Şiddetli güneş fırtınaları geliyor: Auroralar görsel şölen sunacak, iletişimde aksamalar yaşanabilir

Uzmanlar uyarıyor: “Kuzey ışıkları Avrupa’ya kadar yayılabilir, GPS ve radyo sinyalleri kesilebilir”

Uzay hava durumu uzmanları, önümüzdeki günlerde Dünya’yı etkilemesi beklenen güçlü güneş fırtınaları konusunda uyarıda bulundu.
ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’ne (NOAA) göre, Güneş’te meydana gelen bir dizi koronal kütle atımı (CME), Salı gecesi ve Çarşamba sabahı Dünya’nın manyetik alanına ulaşacak.

Bu etkileşim, gökyüzünde olağanüstü aurora (kutup ışığı) görüntülerine yol açarken, radyo iletişimi, GPS sistemleri ve elektrik şebekelerinde geçici kesintilere neden olabilir.

“Güneş şu anda 11 yıllık döngüsünün zirvesinde”

NOAA Uzay Hava Tahmin Merkezi’nden yapılan açıklamada, Güneş’in şu anda 11 yıllık aktivite döngüsünün en yoğun döneminde olduğu belirtildi.
Bu döngüde, Güneş’in yüzeyinde artan güneş lekeleri ve manyetik patlamalar, uzaya devasa enerji dalgaları gönderiyor.

Bu enerji yüklü parçacıklar, Dünya’nın manyetik alanına çarptığında atmosferdeki atomlarla etkileşime giriyor ve gökyüzünde renkli ışıklar oluşturuyor.
Uzmanlar, bu fırtınaların etkisinin bu hafta ABD’nin kuzey eyaletlerinden Alabama ve Kuzey Kaliforniya’ya, Avrupa’da ise İngiltere, Almanya ve İskandinav ülkelerine kadar uzanabileceğini söylüyor.

NASA’dan astrofizikçi Dr. Janet Luhmann, “❝Bu haftaki güneş aktiviteleri son 20 yılın en güçlülerinden biri olabilir. Hem görsel bir şölen hem de teknolojik bir stres testi yaşayacağız❞” değerlendirmesinde bulundu.

Kuzey Işıkları: Gecenin en büyüleyici doğa olayı

Aurora Borealis (Kuzey Işıkları) ve Aurora Australis (Güney Işıkları), Güneş’ten gelen yüklü parçacıkların Dünya’nın manyetik kutuplarında atmosferdeki gaz moleküllerine çarpmasıyla ortaya çıkıyor.
Bu çarpışmalar, yeşil, mor, pembe ve kırmızı tonlarda ışık dalgaları üretiyor.

Normalde sadece kutuplara yakın bölgelerde gözlemlenen bu fenomen, güçlü jeomanyetik fırtınalar sırasında daha güney enlemlerinde de görülebiliyor.
2023 yılında yaşanan benzer bir fırtına, İngiltere, Almanya, ABD’nin kuzeyi ve Kanada’da sıra dışı görüntüler oluşturmuştu.

Uzay gözlemcileri, bu hafta fotoğraf tutkunları için en iyi gözlem fırsatlarından birinin doğabileceğini belirtiyor.
NOAA, auroraları izlemek isteyenlere “şehir ışıklarından uzak, açık ve karanlık alanları tercih edin” uyarısında bulundu.

Güneş fırtınaları teknolojiyi nasıl etkiliyor?

Güneş’ten gelen plazma bulutları, Dünya’nın manyetik alanına çarptığında jeomanyetik fırtına oluşturuyor.
Bu durum, özellikle radyo iletişimi, navigasyon sistemleri ve elektrik şebekeleri üzerinde olumsuz etki yaratabiliyor.

1859 yılında yaşanan Carrington Olayı, tarihin en güçlü güneş fırtınası olarak biliniyor.
O dönemde telgraf hatları alev almış, Avrupa ve Kuzey Amerika’da elektrik sistemleri çökmüştü.
1972’deki bir başka fırtınada ise, Vietnam açıklarında ABD deniz mayınlarının patladığı kaydedilmişti.

Modern çağda, bu tür olaylar uyduların yörüngesini bozabiliyor, uçuş rotalarını etkileyebiliyor ve GPS sinyallerini kesintiye uğratabiliyor.
NASA ve NOAA, özellikle havacılık, denizcilik ve telekomünikasyon sektörlerini “önümüzdeki birkaç gün için hazırlıklı olun” diyerek uyardı.

Türkiye’de etkisi sınırlı ama gözlem mümkün

Türkiye, auroraların en yoğun görüldüğü enlemlerde yer almıyor. Ancak, Karadeniz kıyılarında, Trakya ve Doğu Anadolu’nun kuzeyinde çok güçlü fırtınalarda zayıf aurora izlenimleri görülebiliyor.
2023’teki büyük güneş fırtınasında Kars ve Artvin çevresinde gökyüzünde pembe-yeşil tonlarda ışık gözlemleri yapılmıştı.

İstanbul Üniversitesi Astronomi Bölümü’nden Prof. Dr. Selin Arslan, “❝Bu haftaki fırtınanın doğrudan etkisi sınırlı olsa da, atmosferdeki iyonlaşma artışı nedeniyle GPS ve uydu bağlantılarında kısa süreli gecikmeler yaşanabilir❞” uyarısında bulundu.

Prof. Arslan, Türkiye’deki gökyüzü meraklılarına da çağrıda bulundu:
— ❝Bulutsuz bir akşamda kuzey ufkuna bakmak, nadir de olsa aurora parıltılarını yakalamak için fırsat olabilir❞ dedi.

Güneş fırtınaları: Doğanın sessiz hatırlatması

Uzmanlara göre, bu tür jeomanyetik olaylar yalnızca gökyüzü şöleni değil, aynı zamanda insanlığın teknolojik bağımlılığını hatırlatan doğa uyarıları.
Her bir fırtına, modern dünyanın enerji altyapısının kozmik olaylara ne kadar duyarlı olduğunu gösteriyor.

Kuzey ışıkları göz kamaştırırken, bilim insanları bir gerçeğe dikkat çekiyor:
Dünya, evrenin dinamik gücü karşısında hâlâ savunmasız.

Kaynak: NASA, NOAA Space Weather Prediction Center, Royal Astronomical Society, Anadolu Ajansı