Tayfun kabusu: Kalmaegi Vietnam’a yıkım getirdi, Filipinler’de can kaybı 200’e yaklaştı

Filipinler’i geçerek büyük bir yıkıma neden olan ve Vietnam kıyılarını vuran Kalmaegi Tayfunu‘nun ardından can kaybı artıyor. Yetkililer Cuma günü yaptıkları açıklamada, Filipinler’deki ölü sayısının en az 188’e yükseldiğini ve 135 kişinin hala kayıp olduğunu bildirirken, tayfunun yıkıcı rüzgarlar ve şiddetli yağışla vurduğu Vietnam’da da en az 5 kişinin hayatını kaybettiğini doğruladı. Bölge, Kalmaegi’nin yaralarını sarmaya çalışırken, süper tayfuna dönüşmesi beklenen yeni bir fırtına olan Fung-wong‘a karşı alarm durumuna geçti.

Bu gelişme neden önemliydi? Tayfun Kalmaegi, Pasifik tayfun kuşağında yer alan bu iki ülkenin, iklim değişikliği nedeniyle sıklığı ve şiddeti artan aşırı hava olaylarına karşı ne kadar savunmasız olduğunu bir kez daha gösterdi. Filipinler’de can kaybının 200’e yaklaşması ve 135 kişinin kayıp olması, ülkenin afet sonrası arama-kurtarma ve hasar tespiti çalışmalarının boyutunu ortaya koydu.

Vietnam’da ise fırtınanın, ülkenin başlıca kahve yetiştirme bölgesi olan Orta Yaylalar’daki tarımı tehdit etmesi, sadece insani değil, aynı zamanda bölgesel ekonomi üzerinde de ciddi bir risk yarattı. İki ülkenin de henüz Kalmaegi’nin etkilerini tam olarak atlatamamışken, yeni bir süper tayfun tehdidi altında olması, bölgenin risk yönetim sistemlerinin ne kadar zorlandığını kanıtladı.

Filipinler’de acı bilanço ve devlet ziyareti

Tayfun Kalmaegi’nin Filipinler’den geçişinin ardından geride bıraktığı yıkım korkunç boyutlara ulaştı. Resmi verilere göre 188 kişi hayatını kaybederken, 135 kişinin akıbeti hala belirsizliğini korudu ve 96 kişi yaralandı. Ülke genelinde 200.000’den fazla kişi tahliye edilmiş olsa da, can kaybının yüksekliği, fırtınanın beklenenden daha şiddetli ve yıkıcı olduğunu gösterdi.

Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr.’ın Cuma günü hasar tespiti yapmak ve kurtarma çalışmalarını denetlemek üzere etkilenen bölgeleri ziyaret etmesi bekleniyordu. Kurtarma çalışmaları için seferber edilen askeri ve sivil savunma ekipleri, enkaz altında ve güvenli bölgelere ulaşmaya çalışan kayıp kişileri tespit etmek için zamana karşı yarıştı.

Vietnam’da sel, elektrik kesintileri ve kahve tehdidi

Perşembe gecesi Vietnam’ın orta kesimlerine ulaşan fırtına, rüzgar ve şiddetli yağışla büyük hasara yol açtı. Yetkililer, 200 milimetreye (8 inç) kadar şiddetli yağışların Thanh Hoa’dan Quang Tri’ye kadar olan orta kesimlerde devam edeceği konusunda uyardı. Hue’den Dak Lak’a kadar nehir seviyelerinin yükselmesinin, tarım alanlarında sel ve dağlık bölgelerde toprak kaymalarına neden olabileceği belirtildi.

Afet yönetim ajansı, Vietnam’da yedi kişinin yaralandığını ve yaklaşık 2.800 evin hasar gördüğünü bildirdi. En kritik altyapı sorunlarından biri, yaklaşık 1,3 milyon kişinin elektriksiz kalmasıydı. Devlet haber ajansı Vietnam Haber Ajansı, Quang Ngai’deki demiryolunun hasar gördüğünü rapor etti.

