Nature dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, farklı on yıllarda ve ülkelerde doğan bireylerin hayatları boyunca karşılaşabilecekleri aşırı iklim olaylarının sayısını hesapladı. Araştırma, çocukların iklim krizinden önceki nesillere göre çok daha büyük ölçüde etkileneceğini ortaya koyuyor.
Brüksel örneği üzerinden yapılan vaka çalışması
Çalışmada Brüksel kentine odaklanan bir vaka analizi yer aldı. Araştırmacılar, 2020 yılında doğan bireylerin, yüzyılın sonuna kadar küresel ısınma 1,5°C ile sınırlı kalsa bile, yaşamları boyunca “benzeri görülmemiş” 11 sıcak hava dalgasına maruz kalacağını hesapladı.
Sanayi öncesi dönemde, Belçika’nın başkentinde yaşayan bir bireyin hayatı boyunca yalnızca 3 sıcak hava dalgası yaşaması bekleniyordu. Bu karşılaştırma, iklim değişikliğinin yeni kuşakları ne denli etkilediğini açıkça gözler önüne seriyor.
Araştırmada, 2020 yılında doğan çocukların yarısından fazlasının –yaklaşık 62 milyon kişi– ısınmanın 1,5°C’de kalması durumunda dahi, ömür boyu benzeri görülmemiş sıcak hava dalgalarına maruz kalacağı tespit edildi. Eğer küresel sıcaklık artışı 3,5°C’ye ulaşırsa, bu sayı neredeyse iki katına çıkarak 111 milyona ulaşıyor.
Tavsiye Edilen Haberler
-
SürdürülebilirlikTürkiye Sigorta tarafından “Su Raporu” yayımlandı -
-
-
Araştırmada diğer aşırılıklar da incelendi
Sıcak hava dalgalarının yanı sıra, araştırma kapsamında ürün kayıpları, nehir taşkınları, tropikal siklonlar, orman yangınları ve kuraklıklar da analiz edildi.
Çalışmaya katılmayan ancak konuyla ilgili değerlendirme yapan bir uzman, Carbon Brief platformuna yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
❝Araştırma, iklim topluluğunun iklim değişikliğinin genç nesiller ve savunmasız topluluklar üzerindeki etkilerini daha iyi anlatan yeni anlatılar oluşturmasına katkı sağlıyor.❞
Nesiller arası iklim adaletsizliği
Küresel ısınma arttıkça, sıcak hava dalgaları, seller ve kuraklık gibi aşırı hava olayları daha yoğun, daha sık ve daha uzun süreli hale geliyor.
2021 yılında yapılan ve oldukça ses getiren bir başka çalışma, 21. yüzyılda doğan çocukların, önceki kuşaklara kıyasla çok daha fazla iklim aşırılığına maruz kalacağını ortaya koymuştu. Bu makaleye göre, sanayi öncesi seviyelere göre 3°C’lik ısınma senaryosunda, 2020’de 6 yaşına girecek bir çocuk, sanayi öncesi dönemdeki yaşıtıyla kıyaslandığında:
- 2 kat daha fazla orman yangını ve tropikal siklon,
- 3 kat daha fazla nehir taşkını,
- 4 kat daha fazla ürün kaybı,
- 5 kat daha fazla kuraklık,
- 36 kat daha fazla sıcak hava dalgası yaşayacak.
Ayrıca, Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde doğan çocukların gelecekteki iklim aşırılıklarına maruz kalma oranlarında “özellikle güçlü bir artış” olduğu da belirtildi.
“Benzeri görülmemiş bir hayat”
Çalışmanın başyazarı, Brüksel Vrije Üniversitesi’nden Prof. Wim Thiery, Carbon Brief’e yaptığı açıklamada şunları söyledi:
❝Bugünün gençliği, daha önceki hiçbir neslin deneyimlemediği koşullarla karşı karşıya kalacak.❞
2021’de yayımlanan önceki çalışmanın üzerine inşa edilen bu yeni araştırmaya, aynı üniversiteden Dr. Luke Grant öncülük etti.
Grant, Carbon Brief’e verdiği röportajda yeni çalışmasının farklılığını şöyle özetledi:
❝Artık bireylerin yaşadığı aşırı olayların sayısını saymak yerine, bu olaylara ‘benzeri görülmemiş düzeyde’ maruz kalan insan sayısını hesaplıyoruz.❞
BM Üniversitesi Su, Çevre ve Sağlık Enstitüsü Müdürü Prof. Kaveh Madani, bu çalışmanın genç kuşaklar üzerindeki etkileri açıklama noktasında önemli olduğunu vurgulayarak, ❝Bu araştırma iklim değişikliğinin genç nesillere etkisini gözler önüne seriyor❞ değerlendirmesinde bulundu.
Maruz kalma ne anlama geliyor?
Çalışmada “maruz kalma” kavramı, bir kişinin hayatı boyunca karşılaşacağı aşırı olayların, sanayi öncesi dönemde yaşanabilecek olaylara oranı olarak tanımlanıyor.
