıktı. SourceMaterial ve The Guardian tarafından yapılan ortak araştırma, bu uygulamaların mevcut su kıtlığı sorunlarını daha da derinleştirebileceğine dikkat çekiyor.
Yapay zeka, bulut bilişim ve dijital veri depolama ihtiyacının hızla artmasıyla birlikte, söz konusu teknoloji devlerinin yalnızca ABD’de değil, küresel ölçekte yüzlerce yeni veri merkezi kurma hazırlığında olduğu belirtildi. Bu merkezlerin, kuraklıkla mücadele eden bölgelerde insanlar, çiftçiler ve ekosistemler üzerindeki etkisinin giderek daha görünür hale geldiği ifade ediliyor.
“Su krizi kritik noktaya geliyor”
Ethical Tech Society kurucusu Lorena Jaume-Palasí, ❝Su sorunu kritik hale gelecek. Kaynak açısından dayanıklılık, bu topluluklar için çok zor olacak❞ sözleriyle durumu değerlendirdi. Özellikle ABD’nin güneybatısı, İspanya’nın iç kesimleri ve diğer kurak bölgelerde su kaynaklarının sınırlı olması, bu veri merkezlerinin yarattığı yükü daha da artırıyor.
Şirket içi itirazlar da yükseliyor
Araştırmaya göre, Amazon’un kendi içindeki sürdürülebilirlik uzmanları dahi bazı projelere itiraz etti. Şirketin iç raporlarında, mevcut planların “etik olmadığı” uyarısında bulunuldu. Amazon ve Google, su kıtlığına duyarlı geliştirmeler yaptıklarını açıklarken, Microsoft herhangi bir yorumda bulunmadı.
Tavsiye Edilen Haberler
-
SürdürülebilirlikTürkiye Sigorta tarafından “Su Raporu” yayımlandı -
-
-
Amazon’un, İspanya’nın Aragon bölgesinde üç yeni veri merkezi için yıllık 755.720 metreküp su kullanım lisansı aldığı bildirildi. Bu miktar, bölgedeki 233 hektar mısır tarlası için gerekli suyun tamamına denk geliyor. Bölgede çiftçilik yapan Chechu Sánchez, ❝Bu veri merkezleri, benim bulunduğum yer olan Kuzey Aragon’dan gelen suyu kullanıyor. Suyu tüketiyorlar – nereden alıyorlar? Elbette bizden❞ ifadelerini kullandı.
Elektrik ve su tüketimi birlikte artıyor
Villanova Üniversitesi’nden enerji verimliliği uzmanı Aaron Wemhoff, veri merkezlerinin yalnızca soğutma için değil, aynı zamanda onları çalıştıracak elektriği üretmek için de dolaylı olarak büyük miktarda su tükettiğine dikkat çekti. Amazon’un Aralık 2023’te, mevcut veri merkezlerinde su tüketimini %48 artırma izni talep ettiği ve bu talebin Noel döneminde sessizce geçirilmesinin tepkilere yol açtığı kaydedildi.
Yüksek yoğunluklu AI sistemleri suya daha fazla ihtiyaç duyuyor
Jaume-Palasí, veri merkezlerinin kurak bölgelere özellikle kurulmasının tesadüf olmadığını, çünkü bu bölgelerdeki düşük nem oranının metal korozyonu riskini azalttığını, ayrıca soğutma sistemlerinin genellikle su bazlı olması nedeniyle sıvı kullanmanın daha verimli olduğunu belirtti.
Amazon, Google ve Microsoft’un dünya çapında işlettiği 38 veri merkezi kuraklıkla karşı karşıya olan bölgelerde bulunuyor. Ayrıca 24 yeni merkez de planlama aşamasında. SourceMaterial verilerine göre, bu üç şirketin toplamda 632 veri merkezi aktif ya da geliştirme sürecinde.
Su dengeleme taahhütleri tartışma yarattı
Amazon, 2030 yılına kadar “su pozitif” olmayı taahhüt ettiğini ve kıtlık yaşayan bölgelerdeki su kullanımını diğer bölgelerdeki projelerle telafi etmeyi hedeflediğini açıkladı. Ancak bu yaklaşım, şirket içinde de eleştirildi. Amazon’un eski su sürdürülebilirliği yöneticisi Nathan Wangusi, ❝Bu konunun etik olmadığını doğru yerlerde dile getirdim❞ dedi.
Uzmanlar ise su dengelemenin, karbon dengelemesi gibi küresel değil yerel bir mesele olduğunu belirtiyor. Villanova Üniversitesi’nden Wemhoff, ❝Karbon küresel bir sorundur, su ise daha yereldir. Bir yerdeki telafi, başka bir yerdeki su kaybını geri getirmez❞ değerlendirmesinde bulundu.
ABD ve İspanya kuraklıkla boğuşuyor
ABD’nin Arizona eyaleti, kuraklığın en şiddetli yaşandığı bölgelerden biri. Mesa şehrinde, Google ve Meta’nın yeni veri merkezleri kurduğu, Microsoft’un da bu bölgede aktif iki merkezinin bulunduğu belirtildi. Haziran 2023’te eyalet yetkilileri, yeraltı suyu eksikliği nedeniyle bazı yeni konut projelerine inşaat izni vermeyi durdurmuştu.
Google’ın Mesa’daki ikinci veri merkezi, yılda 5,5 milyon metreküp su kullanma iznine sahip. Arizona State Üniversitesi’nden profesör Kathryn Sorensen, ❝Vergi geliri artışı ve nispeten az sayıdaki iş fırsatı bu kadar su tüketimine değer mi?❞ diyerek şehir yönetimlerini dikkatli olmaya çağırdı.
İspanya’da da kuraklık derinleşiyor. Aragon hükümeti, geçtiğimiz ay AB’den kuraklıkla mücadele için destek talep etti. Kampanya grubu Tu Nube Seca Mi Río (Bulutunuz Nehrimi Kurutuyor), yeni veri merkezlerine moratoryum çağrısında bulundu.
“Stargate” projesi ve Trump desteği
Eski ABD Başkanı Donald Trump, Ocak ayında “Tarihin en büyük yapay zeka altyapı projesi” olarak nitelendirdiği “Project Stargate” girişimini duyurdu. Proje, OpenAI, Oracle, SoftBank ve Birleşik Arap Emirlikleri yatırım şirketi MGX ortaklığıyla Teksas’tan başlayarak ABD genelinde yeni veri merkezlerinin inşasını hedefliyor.
Ancak bu merkezlerin ne kadar elektrik ve su tüketeceği konusunda Trump yönetimi tarafından henüz kamuoyuna net bir açıklama yapılmış değil.
Çevresel ve etik tartışmalar devam ediyor
Amazon’un, Aragon’daki çiftçilerin su verimliliğini artırmak amacıyla yapay zekâ kullanacağı yönündeki açıklaması, kampanya yürütücüleri tarafından ❝şirketin su talebinden dikkati başka yöne çekmeye çalışan bilinçli bir strateji❞ olarak değerlendirildi.
Tu Nube Seca Mi Río grubundan Aurora Gómez, ❝Ne insanlar ne de veriler su olmadan yaşayamaz. Ama insan hayatı zorunludur, veriler değil❞ sözleriyle su hakkının önceliğini vurguladı.