Pasifik’ten Alaska’ya çifte tayfun: Japonya’nın Izu adaları bir haftada ikinci kez vuruldu, Meksika’da can kaybı yükseliyor

Küresel iklim sisteminin artan şiddeti, Pasifik Okyanusu boyunca uzanan coğrafyaları birbiri ardına vuran yıkıcı tayfun ve kasırgalarla kendini gösteriyor. Japonya’nın Izu Adaları, henüz bir hafta önce Halong Tayfunu’nun yaralarını sarmaya çalışırken, bu kez Nakri Tayfunu’nun güçlü darbesiyle sarsıldı. Bu çifte felaket, Japonya’da rekor yağışlar, altyapı hasarı ve ne yazık ki can kayıplarına yol açtı. Aynı dönemde, Meksika ise Priscilla Kasırgası ve Raymond Tropikal Fırtınası’nın birleşen kalıntıları nedeniyle tarihi sellerle mücadele ediyor ve can kaybı sayısı hızla artıyor.

Bu dünya için ne ifade ediyor? Bu olaylar dizisi, sadece bölgesel hava durumu anormallikleri değil, aynı zamanda iklim değişikliğinin küresel çapta, birbirine uzak coğrafyalarda eş zamanlı ve artan şiddette felaketlere yol açma potansiyelini gösteriyor. Art arda gelen fırtınaların ve alışılmadık jet akımı hareketlerinin tetiklediği bu seller ve yıkımlar, dünya genelindeki kıyı ve ada topluluklarının iklim direncini ne kadar hızla artırması gerektiğinin acı bir kanıtıdır. Tayfunların rekor sıcak Pasifik sularından enerji alarak hızla yoğunlaşması, bilim insanlarının uzun süredir uyardığı senaryoların gerçekleştiğini gösteriyor.

Pasifik’te eş zamanlı yıkım: Nakri ve Halong tayfunlarının korkunç mirası

Japonya’nın başkenti Tokyo’nun güneyinde yer alan Izu Adaları, bir haftadan kısa bir süre içinde iki büyük tayfunun hedefi oldu. Henüz Halong’un getirdiği 24 saatlik rekor yağış (349 mm) ve saatte 195 km’ye ulaşan rüzgarların etkileri silinmemişken, Pazartesi günü Nakri Tayfunu adaları yeniden vurdu.

Hachijojima Adası’ndaki yetkililer, Nakri’nin saatte 152 km’ye varan rüzgarlarının ve bir saatte 37 mm’lik yağışın, yaklaşık 220 evde hasara ve yıkıma neden olduğunu bildirdi. Adada havaalanı operasyonları aksadı, elektrik ve su gibi temel altyapılar zarar gördü ve şiddetli yağışlar heyelanları tetikledi. Tayfunun oluşturduğu 9 metrelik dev dalgalar, Kanagawa eyaletindeki Oiso açıklarında balık tutan üç kişiyi sürükledi ve bunlardan birinin hayatını kaybettiği doğrulandı.

Nakri’den Britanya Kolombiyası’na, Halong’dan Alaska’ya: Tayfun kalıntılarının uzun yolu

Tayfun Nakri, Izu Adaları’nı vurduktan sonra tropikal olmayan bir siklona dönüşerek zayıfladı ve doğuya doğru ilerledi. Ancak jet akımıyla ilerleyen kalıntıları, Kanada’nın Britanya Kolombiyası’na ulaşarak bu bölgeye de şiddetli yağmur ve fırtına dalgaları getirecek.

Bundan bir hafta önce bölgeyi vuran Halong Tayfunu’nun kalıntıları ise daha da uzun bir yolculuk yaparak Kuzey Pasifik’i geçti ve Pazar günü ABD’nin Alaska eyaletine ulaştı. Halong, Alaska’ya rekor kıran 2 metrelik bir fırtına dalgası getirerek bölgenin yaşadığı en güçlü fırtınalardan biri oldu. Kıyı köyleri Kipnuk ve Kwigillingok en ağır hasarı alırken, bir kişi hayatını kaybetti, evler yıkıldı ve yaklaşık 1.500 kişi sığınaklara yerleştirildi. Alaska, yerinden edilmiş sakinleri tahliye etmek için tarihindeki en büyük hava kurtarma operasyonlarından birini gerçekleştirmek zorunda kaldı. Bu fırtınanın hızla yoğunlaşması, bilim insanlarının özellikle altını çizdiği bir durumdur ve alışılmadık derecede sıcak olan Kuzey Pasifik sularının fırtınaya ekstra sıcaklık ve nem sağladığı düşünülüyor.

