Tarihi dönüşüm: Güneş enerjisi Avrupa Birliği’nin bir numaralı elektrik kaynağı oldu

Avrupa Birliği (AB) enerji tarihinde bir dönüm noktası yaşandı. Yayınlanan yeni verilere göre, Haziran ayında ilk kez güneş enerjisi, AB’nin elektrik ihtiyacının ana kaynağı olarak nükleer enerjiyi dahi geride bıraktı. AB genelinde üretilen elektriğin %22’si yenilenebilir kaynaklardan sağlanırken, nükleer enerjinin payı %21,6’da kaldı. Bu gelişme, Avrupa’nın enerji stratejilerinde ve küresel iklim hedeflerine ulaşma yolunda atılmış en somut adımlardan biri olarak kabul ediliyor.

Bu tarihi zirve ne anlama geliyor? Avrupa’nın bu başarısı, Türkiye’nin enerji geleceği ve uzun süredir konuşulan dönüşüm hedefleri için ne ifade ediyor? Dünya, bir tarafta hızlanan yeşil dönüşüm ve diğer tarafta güçlü fosil yakıt lobisinin desteklediği siyasi direnç arasında nasıl bir yol izleyecek? Bu veriler, temiz enerji teknolojilerinin maliyet etkinliği ve yaygınlaşma hızı konusunda artık tartışmaya yer bırakmadığını gösteriyor.

Tarihi veriler konuşuyor: Nükleeri geride bırakan güneş

AB istatistik kurumu Eurostat’ın verileri, Avrupa’daki temiz enerji rüzgarının gücünü açıkça ortaya koyuyor. Rapora göre, 2025 yılının ikinci çeyreğinde AB’nin kullandığı elektriğin yarısından fazlası (%50+) yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlandı. Haziran ayında ise güneş enerjisi tek başına birincil kaynak konumuna yükselerek bu dönüşümün motor gücü olduğunu kanıtladı. Yenilenebilir enerji kaynaklarının toplam payı %22’ye ulaşırken, nükleer enerjinin payını geride bırakması, bu geçişin hızının ve etkinliğinin altını çiziyor.

Rekor kırdıran ülkeler ve başarının sırrı

Avrupa genelindeki bu başarı, bazı ülkelerin olağanüstü performanslarıyla desteklendi. Eurostat raporunda, net elektrik üretiminde yenilenebilir enerjinin payının Danimarka’da %94,7 ile en yüksek seviyede olduğu belirtildi. Danimarka’yı Letonya (%93,4) ve Avusturya (%91,8) gibi ülkeler takip etti. Bu ülkeler, elektrik ihtiyacının %90’ından fazlasını temiz kaynaklardan üretmeyi başardı.

Yıllık bazda en büyük artışlar ise sırasıyla Lüksemburg’da (+13,5 puan) ve Belçika’da (+9,1 puan) kaydedildi. Her iki ülkedeki bu sıçramanın temel nedeni ise güneş enerjisindeki kayda değer artış oldu. Bu istatistikler, yenilenebilir enerji teknolojilerine yapılan stratejik yatırımların kısa sürede somut sonuçlar verebileceğini kanıtlıyor.

Geleceğin enerjisi ve küresel dönüm noktası

Avrupa’dan gelen bu veriler, küresel trendlerle de uyumlu. 2023 yılında yapılan bir araştırmaya göre, güneş enerjisinin maliyetlerinin düşmeye devam etmesi ve verimliliğinin sürekli artmasıyla birlikte, 2050 yılına kadar dünyanın başlıca enerji kaynağı olması bekleniyor. Bu teknolojik ilerlemeler, fosil yakıtla üretilen enerjinin önümüzdeki on yıllarda artık ekonomik olarak uygulanabilir olmaktan çıkacağı anlamına geliyor.

Birleşmiş Milletler (BM) de bu pozitif rüzgarı teyit ediyor. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, yenilenebilir enerjiye küresel geçişin “olumlu bir dönüm noktasını” geçtiğini belirterek bu durumu “yeni bir enerji çağının başlangıcı” olarak nitelendirdi. Uzmanlar, maliyetlerin düşmesiyle yenilenebilir enerjinin ekonomik olarak uygulanabilirliğini artırdığını ancak fosil yakıt endüstrisinin siyasi baskısının bu hızı yavaşlatabileceği noktasına dikkat çekiyor.

Yeşil dönüşüme karşı siyasi direnç

Olumlu küresel eğilime rağmen, temiz enerji dönüşümüne karşı direnen ve kirletici enerji kaynaklarını savunan güçlü bir cephe de bulunuyor. ABD Başkanı Donald Trump, BM Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada bu dönüşümü eleştirerek: “Eğer bu yeşil dolandırıcılıktan kurtulmazsanız, ülkeniz başarısızlığa uğrayacak” dedi. Bu siyasi söylemlerin arkasında ise büyük bir ekonomik güç yatıyor. Çevre savunuculuğu grubu Climate Power’ın analizine göre, petrol ve gaz endüstrisi, geçen yılki başkanlık seçimleri sırasında Trump ve diğer Cumhuriyetçileri etkilemek için tam 450 milyon dolar harcadı. Bu durum, temiz enerjiye geçişin sadece teknolojik bir yarış değil, aynı zamanda küresel bir siyasi ve ekonomik mücadele olduğunu gösteriyor.

Türkiye’nin fırsatı: AB başarısı bir blueprint olmalı

Türkiye, özellikle Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yüksek güneşlenme potansiyeline sahip bir ülke olarak, AB’nin güneş enerjisindeki bu tarihi başarısını yakından takip etmelidir. AB’nin verileri, güneş enerjisinin artık sadece tamamlayıcı bir kaynak değil, ana elektrik kaynağı olabileceğini kanıtlamıştır. Bu durum, Türkiye için fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltma, enerji güvenliğini artırma ve cari açığı düşürme konularında önemli bir yol haritası sunmaktadır. AB’nin Çevre Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM) gibi uygulamaları devreye sokmasıyla, Türk sanayisinin rekabet gücünü koruması için de yeşil enerjiye hızlı geçiş hayati önem taşımaktadır.

Yorum

Haziran ayında AB’den gelen veriler, temiz enerji dönüşümünün bir “iyi niyet” meselesi olmaktan çıkıp, somut, ölçülebilir ve tarihi bir gerçekliğe dönüştüğünü gösteriyor. Güneş enerjisinin, nükleer gibi köklü bir enerji kaynağını dahi geride bırakması, yenilenebilir enerjinin maliyet ve verimlilik açısından ulaştığı zirveyi tescilliyor. Bu başarı, temiz enerjinin sadece bir hayal değil, aksine bugünün en ekonomik ve uygulanabilir seçeneği olduğunu kanıtlamaktadır.

Elbette bu dönüşüm, fosil yakıt ekonomilerinin güçlü siyasi direnişiyle karşılaşmaya devam edecektir. Ancak güneş enerjisinin sürekli düşen maliyeti ve BM’nin de teyit ettiği küresel momentum, bu siyasi engellerin uzun vadede aşılacağını gösteriyor. Avrupa Birliği’nin bu tarihi başarısı, tüm dünyaya, özellikle de Türkiye gibi büyük güneş potansiyeline sahip ülkelere, doğru politika ve yatırımlarla enerji geleceğinin sadece birkaç yıl içinde yeniden yazılabileceği mesajını veriyor.

Kaynak: Eurostat, Birleşmiş Milletler Raporları
Fotoğraf: Uitbundig