Geçtiğimiz ay İber Yarımadası’nda milyonlarca kişinin elektriksiz kalmasına neden olan büyük çaplı kesinti, Avrupa’nın enerji politikalarında derin etkiler yarattı. Yaşanan kriz, yenilenebilir enerjinin güvenilirliği konusunda tartışmaları yeniden gündeme getirirken, nükleer enerjiye olan ilginin de hızla artmasına yol açtı.
Avrupa’da onlarca yılın en büyük elektrik kesintilerinden biri olarak kayıtlara geçen olay, yenilenebilir kaynakların kesintisiz ve güvenilir enerji sağlamada yeterli olup olmadığını sorgulattı. Olayın ardından dünya genelinde birçok ülke, nükleer enerjiye dönüşü ciddi şekilde gündemine aldı.
Nükleer enerjiye küresel dönüş
Çevresel endişelere rağmen, dünya genelinde siyasi liderler artan düşük karbonlu enerji talebine karşılık verebilmek için nükleer projelere milyarlarca dolarlık yatırımları değerlendirmeye başladı. Özellikle yapay zekâ destekli veri merkezlerinin enerji talebindeki hızlı artış, bu ilgiyi daha da tetikliyor.
İspanya’da yaşanan kesinti, hükümetin 2035 yılına kadar kalan yedi nükleer reaktörü kapatma planlarına dair tartışmaları yeniden alevlendirdi. Elektrik kesintisi sırasında şebekenin %70’inin yenilenebilir kaynaklara bağlı olması, şebeke frekansının yönetimini zorlaştırmış olabilir.
Tavsiye Edilen Haberler
-
SürdürülebilirlikTürkiye Sigorta tarafından “Su Raporu” yayımlandı -
-
-
Başbakan Pedro Sánchez, parlamentoda yaptığı açıklamada bu iddiaları kesin bir dille yalanladı: ❝Yenilenebilir enerji fazlalığından kaynaklanan bir sorun yoktu. Bu olayı nükleer enerji eksikliğine bağlayanlar ya yalan söylüyor ya da cehaletlerini ortaya koyuyor❞ dedi.
Ancak kesinti öncesinde bile hükümetin nükleer karşıtı tutumu eleştirilmekteydi. İspanyol enerji şirketi Iberdrola’nın Başkanı Ignacio Galán, Almanya’nın Fukuşima sonrası aldığı nükleer kararların ardından elektrik fiyatlarında yaşanan artışı örnek göstererek Madrid’in benzer bir yola girmesi durumunda sistemin daha az güvenilir olabileceği uyarısında bulundu.
Avrupa’da nükleer politikalarda yumuşama
Dünya Nükleer Birliği Genel Direktörü Sama Bilbao y León, Madrid’de düzenlenen bir konferansta ❝İspanya’nın nükleer enerji olmadan ekonomik bir geleceği olamayacağını❞ belirtti.
Almanya’da ise Şansölye Friedrich Merz, enerji krizi nedeniyle önceki hükümetin kapattığı üç nükleer santralin yeniden açılmasının değerlendirileceğini açıkladı. Merz, büyük ölçekli geleneksel reaktörlerden ziyade küçük modüler reaktörler (SMR) ve nükleer füzyon gibi teknolojilere yatırım sözü verdi.
İsviçre de 2018’den beri uygulanan nükleer yasağı kaldırarak SMR projelerine yeşil ışık yaktı.
Asya ve Amerika’da da dönüş başladı
Tayvan’da artan elektrik talebi ve enerji güvenliği kaygıları nedeniyle yaz sonunda kapatılan bir reaktörün yeniden devreye alınıp alınmaması için referandum yapılması bekleniyor.
ABD’de ise nükleer enerjiye dönüş hız kazandı. Microsoft, kapatılan Three Mile Island santrali için yapay zekâ veri merkezlerine enerji sağlamak üzere 20 yıllık bir anlaşma imzaladı. Amazon, Meta ve Apple gibi teknoloji devlerinin de benzer yatırımlara yöneldiği bildiriliyor.
Eski ABD Başkanı Donald Trump, 2030’a kadar 10 yeni nükleer reaktör kurulmasını ve 2050’ye kadar nükleer kapasitenin dört katına çıkarılmasını öngören bir dizi kararname yayımladı.
Goldman Sachs ise yaptığı değerlendirmede, ❝Düşük karbonlu 7/24 enerji arayan büyük teknoloji şirketleri, yeni nükleer kapasite için anlaşmalar imzalıyor❞ ifadesini kullandı.
Yeni teknolojiler geleceği şekillendiriyor
Elektrik talebindeki küresel artış nükleer ilgiyi artırsa da, sektörde asıl umut yeni teknolojilerdeki gelişmelere bağlanıyor. Geleneksel büyük reaktörlerin yüksek maliyet ve gecikme sorunlarının aksine, SMR’ler daha hızlı ve uygun maliyetli çözümler sunmayı vaat ediyor. Ancak ticari olarak henüz tam anlamıyla kanıtlanmış değiller.
Google, geçen yıl ABD’de Kairos Power tarafından geliştirilen SMR teknolojisini satın alan ilk teknoloji firması oldu. Kanada ise Batı’daki ilk mini reaktörün inşasını onayladı; projenin 2029’da tamamlanması bekleniyor.
İngiltere’de muhalefet lideri Keir Starmer, SMR’lerin AI veri merkezlerine enerji sağlamak için ülke genelinde yaygınlaştırılabileceğini söyledi ve 2032 itibarıyla ilk küçük reaktörlerin devreye girebileceğini belirtti.
Ancak tüm bu gelişmelere rağmen çevreci örgütler endişeli. Greenpeace UK Bilim Direktörü Dr. Doug Parr, ❝Bu teknolojilerin hiçbiri henüz ticari değil. Nükleer endüstri tarihsel olarak maliyet aşımı ve gecikmelerle biliniyor. Ayrıca nükleer atık sorununa değinilmiyor❞ diyerek uyarıda bulundu.
Fotoğraf: Xuancong Meng