Trump yönetimi, iklim verisi toplayan NASA görevlerini iptal ediyor

Trump yönetimi, karbondioksit emisyonlarını ve bitki sağlığını izleyen iki önemli NASA misyonunu sonlandırmaya hazırlanıyor. Bu karar, bilim insanları, politikacılar ve çiftçiler için hayati önem taşıyan veri kaynaklarının kapanması anlamına gelebilir.

ABD Başkan Donald Trump’ın 2026 mali yılı bütçe talebinde, Yörüngedeki Karbon Gözlemevleri (Orbiting Carbon Observatories) için fon ayrılmadı. 2014’te fırlatılan bir uydu ve 2019’da Uluslararası Uzay İstasyonu’na bağlanan bir cihazdan oluşan bu misyonlar, karbondioksitin dünya genelinde nereye yayıldığını ve emildiğini, ayrıca bitkilerin ne kadar iyi büyüdüğünü yüksek hassasiyetle ölçebiliyordu.

Geliştirilmesine öncülük eden emekli NASA bilim insanı David Crisp, bu görevlerin bir “ulusal varlık” olduğunu ve korunması gerektiğini belirtti. Bu misyonlar sayesinde bilim insanları, örneğin Amazon yağmur ormanlarının artık emdiğinden daha fazla karbondioksit saldığını ve permafrostun eridiği kuzey ormanlarının ise beklenenden daha fazla karbondioksit emdiğini keşfetmişti.

Ayrıca, bitkilerdeki fotosentez “parıltısını” tespit ederek kuraklığın izlenmesine ve gıda kıtlıklarının tahmin edilmesine yardımcı oluyorlardı. Crisp, “Hızla değişen bu gezegen hakkında çok şey öğreniyoruz,” diyerek misyonların önemini vurguladı.

Bilim camiasından tepkiler

NASA, misyonların “başkanın gündemi ve bütçe öncelikleriyle uyumlu hale getirmek için” sonlandırıldığını belirtse de, bu karar bilim dünyasında büyük tepkiye yol açtı.

Michigan Üniversitesi’nden iklim bilimci Jonathan Overpeck, kararın “son derece dar görüşlü” olduğunu söyledi. Pennsylvania Üniversitesi’nden iklim bilimcisi Michael Mann ise, bu durumu “İklim değişikliğini ölçmeyi bırakırsak, bunun Amerikan bilincinden silineceği prensibi var gibi görünüyor,” sözleriyle eleştirdi.

Kongre Demokratları, Kongre tarafından tahsis edilen görevlerin fonlarının kesilmesinin veya el konulmasının yasa dışı olacağı konusunda NASA’nın geçici yöneticisini daha önce uyarmıştı.

Alternatif çözüm arayışları ve riskler

Bilim insanları, misyonların devam etmesi için Kongre’nin fon sağlamaya devam etmesini umuyor. Aynı zamanda, uzay istasyonuna bağlı cihazın Japonya ve Avrupa gibi dış ortaklar tarafından finanse edilip işletilmesi için bir koalisyon kurma çabaları da sürüyor.

Ancak serbest uçuş yapan uydunun düşürülme riski altında olması, bu durumun aciliyetini artırıyor. Crisp, bu tür hayati bilimsel görevlerin özel sektöre veya bağışçılara bırakılmasının “gerçekten çok kötü bir fikir” olduğunu ve “mantıklı olmadığını” dile getirdi.