“Eşi benzeri görülmemiş düzeyde yaşam boyu maruz kalma” ise, sera gazı emisyonu olmayan bir dünyada gerçekleşme ihtimali yalnızca 10 binde bir olan yüksek maruziyet olarak değerlendiriliyor.
Brüksel örneğiyle açıklanan yöntem
Çalışmada Brüksel kentine ilişkin vaka analizi sunuldu. Sıcak hava dalgası, sanayi öncesi dönemde yüzyılda bir beklenen, üç günlük aşırı sıcak olayları olarak tanımlandı.
Araştırmacılar, ISIMIP (Sektörler Arası Etki Modeli Karşılaştırma Projesi) modellerini kullanarak, küresel ısınmanın 1,5°C, 2,5°C ve 3,5°C ile sınırlandığı senaryolarda sıcak hava dalgası sıklıklarını hesapladı. Bu veriler, BM nüfus projeksiyonları ve demografik bilgilerle birleştirildi.
İklim değişikliğinin olmadığı bir senaryoda, Brüksel’de 1960’ta doğan bir bireyin hayatı boyunca altı sıcak hava dalgası yaşaması ihtimali 10.000’de bir olarak hesaplandı. Bu, ❝ömür boyu benzeri görülmemiş sıcaklık maruziyeti❞ tanımına giriyor.
Buna karşılık, 2020’de Brüksel’de doğan bireylerin, yüzyılın sonuna kadar:
- 1,5°C ısınmada 11 sıcak hava dalgası,
- 2,5°C ısınmada 18 sıcak hava dalgası,
- 3,5°C ısınmada 26 sıcak hava dalgası yaşayacağı öngörülüyor.
Küresel verilerle desteklenen sonuçlar
Çalışma, analizleri dünya genelindeki kara yüzeyi üzerinde tekrarlayarak konuma özgü sıcaklık ve demografik verilerle destekledi.
1960’ta doğan 81 milyon kişiden yalnızca 13 milyonu ömürleri boyunca benzeri görülmemiş sıcak hava dalgalarına maruz kalma ihtimali taşıyordu. Ancak 2020 yılında doğan kuşakta, bu oran çok daha yüksek:
- 1,5°C ısınma senaryosunda %52,
- 3,5°C senaryosunda %92 oranında benzeri görülmemiş maruziyet riski ortaya çıkıyor.
Bu, 2020 yılında doğan 111 milyon çocuğun, 3,5°C’lik ısınan bir dünyada benzeri görülmemiş sıcak hava dalgalarına maruz kalacağı anlamına geliyor.
Yardım kuruluşlarından tepkiler ve grafikler
Save the Children yardım kuruluşu, çalışmanın bulgularını özetleyen bir rapor yayımladı. Raporda, farklı ülkelerde 2020 yılında doğan çocukların, 1,5°C, 2,5°C ve 3,5°C ısınma senaryolarına göre benzeri görülmemiş sıcak hava dalgalarına maruz kalma oranları görsellerle açıklandı.
Diğer aşırılıklar: Sel, yangın, kuraklık
Aynı yöntemle beş iklim aşırılığı daha değerlendirildi:
- Ürün kıtlığı
- Orman yangınları
- Kuraklıklar
- Nehir taşkınları
- Tropikal siklonlar
Isınmanın 1,5°C ile sınırlı olduğu durumda bile:
- 62 milyon kişi benzeri görülmemiş sıcak hava dalgasına,
- 23 milyon kişi ürün kıtlığına,
- 10 milyon kişi nehir taşkınlarına maruz kalacak.
Baş yazar Grant, sıcak hava dalgası verilerinin en güvenilir bulgular olduğunu belirterek, ❝Sıcaklık, iklim modellerinde en iyi ölçülen değişkendir❞ dedi.
Sosyoekonomik kırılganlıklar önemli bir etken
Araştırmacılar, küresel yoksunluk endeksini kullanarak “sosyoekonomik kırılganlık” boyutunu da inceledi. En savunmasız grupların büyük kısmı Afrika ülkelerinde bulunuyor.
Sonuç olarak, “sosyoekonomik olarak savunmasız bireylerin”, kendi jenerasyonlarındaki daha avantajlı bireylere kıyasla çok daha yüksek oranda benzeri görülmemiş sıcak hava dalgalarına maruz kalacağı tespit edildi.
Bilim insanlarından uyarı: Gelecek tehlikede
University College London araştırma görevlisi ve Lancet Countdown direktörü Dr. Marina Romanello, makaleye dair şu yorumda bulundu:
❝Bu makale, iklim değişikliğiyle mücadeledeki gecikmelerin çocuklarımızın geleceğini nasıl tehlikeye attığını net şekilde gösteriyor.❞
❝Yazarlar, gelecekteki sağlık tehditlerini öngörmek için yerleşik modelleri kullanarak, bu tehditleri mevcut ve gelecek nesillerin refahı etrafında çerçevelemiş❞ diye ekledi.
Fotoğraf: Dibakar Roy