Meksika’da tarihi yağış: İki fırtınanın trajik birleşimi

Pasifik’in diğer ucunda, Meksika da çifte bir hava olayıyla boğuşuyor. Priscilla Kasırgası ve Raymond Tropikal Fırtınası’nın kalıntılarının birleşimi, ülkenin orta ve doğu bölgelerine dört gün içinde yaklaşık 609 mm yağış bıraktı. İstatistikler: Bu miktar, bölgenin aylık ortalamasının çok üzerindedir.

Jet akımındaki bir düşüş nedeniyle her iki sistemin de aynı bölgeyi hızla vurması, felaketin boyutunu artırdı. Priscilla’dan gelen ilk selin doyurduğu zemin, Raymond’ın gelişiyle birlikte sel baskınını katlanarak artırdı. 300’den fazla yerleşim yerini etkileyen heyelanlar ve taşan nehirler sonucu, Çarşamba itibarıyla 66 kişinin öldüğü doğrulandı ve 75 kişi hâlâ kayıp. Durgun sel suları ise izole bölgelerde yeni sağlık tehditleri yaratarak kurtarma ve iyileştirme çalışmalarını zorlaştırıyor.

Türkiye’ye uyarı: Hava olaylarının şiddetlenmesi ve hazırlık zorunluluğu

Japonya ve Meksika’daki bu eş zamanlı ve şiddetli fırtına zincirleri, Akdeniz havzası ve Türkiye için de önemli bir uyarı niteliğindedir. Türkiye, son yıllarda Ege ve Karadeniz bölgelerinde görülen şiddetli sel ve fırtınaların (örneğin Batı Karadeniz’deki rekor seller) etkisini artan bir şekilde hissetmektedir. Küresel ısınmanın etkisiyle, Pasifik’teki tayfunlar gibi Akdeniz’deki tropik özellikli kasırgaların (Medicane) sayısının ve şiddetinin artması beklenmektedir. Bu durum, Türkiye’nin kıyı yerleşimleri ve altyapısı için acil olarak risk değerlendirmesi yapması, şehir planlamasını heyelan ve sel riskine göre revize etmesi ve özellikle orman alanlarını koruyarak doğal tampon bölgeleri güçlendirmesi gerektiğini göstermektedir. Japonya’daki Hachijojima Adası’nda 220 evin zarar görmesi, Türkiye’deki kırsal ve kentsel alanlarda yapısal direncin ne kadar kritik olduğunu hatırlatmaktadır.

Yorum

Japonya ve Meksika’da yaşananlar, 21. yüzyılın iklim krizinin acımasız ve küresel doğasını gözler önüne seriyor.

Bir hafta arayla gelen iki tayfunun Japonya’nın küçük adalarını vurması, fırtınaların hızla yoğunlaşma ve beklenmedik coğrafyalara (Alaska gibi) ulaşma yeteneğinin arttığını gösteriyor. Bu durum, sadece tropikal fırtına bölgelerinin değil, tüm dünyanın iklim acil durumuna hazırlıklı olması gerektiğini gösteriyor.

Meksika’da Priscilla ve Raymond’ın trajik birleşimi ise, zemin doygunluğunun ve art arda gelen sistemlerin yarattığı felaket potansiyelini ortaya koyuyor. Can kaybının yüksek olması, erken uyarı sistemlerinin, tahliye prosedürlerinin ve altyapı dayanıklılığının, özellikle dezavantajlı ve izole topluluklar için ne kadar hayati olduğunu acı bir şekilde gösteriyor.

Bu fırtınalar, bize iklim krizinin artık bir gelecek tehdidi değil, hali hazırda yaşanan ve hızla adapte olmamız gereken bir gerçeklik olduğunu hatırlatıyor.

Kaynak: Associated Press, Hava Durumu Ajansları Raporları, The Guardian.