300 yılda bir görülen yağış Tayland’ı vurdu: Güneydoğu Asya’da can pazarı ve insani kriz

Güneydoğu Asya, iklim değişikliğinin tetiklediği düşünülen aşırı hava olaylarının yıkıcı sonuçlarıyla boğuşuyor. Tayland’da son 300 yılın en yoğun yağışının kaydedildiği sellerde en az 18 kişi hayatını kaybetti. Yetkililer, yardım çalışmalarına destek olmak için bölgeye askeri gemiler, helikopterler ve yüzen hastane görevi görecek uçak gemileri konuşlandırmaya hazırlanıyor. Komşu ülkeler Vietnam ve Malezya da benzer şekilde rekor sellerle sarsıldı; Vietnam’da ölü sayısı 91’e yükselirken, Malezya’da 19 binden fazla kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı.

Tayland’ın Hat Yai şehri, tek bir günde 335 mm yağış alarak felaketin merkez üssü oldu. Bu rekor yağış ne anlama geliyor? 2 milyondan fazla Taylandlı selden etkilenirken, yardım ekipleri neden yalnızca 13 bin kişiye ulaşabildi? Güneydoğu Asya’yı kasıp kavuran bu seller, bölgenin altyapısı ve iklim değişikliğine karşı direnci hakkında ne söylüyor?

Hat Yai’de tarihi sel: 300 yıllık rekor

Tayland’ın güneyindeki on il, geçen hafta boyunca aralıksız yağan sağanak yağışların etkisiyle rekor seviyede sellerle karşılaştı. Özellikle Malezya sınırındaki önemli bir iş merkezi olan Hat Yai şehrinde, tek bir günde düşen 335 mm yağış, son 300 yılın en yoğun yağışı olarak kaydedildi.

Fotoğraflar ve sosyal medya görüntüleri, şehirdeki araçların ve evlerin tamamen sular altında kaldığını, çaresiz sakinlerin canlarını kurtarmak için evlerinin çatılarında kurtarılmayı beklediğini gösteriyor. Selin yol açtığı kaos, Hat Yai’nin de bulunduğu Songkhla ilinin Salı günü kabine tarafından afet bölgesi ilan edilmesine ve acil yardım fonlarının ayrılmasına neden oldu. Bölge valisi, tahliye için tekneler, yüksek yerden yükseklikli kamyonlar ve jet skilerin konuşlandırıldığını açıkladı.

İnsani kriz büyüyor: İletişimsizlik ve yetersiz barınak

Tayland’da selden toplamda 2 milyondan fazla kişi etkilenirken, sadece 13 bin kişinin barınaklara taşınabilmiş olması, krizin boyutunun ne kadar büyük olduğunu gözler önüne seriyor. Reuters haber ajansına göre, selden etkilenen büyük çoğunluk, iletişimden yoksun ve acil yardım alamıyor.

Gönüllü kurtarma grupları da yoğun taleplere yetişmekte zorlanıyor. Matchima Kurtarma Merkezi, son üç günde binlerce tahliye talebi aldığını bildirdi. İnsanlar, Facebook üzerinden acil yardım çağrıları yayınlayarak, suların çocukların, yaşlıların, hastaların ve engellilerin bulunduğu ikinci katlara kadar ulaştığını bildiriyor. Günlerdir yiyecek ve su bulamayan ailelerin yardım çığlıkları, insani durumun aciliyetini artırıyor. Sosyal medyada viral olan görüntülerde, küçük çocukların yükselen kahverengi sulara rağmen elektrik hatlarına asılı kalarak güvenliğe ulaşmaya çalıştığı anlar, felaketin vahşetini gözler önüne seriyor.

Ordu devrede: Yüzen hastane ve sahra mutfakları

Krizle mücadele etmekle görevlendirilen Tayland ordusu, büyük bir lojistik operasyon başlattı. Ordu, bölgeye yardım malzemeleriyle dolu bir uçak gemisi ve 14 bottan oluşan bir filo göndermeye hazırlanıyor. En kritik desteklerden biri, uçak gemisinde bulunan sağlık ekiplerinin gemiyi ihtiyaç halinde “yüzen hastaneye” dönüştürecek olmasıdır. Ayrıca, günde 3 bin öğün yemek dağıtabilecek sahra mutfakları da bölgeye gönderilmek üzere hazırlandı. Bu çapta bir askeri konuşlandırma, afet durumunun ciddiyetini ve yaygınlığını gösteriyor.

Bölgesel etki: Vietnam ve Malezya’da büyük kayıplar

Durmak bilmeyen yağmurlar ve seller yalnızca Tayland’ı değil, tüm Güneydoğu Asya’yı etkisi altına aldı. Komşu ülkelerde de durum kritik:

• Vietnam: Ülke genelinde bir haftada selden hayatını kaybedenlerin sayısı 91’e yükseldi.
• Malezya: Özellikle kuzey sınır bölgelerinde 19.000’den fazla kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı ve 126 tahliye merkezi kuruldu. Kurtarma ekipleri, suların erişimi engellediği bölgelerdeki sakinleri tahliye etmek için diz boyu sel sularının içinden geçerek zorlu bir mücadele veriyor.

Türkiye uyarı: Aşırı yağışlar ve altyapı sorunu

Tayland ve Güneydoğu Asya’da yaşanan 300 yıllık rekor yağış, küresel iklim değişikliğinin neden olduğu aşırı hava olaylarının artık “uzak bir tehdit” olmaktan çıktığını gösteriyor. Türkiye, coğrafi konumu gereği Güneydoğu Asya’daki kadar tropikal yağışlar almasa da, Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde benzer şekilde ani ve şiddetli yağışlar (sel felaketleri) yaşamaktadır.

Bu olay, Türkiye’nin de dahil olduğu tüm ülkeler için şu iki temel dersi ortaya koymaktadır:

1. Altyapı Direnci: Kentsel altyapıların (Hat Yai örneğinde olduğu gibi), geçmiş verilere değil, gelecekteki öngörülen ekstrem hava olaylarına göre yeniden tasarlanması gerektiği anlaşılmaktadır.
2. Erken Uyarı ve Lojistik: 2 milyon kişinin etkilendiği bir felakette 13 bin kişiye ulaşılması, afet sonrası hızlı ve etkin lojistik planlarının (yüzen hastane, sahra mutfakları gibi) ve özellikle iletişim altyapısının sürdürülebilirliğinin ne kadar kritik olduğunu gösteriyor.

İklim krizi, acil insani krizdir

Güneydoğu Asya’yı kasıp kavuran bu seller, iklim krizinin bir bilim kurgu senaryosu değil, anlık ve acil bir insani kriz olduğunun kanıtıdır. 300 yılda bir görülen bir olayın gerçekleşmesi, bölgenin karşı karşıya olduğu riski somutlaştırıyor. Tayland ordusunun uçak gemilerini seferber etmesi, krizin ne kadar büyük bir ulusal güvenlik sorunu haline geldiğini gösteriyor. Selden etkilenen milyonlara yardımın ulaştırılamaması ve sosyal medyadaki çaresiz yardım çağrıları, küresel toplumun, aşırı hava olaylarının vurduğu bölgelerde insani yardım lojistiğini ve halk sağlığı tedbirlerini hızla güçlendirmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.

Kaynak: Reuters, Tayland Meteoroloji Departmanı, Vietnam ve Malezya Resmi Kaynakları