Karayipler’de son yılların en güçlü fırtınalarından biri olarak kaydedilen Kasırga Melissa, komşu Jamaika’da büyük bir yıkıma neden olduktan sadece saatler sonra, Çarşamba sabahı erken saatlerde Küba kıyılarına ulaştı. ABD Ulusal Kasırga Merkezi (NHC), Melissa’nın saatte 195 kilometre sürekli rüzgarlarla Küba’nın doğu kıyılarına çarptığını bildirdi. Jamaika’yı vurduğunda rüzgar hızı saatte 300 km aşarak, Saffir-Simpson ölçeğindeki en yüksek seviye olan Kategori 5’in eşiği üzerine çıkmıştı.
Bu gelişme neden önemli? Fırtına, Küba’nın doğusunda yaklaşık 735.000 kişinin evlerinden tahliye edilmesine yol açarken, Devlet Başkanı Miguel Diaz-Canel, “önemli hasar” uyarısı yaparak halkı tahliye emirlerine uymaya çağırdı. Jamaika Başbakanı Andrew Holness, hasarın boyutunun çok büyük olduğunu ve can kaybı beklediklerini açıkladı.
Bu dünya için ne ifade ediyor? Bilim insanları, sera gazı emisyonlarının neden olduğu okyanus sularının ısınmasının kasırgaların daha hızlı ve daha sık şiddetlenmesine yol açtığını belirtiyor. Bu durum, Karayip liderlerinin “aşırı kirletici zengin ülkeleri” bu tropikal ada ülkelerine tazminat, yardım veya borç affı sağlamaya çağırmasıyla, iklim adaleti ve sorumluluk sorununu tekrar küresel gündemin merkezine taşıyor.
Yıkımın boyutları: Jamaika ve Küba arasında hayat mücadelesi
Kasırga Melissa’nın ilerleyişi Karayipler’de geniş çaplı hasara ve altyapı çöküşüne neden oldu.
Tavsiye Edilen Haberler
-
-
-
-
Köşe YazarlarıNeden karbon depolama iklim krizini çözemez?
Jamaika’da En Yüksek Seviye Alarm
Melissa, Jamaika’nın güneybatısındaki New Hope kasabası yakınlarında karaya vurduğunda Kategori 3 seviyesine dönüşmüştü, ancak rüzgar hızı Kategori 5 eşiğine yakındı.
- Altyapı Hasarı: St. Elizabeth bölgesinde 500.000’den fazla kişi elektriksiz kaldı ve bölge tamamen “su altında” kaldı. Hastanelerde, konutlarda, ticari mülklerde ve yol altyapısında ciddi hasar meydana geldi.
- Can Kaybı Beklentisi: Başbakan Andrew Holness, henüz resmi ölüm haberi almadıklarını ancak fırtınanın şiddeti göz önüne alındığında “bir miktar can kaybı olmasını beklediklerini” söyledi. Yerel basın, fırtına hazırlıkları sırasında en az üç kişinin hayatını kaybettiğini bildirmişti.
- Tarihi Şiddet: AccuWeather meteorologları, Melissa’yı Karayipler’de gözlemlenen en şiddetli üçüncü kasırga olarak kaydetti.
Küba’da zorunlu tahliye ve kıtlık endişesi
Küba hükümeti fırtınanın en güçlü kısmı olan merkezini, adanın ikinci büyük şehri olan Santiago de Cuba’nın 40 kilometre batısındaki Guama bölgesine çarpmasıyla karşıladı.
- Büyük Tahliye: Risk altındaki bölgelerden yaklaşık 735.000 kişinin tahliyesi emredildi ve doğu Küba’da neredeyse tüm elektrikler kesildi.
- Hayati Riskler: Fırtına, heyelan ve sellere karşı savunmasız olan dağlık bölgeleri vurdu. Yetkililer, Santiago’dan Guantanamo’ya kadar olan ova bölgelerinde yaygın su baskınları yaşandığını bildirdi.
- Kıtlık Zamanlaması: Komünist yönetimin kıtlık, elektrik ve ilaç sıkıntısı ile mücadele ettiği bir dönemde gelen fırtına, zaten zor durumdaki Küba halkının hayatını daha da zorlaştıracak. Devlet Başkanı Diaz-Canel, kurtarma çalışmalarına başlamak için 2.500 elektrik hattı işçisini harekete geçirdi.
Jamaika’da 1,5 milyon tehlike altında
Melissa Kasırgası 28 Ekim akşamı Jamaika’ya ulaştı. Bu, Karayip ülkesinin bilinen tarihi boyunca karşı karşıya kaldığı en güçlü kasırga.
Uluslararası Kızılhaç Federasyonu, ülkedeki 1,5 milyona yakın insanın kasırgadan doğrudan etkilenmesinin beklendiğini açıkladı.
Ülkede kırmızı alarm verilirken ABD’li meteorologlar, “yıkıcı ve hayati tehlike oluşturacak” koşullar konusunda uyarıda bulunuyor.
Birleşmiş Milletler’e bağlı Dünya Meteoroloji Örgütü’nden Anne-Claire Fontan, “Jamaika için kesinlikle yüzyılın fırtınası olacak” dedi.
Dünya genelinde bugüne kadar Melissa’dan daha güçlü yalnızca iki kasırga kayıtlara geçmişti: 2015’te Meksika’yı vuran Patricia ve 1979’daki Tip Tayfunu.
Karayip adasında kasırganın tüm etkisi görülmeden üç kişi “bağlantılı nedenlerle” yaşamını yitirdi.
