Son dönemde yaşanan bir dizi şiddetli türbülans olayı, uçuş güvenliği konusunu yeniden gündeme getirdi.
Salt Lake City’den Amsterdam’a giden bir Delta uçağında yaşanan şiddetli sarsıntı, yolcuların tavana fırlamasına ve 25 kişinin hastaneye kaldırılmasına neden oldu. Bu olay, geçtiğimiz yıl Londra-Singapur uçuşunda yaşanan ve bir kişinin ölümüyle sonuçlanan türbülans olayından sonra gelen son trajik vakaydı.
Neden türbülans oluyor ve neden artıyor?
Türbülans, atmosferdeki bozulmalardan kaynaklanan, pilotlar için en öngörülemeyen hava olaylarından biridir.
Hava akışı, nehirdeki kayalar gibi davranan dağlar ve fırtınalar nedeniyle bozulur. Yılda on binlerce kez meydana gelen orta ila şiddetli türbülans, ciddi durumlarda uçaklarda yapısal hasara, kontrol kaybına ve yaralanmalara yol açabilir.
Tavsiye Edilen Haberler
Sadece ABD’de 2009-2024 yılları arasında türbülans nedeniyle 200’den fazla ciddi yaralanma vakası kaydedildi.
Ancak iyi haber şu ki, uçaklar şiddetli türbülansa dayanacak şekilde tasarlanmıştır ve emniyet kemeri takmak ciddi yaralanmaları neredeyse her zaman önler. Kötü haber ise, gezegenimiz ısındıkça türbülansın, özellikle en yoğun uçuş rotalarında, giderek artmasıdır.
Dünyanın en türbülanslı uçuş rotaları
Türbülans tahmin sitesi Turbli’nin 10.000’den fazla uçuş rotasını analiz eden verilerine göre, gezegenin en sarsıntılı rotaları şunlardır:
- Arjantin (Mendoza) – Şili (Santiago): Bu 192 kilometrelik rota, And Dağları’nın etkisinden dolayı dünyanın en çalkantılı rotasıdır.
- And Dağları ve Himalayalar: Dünyanın en türbülanslı 10 rotasının büyük çoğunluğu, bu gibi büyük dağ sıralarının neden olduğu hava akışı bozulmalarından kaynaklanır.
- Rocky Dağları: ABD’de Denver ve Salt Lake City’ye giden uçuşlar, Rocky Dağları üzerinden geçtikleri için en engebeli rotalardan bazılarıdır.
- Alpler: Avrupa’da, Fransa, İtalya ve İsviçre arasındaki uçuş rotalarının çoğu, Alpler üzerinden geçerken türbülans yaşar.
- Japonya (Natori-Tokoname): Bu rota, “temiz hava türbülansı” nedeniyle Asya’nın en çalkantılı rotalarından biridir. Güçlü jet akımlarının bulunduğu bu bölgede, rüzgar hızı ve yönü hızla değişir.
- Kuzey Atlantik Koridoru: Kuzey Amerika ile Avrupa arasındaki bu rota, jet akımlarının en güçlü olduğu yerlerden biridir.
İklim değişikliğinin türbülansa etkisi
Son araştırmalar, iklim değişikliğinin türbülansı artırdığını gösteriyor. İklim değişikliği, üst atmosferdeki sıcaklık farklarını artırarak rüzgar hızlarının daha değişken olmasına ve uçakların uçtuğu yüksekliklerde daha fazla temiz hava türbülansına neden oluyor.
2023 yılında yapılan bir araştırmaya göre, Kuzey Atlantik üzerindeki şiddetli temiz hava türbülansı, 1979 yılına kıyasla 2020’de %55 daha sık görüldü. Bir diğer araştırma ise, yaralanmaya neden olabilecek kadar güçlü türbülansların yüzyılın sonuna kadar iki hatta üç katına çıkabileceğini öngörüyor.
Gök gürültülü fırtınalar ve yükselen kümülüs bulutları da, özellikle ekvator yakınlarında türbülansın önemli bir kaynağıdır. Bilim insanları, daha sıcak bir atmosferin daha fazla nem tutması ve bunun da daha yoğun fırtınalara yol açması nedeniyle iklim değişikliğinin bu tür türbülansları artırıp artırmadığını araştırıyor.
Uzmanlar, uçmanın hâlâ en güvenli ulaşım şekli olduğunu ve emniyet kemerinin yaralanmayı önlemenin en kesin yolu olduğunu vurguluyor.
Fotoğraf: freepik / AI
