Yapılan yeni bir araştırma, küresel iklim sisteminin en önemli parçalarından biri olan Atlantik meridyenal akıntısının (AMOC) çöküşünün artık düşük olasılıklı bir olay olarak değerlendirilemeyeceğini ortaya koyuyor.
Çarşamba günü yayımlanan bu çalışma, fosil yakıt emisyonlarında acil ve ciddi kesintiler yapılmasının ne kadar hayati olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.
AMOC: Gezegendeki hayati akıntı
AMOC, güneşin ısıttığı sıcak tropikal suları Kuzey Atlantik’e ve Avrupa’ya taşıyan dev bir okyanus akıntı sistemidir. Bu akıntı, Kuzey’e ulaştığında soğuyarak yoğunlaşır ve okyanusun derinliklerine batarak bir dönüş akıntısı oluşturur. Bilim insanları, iklim krizinin etkisiyle AMOC’un zaten 1.600 yılın en zayıf seviyesine ulaştığını belirtiyor.
Çöküşün kaçınılmaz olduğu kritik nokta yaklaşıyor
Şimdiye kadar iklim modelleri, AMOC’un 2100’den önce çökmesinin olası olmadığını gösteriyordu. Ancak yeni analiz, modelleri 2300 ve 2500 gibi daha uzun vadeler için çalıştırdığında, durumun çok daha endişe verici olduğu ortaya çıktı.
Tavsiye Edilen Haberler
-
-
-
-
Köşe YazarlarıNeden karbon depolama iklim krizini çözemez?
- Yüksek emisyon senaryolarında, modellerin %70’i AMOC’un çökeceğini öngörüyor.
- Orta düzeyde emisyon senaryolarında bile, modellerin %37’si çöküşe işaret ediyor.
- Hatta düşük emisyonlu bir senaryoda bile çöküş olasılığı %25 olarak hesaplandı.
Almanya’daki Potsdam İklim Etkisi Araştırma Enstitüsü’nden Prof. Stefan Rahmstorf, bu sonuçların “oldukça şok edici” olduğunu ve çöküşün kaçınılmaz hale geleceği kritik noktanın muhtemelen önümüzdeki 10 ila 20 yıl içinde geçilebileceğini belirtiyor.
Olası sonuçlar ve domino etkisi
AMOC’un çökmesi durumunda dünya çapında yıkıcı sonuçlar ortaya çıkabilir.
- Küresel Yağış Kuşakları: Milyonlarca insanın gıda üretimini etkileyecek olan tropikal yağış kuşakları yer değiştirecek.
- Avrupa’da Aşırı Hava Koşulları: Batı Avrupa’da aşırı soğuk kışlar ve yaz kuraklıkları yaşanacak.
- Deniz Seviyesi Yükselişi: Zaten yükselen deniz seviyelerine ek olarak 50 cm daha artış meydana gelecek.
Bu durum, AMOC’un çökmesinin “ne pahasına olursa olsun” önlenmesi gerektiği yönündeki önceki uyarıları daha da güçlendiriyor.
Geri dönüşsüz bir döngü
Bilim insanları, iklim krizinin neden olduğu geri besleme döngüsünün AMOC’u tehlikeli bir duruma soktuğunu açıklıyor. Arktik’teki sıcaklıklar hızla artıyor, bu da okyanus suyunun daha yavaş soğumasına ve batmasına neden oluyor. Bu yavaşlama, yüzey sularında daha fazla tatlı su birikmesine yol açarak suyun yoğunluğunu daha da azaltıyor ve batma hızını daha da yavaşlatarak döngüyü hızlandırıyor.
Araştırmacılar, bu riskin IPCC’nin önceki raporlarında belirtilen “düşük olasılıklı” olay tanımına artık uymadığını vurguluyor. Ancak, okyanusun doğrudan gözlemlerinin eksikliği ve modellerdeki değişken sonuçlar nedeniyle çöküşün ne zaman gerçekleşeceği hâlâ belirsizliğini koruyor.
Bu bulgular, AMOC’un geleceğinin hâlâ insanların elinde olduğunu gösteriyor. Emisyonları azaltmak için hızla harekete geçmek, gezegenimizin iklim sistemini korumanın tek yolu gibi görünüyor. Sizce bu durum, iklim değişikliğiyle mücadele çabalarını hızlandırmak için yeterli bir uyarı mıdır?
Fotoğraf: Sophie Tomlinson