Haiti ve Dominik Cumhuriyeti’nde de dört kişi hayatını kaybetti.
Melissa saatte 282 km hızla esen rüzgârlarla en yüksek seviye olarak nitelendirilen beşinci kategoride yer alıyor.
Şiddeti de artmaya devam ediyor.
Uzmanlar, kasırganın yavaş ilerlemesinin bazı bölgelerde uzun süreli sağanak yağışlara yol açabileceği, bunun da ölümcül sel ve toprak kayması riskini artırdığı uyarısında bulunuyor.
2005’te ABD’nin New Orleans eyaletini vuran ve Melissa’yla neredeyse aynı güçte olan Katrina Kasırgası 1.392 kişinin ölümüne ve 125 milyar dolarlık hasara yol açmıştı.
‘Eşi benzeri görülmemiş bir fırtına’
Jamaika Başbakanı Andrew Holness, kasırganın karaya ulaşmasına az süre kala alçak bölgelerde zorunlu tahliye emri verdi.
Ülke genelinde sığınaklar aktif hale getirildi ve tüm devlet okulları uzaktan eğitime geçti.
Turistler ise otellerin konferans odalarına kurulan geçici yataklara yerleştirildi.
Jamaika Enformasyon Bakanı Dana Morris Dixon, BBC’ye yaptığı açıklamada, hükümetin “daha önce hiç görülmemiş türde bir fırtınaya” hazırlık için elinden gelen her şeyi yaptığını söyledi.
Ülkenin bazı bölgelerinde yağış miktarının 100 cm’ye kadar ulaşabileceğini belirten Dixon, “Yağış açısından Jamaika’da daha önce hiç böyle rakamlar görülmedi” dedi.
Ekim ayının hali hazırda yağışlı bir dönem olduğunu hatırlatan Bakan Dixon şunları söyledi:
“Toprak şu anda zaten çok doygun. Bu kadar fazla yağış alırsak, çok geniş çaplı sel baskınları ve dağlık alanlarda heyelanlar yaşanacak.”
ABD’deki Ulusal Kasırga Merkezi’nden (NHC) alınan veriler, Melissa’nın bu yıl şu ana dek dünyada görülen en güçlü fırtına olduğunu gösteriyor.
CBS televizyonu, şu andaki hızıyla Melissa’nın kayıtların tutulmaya başlandığı 1851’den bu yana Jamaika’yı vuracak en kuvvetli kasırga olacağını bildiriyor.
Kasırga Jamaika’yı vurduğunda, saatte 209 km/s hızla esen yıkıcı rüzgârların elektrik kesintilerine ve bazı bölgelerin tamamen izole olmasına yol açması bekleniyor.
Küba ve Bahamalar’ın bir bölümünde de aşırı yağmur ve çok sayıda toprak kayması öngörülüyor.
‘Jamaika’da yaşayan hiç kimse böyle bir şeyi deneyimlemedi’
Meteorolog ve kasırga gözlemcisi Cappucci, “Jamaika’da hiç kimse, şu anda yaşanacak olan şeye benzer bir deneyim yaşamadı” dedi.
Beşinci kategorideki kasırgaların nadiren karaya ulaştığını da hatırlatan Cappucci, “Bu kadar güçlü bir kasırganın yeryüzünde bir yere doğrudan çarpması son derece nadir” dedi.
Neden Melissa bu kadar tehlikeli ve etkili bir kasırga?
Melissa, son derece güçlü, geniş alanı etkileyen ve yavaş hareket eden bir kasırga. Bunun birkaç nedeni var:
Sıcak deniz suları: Kasırgalar enerji kaynağını sıcak deniz yüzeyinden alır. Batı Karayipler’deki su sıcaklığı şu anda yaklaşık 30°C, yani mevsim ortalamasının 2-3 derece üzerinde. Bu da fırtına sistemine fazladan enerji sağlıyor.
Rüzgâr kesmesi eksikliği: Kasırganın çevresindeki atmosferik rüzgârlar yükseklikle birlikte çok değişmiyor. Bu da kasırganın dağılmak yerine büyümesine olanak tanıyor. Normalde rüzgâr kesmesi fazla olduğunda fırtınalar zayıflar, ancak bu durumda Melissa günlerdir güç kazanmaya devam ediyor.
Yavaş ilerleme: Kasırgayı yönlendiren “yönlendirici rüzgârlar” oldukça zayıf. Bu da fırtınanın yalnızca saatte 4 mil (6,4 km/s) hızla ilerlemesi anlamına geliyor. Yani aynı bölge üzerinde uzun süre kalarak aşırı yağış ve yıkıcı rüzgâr etkisini artırıyor.
İklim Değişikliği ve tazminat çağrısı
Kasırgaların daha hızlı ve daha sık şiddetlenmesi bilim insanları tarafından doğrudan insan kaynaklı sera gazı emisyonları ve bunun neden olduğu okyanus sularının ısınmasıyla ilişkilendirilmektedir.
Tropikal ada ülkeleri, iklim krizinden en az sorumlu olmalarına rağmen en yıkıcı sonuçlarını yaşamak zorunda kalmaktadır. Bu nedenle Karayip liderleri, iklim krizinin tarihi sorumluluğunu taşıyan zengin ve aşırı kirletici ülkeleri, bu adalara yardım, borç affı veya “kayıp ve hasar” fonları şeklinde tazminat sağlamaya çağırmaktadır. Melissa’nın yarattığı yıkım, bu çağrıların aciliyetini artırmaktadır.
Kaynak: BBCTürkçe
