Nepal, Everest Dağı’ndaki atık depozito sistemini iptal ediyor

Nepal, Everest Dağı’ndaki çöp sorununu çözmek amacıyla yıllardır uygulanan ve dağcıları atıklarını aşağı indirmeye teşvik eden depozito sistemini iptal etme kararı aldı. Nepalli yetkililer, uygulamanın somut sonuç vermediğini açıkladı.

Yetkililer, sistemin hem çevresel hedefleri karşılamadığını hem de ciddi bir idari yük oluşturduğunu belirtiyor.

4 bin dolarlık depozito çözüm olmadı

Uygulama kapsamında Everest’e tırmanan dağcılar, 4.000 dolar depozito ödüyor ve bu parayı ancak en az 8 kilogram atığı dağdan aşağı indirmeleri halinde geri alabiliyordu. Amaç, dünyanın en yüksek zirvesinde biriktiği tahmin edilen yaklaşık 50 ton atığın azaltılmasıydı.

Ancak 11 yılın ardından, çöplerin hâlâ birikmeye devam ettiği ve sistemin hedeflenen etkiyi yaratmadığı gerekçesiyle uygulama rafa kaldırıldı.

“Çöp sorunu ortadan kalkmadı”

Turizm Departmanı Müdürü Himal Gautam, BBC’ye yaptığı açıklamada, Everest’teki atık sorununun devam ettiğini ve depozito sisteminin zamanla “idari bir yük haline geldiğini” söyledi.

Yetkililer, depozito ücretlerinin büyük bölümünün yıllar içinde dağcılara iade edildiğini, bunun da çoğu tırmanıcının teknik olarak atık getirdiğini gösterdiğini belirtti.

Asıl sorun yüksek kamplarda

Yetkililere göre sistemin başarısız olmasının temel nedeni, dağcıların getirdiği atıkların çoğunun daha alçak irtifadaki kamplardan gelmesi. Oysa ciddi çöp birikimi, yüksek irtifa kamplarında yaşanıyor.

Everest’te bir kontrol noktasını işleten Sagarmatha Kirlilik Kontrol Komitesi Başkanı Tshering Sherpa, “Yüksek kamplardan genellikle sadece boş oksijen tüpleri indiriliyor. Çadırlar, teneke kutular ve ambalajlı gıdalar çoğunlukla orada bırakılıyor” dedi.

Bir dağcı 12 kiloya kadar atık üretiyor

Sherpa’ya göre bir dağcı, Everest’te geçirdiği altı haftalık iklimlendirme ve tırmanış sürecinde ortalama 12 kilogram atık üretiyor. Denetimin yetersizliği ise sorunu daha da derinleştiriyor.

“Khumbu Buz Şelalesi üzerindeki tek kontrol noktası dışında, dağcıların ne yaptığına dair bir gözetim yok,” diyen Sherpa, mevcut kuralın uygulamada etkisiz kaldığını vurguladı.

Yeni sistem: İade edilmeyen temizlik ücreti

Nepal hükümeti, depozito yerine iade edilmeyen bir temizlik ücreti getirmeyi planlıyor. Bu ücretin, İkinci Kamp’ta yeni bir kontrol noktası kurulması ve yüksek irtifalara düzenli olarak çıkacak dağ korucularının görevlendirilmesi için kullanılacağı belirtildi.

Yetkililer, ücretin büyük olasılıkla yine tırmanıcı başına 4.000 dolar olacağını ve düzenlemenin parlamentodan geçmesinin ardından yürürlüğe gireceğini açıkladı.

Sherpa topluluğu değişikliği destekliyor

Pasang Lhamu kırsal belediyesinin başkanı Mingma Sherpa, yeni düzenlemenin Sherpa topluluğunun uzun süredir savunduğu bir adım olduğunu söyledi.

Sherpa, “Depozito sisteminin etkinliğini yıllardır sorguluyorduk. Çöpünü indirmeyen birinin cezalandırıldığına dair bir mekanizma yoktu. Şimdi bu ücret, temizlik ve denetim için gerçek bir fon oluşturacak” dedi.

Beş yıllık temizlik planının parçası olacak

Yeni uygulama, yakın zamanda hayata geçirilen beş yıllık dağ temizleme eylem planının bir parçası olacak. Turizm Bakanlığı Sözcüsü Jaynarayan Acarya, planın Everest başta olmak üzere Nepal dağlarındaki atık sorununa acil çözüm üretmeyi hedeflediğini söyledi.

Everest’te atık sorunu büyüyor

Everest’teki toplam atık miktarını kesin olarak ölçen bir çalışma bulunmamakla birlikte, dağın yüksek kesimlerinde çürümeyen insan dışkısı da dahil olmak üzere tonlarca atık olduğu tahmin ediliyor.

Her yıl ortalama 400 dağcının, çok sayıda rehber ve destek personeliyle birlikte Everest’e tırmanması, dağcılığın sürdürülebilirliği konusunda endişeleri giderek artırıyor.