Vietnam hükümeti, arama kurtarma operasyonları için 268 binden fazla askeri seferber etti. Ancak en büyük ekonomik endişe, ülkenin başlıca kahve yetiştirme bölgesi olan Orta Yaylalar’daki tarımı etkileyebilecek potansiyel sel baskınlarıydı. Kahve hasat sezonunda yaşanan bu yıkım tehdidi, küresel kahve tedarik zincirleri üzerinde de dolaylı bir risk oluşturdu.

Yeni tehdit kapıda: Süper Tayfun Fung-wong alarmı

Kalmaegi, bu yıl Güney Çin Denizi’nde oluşan 13. tayfun olarak kayıtlara geçerken, bölgenin üzerine yeni bir tehdit çöktü. Meteoroloji tahminlerine göre, Tayfun Fung-wong’un Pazar akşamı veya Pazartesi sabahı erken saatlerde Filipinler’in kuzeyine ulaşmadan önce süper tayfuna dönüşmesi bekleniyordu.

Filipinler sivil havacılık düzenleyicisi, Fung-wong’a hazırlık amacıyla tüm bölge merkezlerini ve havaalanı operasyonlarını yüksek alarma geçirdi. Ardı ardına gelen bu fırtına döngüsü, bölge ülkelerinin afet hazırlık ve iyileştirme sistemlerini sürekli bir stres altında tutmakta, kaynakların tükenmesine ve uzun vadeli toparlanma çabalarının aksamasına yol açmaktaydı.

İklim krizinin bedeli ağırlaşıyor

Filipinler ve Vietnam’da yaşanan bu trajik afet zinciri, Pasifik tayfun kuşağındaki ülkelerin iklim krizinin ön saflarında yer aldığını gösterdi. Tropikal fırtınaların artan şiddeti ve sıklığı, küresel ısınmanın doğal sistemler üzerindeki yıkıcı etkisinin somut bir kanıtıydı.

Bu durum, Türkiye’nin de içinde bulunduğu ve benzer şekilde şiddetli yağışlar, seller ve fırtınalarla (özellikle Akdeniz’deki Medicane’ler) karşılaşma sıklığı artan Akdeniz havzası için önemli bir uyarıydı. Türkiye’nin afet risk yönetimi ve erken uyarı sistemleri, bu tür ardışık ve şiddetli olaylara karşı dayanıklı olacak şekilde sürekli güncellenmeliydi. Ayrıca, Vietnam’daki kahve tarımının zarar görme potansiyeli, küresel tedarik zincirlerinin ne kadar kırılgan olduğunu göstererek, Türkiye’nin gıda güvenliği ve ithalata bağımlılığı konularında stratejik düşünülmesini gerektirdi.

Acil yardım ve kalıcı çözüm

Kalmaegi Tayfunu, Güneydoğu Asya’da derin bir insani ve ekonomik yara açtı. Filipinler’de 200’e yaklaşan can kaybı ve Vietnam’da büyük çaplı hasar, acil uluslararası yardım ve dayanışmanın zorunlu olduğunu gösterdi. Ancak bölgenin üzerindeki asıl baskı, Fung-wong Tayfunu’nun yaklaşmasıyla ortaya çıktı.

Bu sürekli fırtına döngüsü, artık sadece acil durum yönetimiyle değil, aynı zamanda fosil yakıt emisyonlarını azaltarak ve iklim değişikliğine uyum stratejilerine büyük ölçekli finansman sağlayarak ele alınması gereken kalıcı bir krizin göstergesiydi. Vietnam’daki tarımsal tehditler, afetlerin sadece can kaybına değil, aynı zamanda temel ekonomik sektörlere de yıkıcı darbeler vurduğunu bir kez daha ispatladı. Dünya, bu felaketlerle mücadele eden ülkelere hem insani destek sağlamalı hem de uzun vadeli iklim adaleti için daha güçlü adımlar atmalıydı.

Kaynak: Reuters, Afet Yönetim Ajansı (Vietnam), Vietnam Haber Ajansı, Filipinler Sivil Havacılık Düzenleyicisi