Brezilya’da çevre yasasında 40 yılın en büyük geri adımı: “Yıkım Yasası” Kongre’den geçti

Brezilya Kongresi, ülkenin çevre koruma mevzuatını önemli ölçüde zayıflatan ve kamuoyunda “yıkım yasası” olarak anılan yasa tasarısını kabul etti. Senato’nun ardından Temsilciler Meclisi’nde de onaylanan tasarı, çevre aktivistleri ve uzmanlar tarafından son 40 yılın en büyük çevresel gerilemesi olarak değerlendiriliyor.

Yeni yasa, 267 lehte oya karşı 116 ret oyuyla kabul edildi. 350’den fazla sivil toplum kuruluşu ve yerli topluluğun itirazlarına rağmen geçen yasa, şimdi Cumhurbaşkanı Luiz Inácio Lula da Silva’nın onayına sunulacak. Lula’nın yasayı onaylaması veya veto etmesi için 15 iş günü süresi bulunuyor.

“Lisanslamada kendi kendine onay dönemi başlıyor”

Yeni yasa, “orta düzey kirletici” olarak sınıflandırılan projelere, ön çevresel etki değerlendirmesi ya da resmi inceleme olmadan yalnızca çevrimiçi beyanla lisans alma hakkı tanıyor. Bu, daha önce sadece düşük riskli faaliyetler için geçerliydi.

Eski Çevre Ajansı (Ibama) Başkanı Suely Araújo, ❝Brezilya’nın çevre lisanslama sisteminin çöküşünü görüyoruz. Şirketler artık tek tuşla izin alabilecek❞ diyerek, madencilik ve tarım gibi sektörlerin %90’ının bu durumdan etkileneceğini ifade etti.

Yerli halkların toprakları dışarıda bırakıldı

Yasa ayrıca Yerli ve Quilombola halklarının haklarını, yalnızca resmi olarak tanınan topraklarda geçerli kılıyor. Oysa yerli topraklarının %30’undan fazlası ve Quilombola bölgelerinin %80’i hâlâ resmi tanınma bekliyor.

Brezilya Yerli Halklarının Birleştirilmesi (APIB) Koordinatörü Dinamam Tuxá, ❝Bu, yerli halkların yok edilme sürecinin yasallaştırılmasıdır❞ diyerek tepki gösterdi.

Lula’nın vetosu bekleniyor ama yetmeyebilir

Aktivistler ve hukukçular, Lula’nın yasayı veto etmesi gerektiği konusunda birleşse de, muhafazakâr çoğunluğa sahip Kongre’nin vetoyu geçersiz kılması olasılığı yüksek görülüyor. Ayrıca yasa, anayasa ihlali gerekçesiyle Yüksek Mahkeme’ye taşınabilir.

Çevre Bakanı Marina Silva, yasa için ❝çevre lisanslamasının gömülmesi❞ ifadesini kullanırken, hükümetin daha fazla direnç göstermemesi eleştiriliyor. Silva dışında kabine içinde ciddi bir muhalefet oluşmaması da dikkat çekiyor.

COP30 öncesi büyük prestij kaybı

Brezilya, Kasım 2025’te Amazon’da düzenlenecek COP30 İklim Zirvesi’ne ev sahipliği yapacak. Ancak çevre mevzuatının zayıflatılması, ülkenin uluslararası çevre politikası açısından ciddi bir itibar kaybına yol açabilir.

İklim Gözlemevi Koordinatörü Suely Araújo, ❝Bu yasa, Brezilya’yı potansiyel bir çevre lideri olarak gören ülkelerin gözünde ciddi bir darbe yaratacak❞ dedi.

Fotoğraf: Muhammed Ballan