Küresel enerji dönüşümüne dair en güncel veriler, kömürün dünya genelinde hızla gözden düştüğünü ortaya koyuyor. Global Energy Monitor (GEM) tarafından yayımlanan yeni rapora göre, 2015’te imzalanan Paris İklim Anlaşması’nın ardından 60’a yakın ülke, kömürle çalışan elektrik santrali planlarını önemli ölçüde azalttı veya tamamen iptal etti.
Paris Anlaşması sonrası dönüşüm başladı
Rapora göre, 2015 yılında toplam 1.179 gigawatt (GW) seviyesinde olan küresel planlı kömür santrali kapasitesi, 2024 itibarıyla 355 GW’a düştü. Bu %70’lik düşüş, fosil yakıtlardan uzaklaşma yönündeki eğilimin en çarpıcı göstergesi olarak değerlendiriliyor.
❝Kömürden vazgeçişte gözlenen bu dramatik düşüş, Paris Anlaşması’nın enerji politikaları üzerindeki etkisini açıkça gösteriyor❞ ifadeleriyle analiz edilen gelişme, çevre politikaları açısından tarihi bir dönüm noktası olarak nitelendiriliyor.
Türkiye, Japonya ve Vietnam kömürden geri adım attı
Kömür kullanımında dünya sıralamasında üst sıralarda yer alan Türkiye, Vietnam ve Japonya, 2015 yılına kıyasla kömür planlamalarında %98’den fazla kesintiye gitti. Her üç ülke de bugün, on yıl önceki planlarının yalnızca %2’sini sürdürüyor.
Tavsiye Edilen Haberler
-
SürdürülebilirlikTürkiye Sigorta tarafından “Su Raporu” yayımlandı -
-
-
Endonezya kömür projelerinde %90, Güney Afrika ise %83’lük kesinti yaparak benzer bir dönüşüm sürecine girdi. 2015’te yeni santral planlayan 68 ülkenin yalnızca dokuzu, 2024 itibarıyla planlarını genişletti.
Kömürle bağlarını koparan 35 ülke
GEM’in verilerine göre, Güney Kore ve Almanya da dahil olmak üzere 35 ülke, elektrik üretiminde kömürü tamamen plan dışına çıkardı. Bu ülkeler, küresel fosil yakıt kaynaklı karbon emisyonlarının yaklaşık %80’inden sorumlu.
Özellikle Almanya ve Güney Kore gibi büyük tüketici ülkelerin bu yöndeki kararı, enerji politikalarında büyük bir paradigma değişimini temsil ediyor. Almanya, kömürden tamamen çıkma sürecini 2030’ların sonuna kadar tamamlamayı hedefliyor.
Yeni kömür projelerinde çöküş: Yarı yarıya azalma
2024 yılı itibarıyla, yeni kömür santrali planlayan ülke sayısı 33’e geriledi. Bu, 2015’e göre %50’lik bir azalma anlamına geliyor. Ayrıca, bu projelerin toplam önerilen kapasitesi yaklaşık üçte iki oranında düşüş gösterdi.
GEM, bu durumu ❝gelecekteki kömür tekliflerinde dramatik bir düşüş❞ olarak nitelendiriyor. İnşaat öncesi aşamadaki kömür projelerinin giderek azaldığına dikkat çekiliyor.
Kömür projeleri Çin ve Hindistan’da yoğunlaşıyor
Kömürden uzaklaşma eğilimi genel olarak yaygınlaşsa da Çin ve Hindistan gibi ülkelerde hâlen önemli ölçüde kömür yatırımı devam ediyor. Çin, geçen yıl küresel olarak devreye alınan 44 GW’lık yeni kömür kapasitesinin 30,5 GW’ını tek başına gerçekleştirdi. Hindistan ise 5,8 GW kapasite ekledi.
Her iki ülke de yeni projelerde önemli düşüşler yaşasa da 2024 itibarıyla önerilen 116 GW’lık küresel kapasitenin %92’sini oluşturuyor. Çin’in planladığı kapasite 560 GW’tan 217 GW’a, Hindistan’ınki ise 241 GW’tan 81 GW’a düştü. Bu düşüşler %60’ın üzerinde azalmayı ifade ediyor.
Güneş ve rüzgar enerjisi kömüre alternatif oldu
GEM raporunda, Çin’in yeni kömür tekliflerindeki yavaşlamanın, ülkenin güneş ve rüzgar enerjisi yatırımlarındaki rekor büyümeyle bağlantılı olduğu vurgulandı. 2023 ve 2024 yıllarında Çin, tek başına dünyanın geri kalanından daha fazla yenilenebilir enerji kapasitesi kurdu.
Hindistan’da ise kömür yatırımlarındaki düşüşün, 2010’larda yaşanan kömür balonunun ardından geldiği belirtildi. Ancak ülke, sıcak hava dalgalarının elektrik talebini artırmasıyla birlikte, yeniden büyük ölçekli termik santral projelerini hızlandırıyor.
Gelecek kömürden uzak
Raporda, 2015 yılında başlatılan kömür projelerinin %55’inin iptal edildiği, %33’ünün tamamlandığı ve geri kalanının hâlen geliştirme aşamasında olduğu bildirildi. Bu durum, ülkelerin enerji geleceğinde kömüre olan bağlılıktan hızla uzaklaştığını gösteriyor.
❝Fosil yakıtlardan temiz enerjiye geçişte kömürün rolü giderek azalıyor. Bu eğilim, iklim değişikliğiyle mücadelede hayati önem taşıyor❞ değerlendirmesinde bulunan GEM, dünya genelindeki dönüşümün devam edeceği öngörüsünde bulunuyor.
Fotoğraf: freepik