Tatlı su hayvanlarının dörtte biri yok olma tehlikesiyle karşı karşıya

Bilim insanlarının yaptığı yeni bir araştırma, tatlı su ekosistemlerinde yaşayan hayvanların yaklaşık %24’ünün neslinin tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu ortaya koydu. Araştırma, Uluslararası Doğa Koruma Birliği’nin (IUCN) kırmızı listesinde yer alan, nesli kritik derecede tehdit altında olan 23 bin 500 türü inceledi. Bu türler arasında balıklar, yengeçler ve yusufçuklar gibi hayvanlar bulunuyor.

Tehlikenin nedenleri ve yaygın olduğu bölgeler

Araştırmaya göre, tatlı su hayvanlarını tehdit eden başlıca faktörler şunlar:

• Su kirliliği,
• Balık göç yollarını engelleyen barajların inşası,
• Tarım faaliyetleri,
• İklim değişikliği,
• Aşırı avlanma.

Bu türlerin en yoğun olarak tehdit altında bulunduğu bölgeler arasında:

• Orta Afrika’daki Victoria Gölü,
• Bolivya ve Peru sınırındaki Titicaca Gölü,
• Sri Lanka ve Hindistan’ın Batı Ghats bölgesi gibi tatlı su ekosistemleri yer alıyor.

Tatlı su ekosistemlerinin önemi

Araştırmanın yazarlarından, IUCN zoologu Catherine Sayer, tatlı su ekosistemlerinin gezegenin yüzeyinin sadece %1’ini kaplamasına rağmen, dünya genelindeki hayvan türlerinin %10’una ev sahipliği yaptığını vurguladı. Sayer, bu küçük ancak zengin ekosistemde birden fazla tehdidin bir araya gelerek türlerin tükenme riskini artırdığını ifade etti:
❝Çoğu türün nesli tükenme riskiyle karşı karşıya kalmasına neden olan tek bir tehdit yok. Birlikte hareket eden birçok tehdit var.❞

Brezilya Ceara Federal Üniversitesi’nden biyolog Patricia Charvet ise, tatlı su ekosistemlerinin hassasiyetine dikkat çekerek şu açıklamayı yaptı:
❝Nehirler ve sulak alanlar, çevrelerindeki her şeyi yoğunlaştırır. Örneğin bir asit ya da petrol sızıntısı yaşandığında, o bölgede yaşayan türlerin tümü tehdit altına girebilir. Bu hayvanların sığınacak başka bir yerleri yok.❞

Bilim dünyasından destek

Duke Üniversitesi’nden ekolojist Stuart Pimm, çalışmayı uzun zamandır beklenen ve son derece önemli bir bilimsel katkı olarak nitelendirdi. Araştırma, tatlı su türlerine yönelik küresel tehditleri analiz eden ilk kapsamlı çalışma olma özelliği taşıyor.

Küresel eylem çağrısı

Nature dergisinde yayımlanan bu araştırma, tatlı su ekosistemlerinin ne kadar hassas ve tehdit altında olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Bilim insanları, bu tehditlerin etkilerini azaltmak ve türlerin yaşam alanlarını korumak için acil önlemler alınması gerektiğini belirtiyor.

Tatlı su ekosistemlerinin korunması, sadece biyolojik çeşitlilik için değil, insan yaşamının sürdürülebilirliği açısından da kritik bir öneme sahip. Bu durum, dünya genelinde hükümetlerin, çevre örgütlerinin ve bireylerin ortak sorumluluk almasını gerektiriyor.